par. pod wezw. św. Andrzeja, był początkowo drewniany, poczem z rozkazu króla Kazimierza W. postawiono r. 1336 murowany, który 1830 r. zgorzał wraz z całem miasteczkiem, a po kilku latach na nowo został odrestaurowany; mieści w sobie obraz Zbawiciela słynący cudami i ściągający pielgrzymów nabożnych, darowany podług podania przez papieża Urbana VIII roku 1632. Kolatorką kościoła jest właścicielka dóbr Bogoniowice z przyl. Turskiem, Bugajem, Kipszną i Ostróżą, z których składało się dawne niegrodowe starostwo cięzkowickie. Właścicielem obsz. dworsk. bogoniowickiego jest zarazem właśc. niegdyś starościńskiego gruntu w Ciężkowicach, na którym niedaleko kościoła stał dwór star., i pobiera dochody z części propinacyi w miasteczku. Rozl. 1595 m., w równinie dobry nadrzeczny namuł, w pagórkach dosyć urodzajnych glinka, dm. 325 przeważnie z drzewa, mieszk. 1838; w całej par. (dek. bobowskiego) 3324 kat. i 80 izr.; kwitnął tu dawniej przemysł tkacki, z upadkiem którego zubożała ludność trudni się głównie rolnictwem, mając jednak w pamięci dawną zamożność; odznacza się religijnością i przywiązaniem do ziemi rodzinnej. W miejskiem archiwum są zachowane przywileje królów polskich nadane dla C., mocą których odbywa się tu 13 jarmarków rocznie na bydło, wyroby tkackie, włókna i t. p.; oprócz tego co tydzień targ w poniedziałek. Od króla Władysława Łokietka miało to miasteczko przywilej na prawo magdeburskie, będąc już wówczas posadą starożytną. Około r. 1240 było C. dziedzictwem Wydżgi, kasztelana sądeckiego (czyt. Morawskiego „Sadecczyzna“ t. 1 str. 119). Na pagórku za miasteczkiem wznoszą się śród pól grupy skał fantastycznych kształtów, obejmujące znaczną przestrzeń, które według starego podania „są miastem skamieniałem.“ Gmina miejska posiada 21,370 złr. majątku, dochód w r. 1877 wyniósł 4850 złr. Jest w C. fundusz ubogich, składający się z domu, 28 m. gruntu i 895 złr. w obligacyach. Są też 2 kopalnie węgla. Por. Bogoniowice. M. Ż. S.
Ciężkowice, niem. Czienskowitz, wieś i dobra, pow. kozielski, o 17 kil. na płd. od Koźla, przy trakcie kozielsko - raciborskim. Dobra tworzą całość z Witosławicami i Łańcem. Nowe folwarki: Langenfeld i Elfriedenhof. Rozległość ogólna 3103 m., w tem 2022 roli ornej. Gorzelnia. Wieś wraz z kolonią Lipie ma 552 m. rozl. i młyn dominialny. Par. kat. Cerkiew polska. F. S.
Ciężkowiczki, wieś, pow. noworadomski, gm. i par. Maluszyn, nad strumieniem bez nazwy, płynącym ku wschodowi do Pilicy. Ma 164 mk. Ogólna rozległość 548 morg., w tem ziemi ornej dworskiej m. 138, łąk m. 147, pastwisk 4 i pół. Włościanie i czynszownicy mają 137 m. roli ornej, 42 m. łąk. W C. zasługują na uwagę łąki dworskie, od lat 30 według systemu zagonowego nawadniane za pomocą kanału przeprowadzonego o 3 w. z rzeki Pilicy. Obecnie łąki te wydają siana i potrawu po 60 centn. z morgi. Jest też w C. młyn prawie nieczynny. R. 1827 było tu 9 dm., 96 mk. Józef B.
Cięźów, wieś, pow. stanisławowski, leży nad potokiem Ciężówką, który powstaje z mnóstwa potoczków wypływających z gór tę wioskę otaczających; łączą się one w samym Ciężowie i wpadają jako jeden potok o pół mili na wschód od Ciężowa do Bystrzycy; przez grunta tej wsi przechodzą dwie koleje żelazne, a mianowicie: z północy na południe kolej lwowsko - czerniowiecka, zaś z zachodu na wschód kolej arcyksięcia Albrechta, której dworzec na stacyi „Ciężów“ o pół mili na południowy zachód od wsi oddalony, stoi na gruncie kupionym od posiadłości większej ciężowskiej. Wieś ta oddaloną jest o 1 i pół mili na północ od Stanisławowa a o 1 milę na połud. zachód od Jezupola. Przestrzeń posiadłości większej: roli ornej 230, łąk i ogrodów 83, pastwisk 27, lasu 65; posiadłość mniejsza roli ornej 1469, łąk i ogrodów 1003, pastwisk 208 morg. Grunt nieurodzajny, glina nieprzepuszczalna, 183,5 m. nad powierzchnię morza wzniesiona. Ludność: rzym. kat. 12, gr. kat. 1007, izraelitów 12: razem 1031. Należy do rzym. katol. par. w Jezupolu, gr. kat. par. ma w miejscu, należącą do dek. halickiego; ma szkołę filialną 1-klasową. B. R.
Ciężówka, potok, ob. Ciężów i Bystrzyca.
Cigelka, wieś w hr. szaryskiem (Węg.), kościół par. gr. kat., lasy, kąpiele, zdrój szczawiowy, 538 mk. H. M.
Cigla, wieś w hr. szaryskiem (Węgry), nad rz. Ondawą, niedaleko granicy Galicyi, bujne łąki, pastwiska, 2 zdroje szczawiowe, 254 mk.
Ciguss (niem.), ob. Cygusy.
Cikecy, Ćikecy, niem. Peikwitz, wieś na pruskich Górnych Łużycach, dwie godziny na zachód od Wojereców. Na karcie Smolera (z r. 1843) zaznaczona jako niemiecka, tymczasem jeszcze w roku 1862 mówiono tu prawie we wszystkich rodzinach po serbsku. Należy do parafii ewangelickiej w Bukowie (Hohenbocka), gdzie od początku XIX stulecia ustało już nabożeństwo w języku serbskim. W szkole cikeckiej nauczyciel Niemiec zabraniał mówić dzieciom w mowie rodzinnej; ale kiedy w r. 1861 nauczycielem został Serb, dwu dorosłych ludzi zaczęło się uczyć czytać po serbsku. A. J. P.
Cimbalowo (niem.), ob. Cymbałowo.
Cimberg, ob. Cymbark.
Cimkowicze, ross. Tymkowiczi, dobra, pow.
