Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/827

urządzona była kancelarya pułkowa, sąd pułkowy i kancelarya secinna; w r. 1763 sąd pułkowy zastąpiony został przez sądy ziemskie i podkomorskie do spraw cywilnych, i sąd grodzki do spraw kryminalnych. R. 1782 w Czernihowie otwarto namiestnictwo, r. 1797 mianowany został Cz. głównem miastem gubernii małorossyjskiej, a w r. 1801 czernihowskiej. Obecnie Cz. ma mieszkańców 25926 płci obojej, cerkwi 18, seminaryum duchowne, gimnazyum, dom sierot, bank, st. poczt., przystań parostatków i kaplicę katol. Wniebowzięcia N. M. P. oraz św. Jana Chrzciciela, 1838 r. wzniesioną. Do niej należy 1300 parafian. W mieście istnieje dotąd starożytny zamek, wałem ziemnym, fossą i palisadą opasany. W środku zamku na wzmiankę zasługuje cerkiew katedralna Przemienienia Pańskiego. Mniemają, że założoną była przez Mścisława, przezwanego Wdałym, syna wielkiego księcia Włodzimierza, na początku XI wieku. Czernihów prowadzi znaczny handei, głównie z krajami nad Dnieprem leżącemi i z Rygą; jarmarków ma 4 na rok, rozwinięte pszczelnictwo. Gubernia czernihowska, jedna z ukraińskich, graniczy na pólnoc z gubernią mohilewską, smoleńską i orłowską; na wschód z orłowską i kurską; na południe z półtawską; na zachód z kijowską, mińską i mohilewską. Obcenie gubernia dzieli się na 15 powiatów, każdy powiat na 3 stany i prócz tego na parafie. Powiaty są: czernihowski, borzniański, głuchowski, horodnicki, kozielecki, konotopski, królewiecki, mgliński, nowozybkowski, nowogród-siewierski, nieżyński, osterski, sośnicki, starodubski, suraski. Zajmuje przestrzeni 46046 w. kw. czyli 4796 tys. dzies. Powierzchnia jest otwartą, równą, płaską, po części pagórkowata, po części piaszczystą na prawym brzegu Desny. Najwznioślejsze miejsca znajdują się tylko w północnych powiatach, nowozybkowskim, suraskim, mglińkim, po części w nowogród-siewierskim. Na lewych brzegach Dniepru i Desny leżą niskie miejsca, w których wezbranie wód bywa silniejsze i dłuższe. Gubernia skrapianą jest przez wiele rzek, z tych najznaczniejsza Desna; wszystkie zaś inne stanowią przytoki Desny (Sudost, Ubied, Snow, Sejm i Oster) i Sożu (Biesied', Iput', Wir), wpadających do Dniepru. Spławnemi rzekami są: Dniepr, Desna, Sejm, Soż, Trubeż, Udaj, Romny, Biesied', Iput', Sudost', Ubied', Szosta, Oster. Większa część jeziór znajduje się w powiatach: czernihowskim, nowogród-siewierskim, sośnickim, królewieckim i osterskim, szczególnie w tym ostatnim. Łąki pastewne znajdują się głównie w powiatach: borzeńskim, konotopskim i królewieckim. Gubernia w ogólności obfituje w lasy, szczególnie część jej do rzek Dniepru i Sożu przylegająca; lasy po większej części sosnowe; miejscami są dębowe, brzozowe i lipowe. Lasy skarbowe, stanowiące tu 3 okręgi, znajdują się głównie w powiatach: osterskim, czernihowskim, nowogród-siewierskim, horodnickim, suraskim, królewieckim i głuchowskim. W trzech ostatnich rośnie drzewo budowlane. Lądowe komunikacye są wygodne i w niektórych tylko miejscach na wiosnę, gdy wezbranie rzek następuje, przerywane bywają. Główniejsze drogi idą od miasta Czernihowa przez Łojew (przez Dniepr) i Bobrujsk do Mińska; przez Grodno, Mohilew do Petersburga; przez Kozielec do Kijowa; przez Grodno, Mohilew, Starodub i Mglin do Smoleńska. Prócz tego tu idą drogi z Kijowa do Moskwy i kol. żelaz. Wodnych komunikacyj sztucznych, oprócz szluz, na rzece Sejmie urządzónych, nie ma. Mieszkańców w gubernii czernihowskiej 1669254 w 3096 miejscowościach zaludnionych; z tej liczby 103.4 kob. na 100 męż.; 93.5% prawosł., 3.3% raskolników, 0.2% katol., 0.1 ewang., 3.1 izraelitów. Gubernia czernihowska ma 973 parafij. Kościołów innych wyznań jest 3: w Nieżynie kościół rzymsko-katolicki i w pow. borzeńskim 2: ewangelicki i rz. katol. Gubernia czernihowska z urodzajności swego gruntu, z równego położenia kraju, odległości od morza, małej żeglugi rzecznej i t. d., dla rolnictwa jest przeznaczoną; to też stanowi ono główne zatrudnienie mieszkańców. Łatwo jednakże dostrzedz można, że rozwój rolnictwa nie odpowiada zwiększającej się stopniowo ludności, gdyż w niektórych powiatach daje się czuć niedostatek zboża, co w części nadzwyczajnym rozmiarom gorzelnictwa przypisać należy. Gorzelni w gubernii znajduje się 800 przeszło, na których wypala się rocznie 3,000,000 przeszło wiader wódki. Urodzajność gruntu nie jest wszędzie jednostajną. Mniej żyzne są powiaty północne i część wschodnich; niemniej też miejsca niektóre w powiatach zachodnich nad Dnieprem położone, gdzie piasków i bagnisk znajduje się daleko więcej. W powiatach: nowogród-siewierskim, starodubskim i mglińskim zbierają w znacznej ilości pieńkę i wysyłają do Rygi i do Petersburga; płótno rozmaitego gatunku idzie do Chersonu. W niektórych powiatach trudnią się sprzedażą soli, ryb, oleju konopnego, lnu, drzewa budowlanego, desek, naczyń; wynajmują się na statki Dnieprem i Desną płynące, trudnią się furmanką i innemi robotami. W powiecie osterskim zajmują się głównie robieniem sieci rybackich. W powiatach: borzeńskim, sośnickim i konotopskim, uprawiają tytuń. Stadniny znajdują się mianowicie w powiatach, borzeńskim, konotopskim i suraskim; sprzedaż koni odbywa się na jarmarkach pobliskich, szczególnie na jarmarku w Romnach (w gubernii półtawskiej). Hodo-