dzisiejszego w posiadaniu jednego z potomków tego rodu po kądzieli, Zygmunta Radzimińskiego, honorowego sędziego pokoju okręgu krzemienieckiego. Droga sprzedaży za 400 kóp pieniędzy, monety i liczby, przechodziła włość w 1551 roku od Denysków do Siemaszków, następnie zastawą z 1000 kóp groszy 1576 roku do hr. Jana Soszeńskiego i małżonki jego Oleny Siemiatyczównej. Wynikł z tego proces, jak widzimy z akt grodzkich krzemienieckich, gdyż małżonkowie Soszeńscy cedowali 1585 roku w Konstantynowie, prawa swoje na Panowce i Czartoryję z przyległościami ks. Januszowi Ostrogskiemu. Dopiero w 1593 r. Bazyli Siemaszko Dobratyński, załagodziwszy proces z Soszeńskiemi, sprzedaje te swoje dobra ks. Konstantemu Konstantynowiczowi Ostrogskiemu, marszałkowi ziemi wołyńskiej, wojewodzie kijowskiemu, star. włodzimierskiemu za summę 15000 złotych, co potwierdza także małżonka jego Anna Sapieżanka, zapisem w grodzie łuckim 9 stycznia 1593 r. Dnia 22 sierpnia 1595 r. ks. Konstanty oddaje te dobra synowi swemu ks. Januszowi, kasztelanowi krakowskiemu; stanowiły one jego prywatną własność do 1609 r., w którym to czasie weszły w skład ordynacyi ostrogskiej. Przez półtora prawie wieku, Cz. dzisiejsza dzieliła losy tej olbrzymiej posiadlości ziemskiej, erygowanej na prawach ordynacyi, której statuta jednak przez nikogo nie były poszanowane. Padła ona 7 grudnia 1753 r., mocą tranzakcyi kolbuszowieckiej, z której widzimy donacye ostatniego ordynata ks. Janusza Lubartowicza Sanguszko, marszałka nadwornego w. ks. lit., Czartoryi z przyległościami na imię ks. Józefa Lubomirskiego, podstolego w. ks. lit. Chwilowo 1775 r. posiadaczem tych dóbr był ksiądz Andrzej Młodziejowski, biskup poznański, kanclerz w. k., gdyż 27 stycznia 1775 przyznał ich sprzedaż za 600,000 zlp. przed aktami kontraktowemi dubieńskiemi, Józefowi Świejkowskiemu, stolnikowi boruckiemu, który je odprzedaje 1 lutego 1781 r. w Dubnie już za summę 1,018000 złp. Ignacemu Kordyszowi, pisarzowi ziemskiemu, bracławskiemu. Ignacy Kordysz i brat jego Jakób, szambelan J. K. M. zeszli bezpotomnie, a ogromny ich majątek przeszedł na siostry; klucz zaś czartoryjski, składający się wówczas ze starej i nowej Czartoryi, Panowiec, Horbowicy, Prywitowa, Hordijówki, Horopaj, Korostek i Derewiczki, przelany został prawem sukcesyjnem na siostrę ich Franciszkę, za Józefem Ursynem Pruszyńskim, rotmistrzem kawaleryi narodowej. Później sama już Nowa Czartorya z Panowcami i Horbowicą, dostała się ich synowi Karolowi Pruszyńskiemu, marszałkowi szlachty powiatu zwiahelskiego, ożenionemu z Różą Przybyszewską, urodzoną z Pruszyńskiej, kasztelanki żytomierskiej. Córka zaś jego Antonina za Adolfem Jełowickim, marszałkiem szlachty powiatu krzemienieckiego, sprzedała przed kilkoma laty te dobra Piotrowi Orżewskiemu, generałowi majorowi świty J. C. M., naczelnikowi warszawskiego żandarmskiego okręgu. W Cz. nowej był niegdyś kościół filialny parafii katol. Lubar. 2.) Cz. stara, wieś, pow. nowogradwołyński, gm. Nowo-Czartoryjska, włościan dusz 247, ziemi włośc. 721 dzies., ziemi dwor. 454 dzies., własność Pruszyńskich. Hr. J. D. K. i L. R.
Czartoryja, 1.) wieś, pow. Bóbrka, leży nad Dniestrem i Stryjem, o 7,6 kil. na południowy wschód od Brzozdowiec, o 3 i pół mili na południe od Bóbrki, o milę na zachód od Chodorowa, o ćwierć mili na południe od wsi Poddniestrzany. Przestrzeń posiadł. większej: roli ornej 172, łąk i ogrodów 11, pastw. 214, lasu 69; pos. mniej.: roli ornej 457, łąk i ogr. 86, pastw. 195, lasu 8 m. Ludności rzym. kat. 16, gr. kat. 385, izrael. 14: razem 415. Należy do rzym. kat. parafii w Chodorowie, grec. kat. par. w Poddniestrzanach. Wieś ta ma szkołę filialną 1-klasową i kasę pożyczkową z funduszem zakładowym 515 zlr. Właściciel większej posiadłości Aleksander Grzymała Jaźwiński. 2.) Cz., wieś. pow. tarnopolski, leży nad rzeką Seret przy gościńcu rządowym prowadzącym z Tarnopola na Mikulińce, Trembowlę, Czortków do Zaleszczyk; odległą jest na południe od Tarnopola o 2 mile, od Mikuliniec na północ o pół mili. Przestrzeń posiadł. więk.: roli ornej 499, łąk i ogr. 45, pastwisk 10, lasu 70; pos. mniej.: roli ornej 480, łąk i ogr. 34, pastw. 23 m. Ludności rzym. kat. 212, gr. kat. 224, izrael. 9: razem 445. Należy do rzym. kat. par. w Mikulińcach, gr. kat. par. w Myszkowicach. W Cz. jest szkoła filialna 1-klasowa i kasa pożyczkowa z funduszem zakładowym 101 złr. W Czartoryi są łomy kamienia na piece, sławnego na całe Podole. Właściciel więk. pos.: probostwo rzym. kat. w Mikulińcach. B. R.
Czartorya, piszą też Tschartoria, wieś, pow. wyżnicki na Bukowinie, o 3 w. od stacyi poczt. Waszkowce, z parafią grecką nieunicką w miejscu.
Czartoryja, 1.) drugie koryto Dniepru pod Kijowem, płynie po łąkach. 2.) jez. w pobliżu m. Korczyna nad Wislą.
Czartoryjka, ob. Słobodyszcze.
Czartoryjsk, osada, pow. nowogradwołyński, gmina smołderowska, włośc. dusz 23, ziemi włośc. 28 dz., należy do klucza smołderowskiego hr. Alfreda Potockiego. L. R.
Czartorysk, mko w pow. łuckim, nad Styrem, starożytna osada wołyńska; w r. 1100 miasteczko dostało się Dawidowi Ihorowiczowi, potem przeszło do książąt litewskich Czar-
