ległość od Starogrodu 2 i pół mili. 2.) Cz., zwany też Osyklo, osada w pow. kartuskim, należy do rycerskich dóbr Węsiory, par. Sulęcin. Całe szeregi starych, pogańskich kręgów grobowych, kamiennych znajdują się tuż przy siedzibie dworskiej, na przestrzeni lasku przylegającego do niej ze wschodniej strony. I-szy Rocznik towarz. naukowego w Toruniu str. 38.
Czarlina, niem. Czarlinen, wś włośc. nad jeziorem wdzidzkiem albo nad północną jego częścią Gelino, w powiecie kościerskim, wydana przywilejem z Warszawy 6 maja 1694, roku, obejmuje jednę większą i dwie mniejsze posiadłości, roli 1160 morg., mieszk. kat. 56, ew. 1, izr. 7, domów mieszkalnych 6, par. i st. poczt. Kościerzyna, od której odległość wynosi dwie mile. Kś. F.
Czarmyśl, ob. Czaromyśl.
Czarna, Czarne, Czarny, nazwa wielu miejscowości, rzek, jeziór, dawana od ciemniej barwy ziemi, wód lub gęstych lasów liściastych. Jeziora otoczone gęstymi lasami, zasilane leśnymi wodami, przedstawiały się zwykle w ciemnej barwie. Nazwy wsi i osad poprzybierały z czasem zwykle inne nazwiska, jeziora tylko i rzeki przechowały pierwotną nazwę. W ruskich prowincyach nazwy te tworzą się z przymiotnika Czerny i szukać ich trzeba pod Czern... Br. Ch.
Czarna 1.) dobra, pow. radzymiński, gm. Radzymin, par. Kobyłka, składają się z fol. Cz., wsi, Cz., Wiktorów i Helenów, od Warszawy w 18, od Radzymina w 5, od Wołomina w. 3 od Wisły w 18. Rozl. wynosi m. 925, a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 270—łąk m. 49, pastwisk m. 152, lasu m, 276, nieużytki i placu m. 57 razem m. 796, w wieczystych dzierżawach m. 129. Dobra te do r. 1876 miały rozległości m. 1770; nazwa gruntów sprzedanych i pozostałych nomenklatur nie jest wiadoma. Płodozmian 7-polowy. Bud. mur. 12, drewn. 13, pokłady torfu. 2.) Cz., folw., pow. grójecki, gm. Nowa wieś, par. Jasieniec. Fol. Cz. od Warszawy w. 42, od Góry Kalwaryi w. 17, od Warki w. 7, od rz. Pilicy w 7, rozl. wynosi m. 380 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 296, łąk m. 27, pastwisk m. 24, lasu m. 21, nieużytki i place m. 11. Bud. 1 drew. w niektórych miejscowościach margiel; folwark powyższy w r. 1867 oddzielony od dóbr Miedzechów. 3.) Cz., wś pow. nowo miński, par. Jakubów, posiada młyn wodny, w 1827 r. było tu 20 dm., 199 mk., Dobra Cz składają się z fol. Cz. z przyległościami Szymankowszczyzna, Bakuły, Bakułowizna, tudzież wsi Cz. Wola lub Wolka Czarniewska i Borek; od Warszawy w. 49, od Nowo Mińska w. 6, od Stanisławowa w 3; nabyte w r. 1870 za rsr. 40400: rozl. wynosi mórg 1232, a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 548, łąk m. 54, pastwiska m. 3, lasu m. 517, nieużytki i place m. 34, razem m. 1156; reszta w nomenklaturach. Płodzmian 8-polowy, bud. mur. 9, drew. 10, wś Cz. osad 22, grunt m. 170; wś Wola Czarniewska os. 20, gr. m. 344; wś Borek os. 12, gr. m. 205. 4.) Cz., wś, pow. łukowski, gm. i par. Serokomla. W 1827 r. było tu 12 dm., 140 mk., obecnie liczy 14 dm., 111 mk. i 292 mórg obszaru 5.) Cz., wś, powiat nowoaleksandryjski, gm. Szczekarków, parafia Opole. W 1827 r. było tu 20 domów., 129 mieszkańców. 6.) Cz., ogólna nazwa obszaru w pow. radomskim, gm. Gzowice, par. Sucha. W obrębie tym znajdują się: Cz. Bełczączka, wś, liczy 14 dm. i 129 mk. Cz. Stary dwór ma 18 dm. 102 mk. Cz. tartak 8 dm., 89 mk. Cz. Wielki młyn liczy 17, dm. 133 mk. W 1827 r. cały ten obręb liczył 39 dm. i 310 mk. Folw. Cz. Młyn Bełczącka z wsiami Cz. Bełcząca, Kościuszków, kolonią Wygoda, wsą Cudnów, kolonią Bełczącka i wsią Rózgi rozl. wynosi około m. 370 a mianowicie. grunta orne i ogr. m. 178, łąk m. 20, pastwisk m. 45, lasu m. 120, zarośli m. 6, nieużyt. m. 9. Wieś Czarna Bełcząca osad 14, gruntu morg. 262; wś Kościuszków osad 10, gruntu morg. 140; kolonia Wygoda osad 2, gruntu morg. 16; wś Cudnów osad 36, gruntu m. 386; kolonia Bełczącka osad 4, gruntu m. 26 wś Rózgi osad 3, gruntu m. 64. Folw. Cz. lit. E. Stary dwór z wsiami: Cz. Wincentów i Marcelów rozl. wynosi około m. 400, a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 208, łąk m. 20, pastwisk m. 45, lasu m. 120, zarośli m. 6, nieużytków m. 9. Wieś Czarna Stary dwór osad 18, gruntu m. 256; wś Czarna Wincentow osad 8, gruntu m. 112; wś Marcelów osad 11, gruntu m. 188. Folw. Cz. lit. C. Młyn Wielki, z wsią Tadeuszów i wsią Cz. Wielki Młyn (rozległość nieujawniona); wś Tadeuszów osad 5, gruntu m. 95; wś Czarna Wielki Młyn osad 13, gruntu m. 271. Fol. Cz. Wincentów z wsią Wincentów Stary i Wincentów nowy ogólnej rozl. mają około m. 300, wś Wincentów stary osad 6, gruntu m. 161; wś Wincentów nowy osad 5, gruntu m. 96. 7). Cz., wś, nad rz Czarną, pow. Końskie gm., Duraczów, par. Końskie. Posiada fabryki żelaza. W 1827 r. było tu 22 dm., 130 mk; obecnie liczy 39 dm., 327 mk., 284 mórg ziemi włość. Istniała tu kaplica z cudownym obrazem M. Boskiej, głośna z licznie nawiedzanych odpustów. Kaplica ta nie istnieje teraz. 8.) Cz., wś, pow. kielecki, gm. Cisów, par. Bardo. 9.) Cz., os., pow. kielecki, gm. Szczecno, par. Pierzchnica. 10.) Cz., wś, pow. piotrkowski, gm. i par. Rosprza. 11.) Cz., wś, pow. sieradzki, gm. i par. Złoczew. W 1827 r. było tu 11, dm. 164 mk. 12.) Cz. stara i Cz. nowa, wsie włość., pow. płoński, gm. Błędówko, par. Cieksyn, o 3 w. od urzędu gminnego, mają 8 osad, 9 dm., 98 mk., 226 m. rozl., 215 m. roli ornej. 13.) Cz., wś, pow. suwalski gm. Czostków, par. Filipów. Leży o 32 w. od Suwałk. W 1827 r. było tu 26 dm., 189 mk.; obecnie liczy 42 dm., 340 mk.
