Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/872

czorsztyński starosta. Po nim w r. 1559 starostą czorsźtyńskim widzimy Walentego z Dębian Dębińskiego z Piotrkowic, kasztelana sądeckiego i starostę chęcińskiego. W r. 1570 był starostą Jakób Dembiński, herbu Rawicz, drugi syn Walentego, referendarza koronnego (1548), potem kasztelana bieckiego, podskarbiego wielkokoronnego, kanclerza koronnego i kasztelana krakowskiego. Miał on synów trzech Stanisława, Jakóba i Erazma, którzy jeden po drugim byli starostami czorsztyńskiemi. W latach 1580, 1588, 1596 na starostwie czorsztyńskim siedział Jan Sienieński z Sienna, kasztelan żarnowiecki, potem lwowski, w r. 1588 wojewoda podolski. Był także starostą horodelskim. W latach 1601, 1608 i 1615 Stanisław Cikowski z Wojsławic, podkomorzy generalny ziemi krakowskiej, starosta czorsztyński i babimoski (1608). W r. 1605 i 1613 wspominany jest Krzysztof Cikowski z Wojsławic, brat rodzony starosty, jako dzierżawca starostwa czorsztyńskiego. R. 1614 podstarościm czorsztyńskim był Marcin Grodkowski z Ropkowej. Do r. 1617 Jan Baranowski, starosta przedborski i czorsztyński. Za przywilejem królewskim odstąpił on w grodzie piotrkowskim 23 grudnia 1616 starostwo czorsztyńskie Janowi Baranowskiemu, synowi zmarłego Andrzeja Baranowskiego, kasztelana ciechanowskiego i starosty praśnickiego. Tenże Jan Baranowski był starostą praśnickim i czorsztyńskim. R. 1643, 1651 i 1660 Jerzy Platemberg, szlachcic inflancki, podkomorzy wendeński, po śmierci Baranowskiego nastąpił na starostwo. R. 1701 Stanisława Morsztyna, wojewodę mazowieckiego, widzimy na tem starostwie. Ostatnim starostą był Józef Potocki, starosta halicki, kasztelan lwowski, pułkownik wojsk koronnych od r. 1763 do 31 maja 1797. Oprócz tego wiadomo, że r. 1516 burgrabią zamku czorsztyńskiego był Jan Mowski z Mowy, r. 1517 Grzegorz Sopski, starostą czorsztyńskim, a 1524 i 1530 Jakób Małaczyński podstarościm; w roku 1543 tenże był dzierżawcą dóbr Czorsztyna. Roku 1536 był jakiś Janusz, syn Stanisława Janusza z Gnojnicy, podstarościm czorsztyńskim. R. 1600 i 1603 wymieniony jest Hieronim Stradowski jako podstarości czorsztyński. Kilka szczegółów o postępowaniu z ludem niektórych z wymienionych starostów i urzędników ich, oraz jak sobie ważyli osobę króla, zestawił podług aktów grodzkich sądeckich Bronisław Gustawicz w swojej „Wycieczce po Czorsztyńskiem“ (Warszawa, 1881). Za starosty Jerzego Platemberga, w czasie jego nieobecności w zamku czorsztyńskim, gdyż brał udział w wyprawie pod Beresteczkiem przeciwko Chmielnickiemu, r. 1651 niejaki Szymon Bzowski, naturalny syn Władysława IV, który później dla większej wziętości zwał się Aleksandrem Napierskim i Aleksandrem Kostką z Sternbergu, jako zwolennik Chmielnickiego, przybrawszy godność pułkownika królewskiego i zyskawszy sobie Marcina Radockiego, kościelnego w Pcimiu, i Stanisława Łętowskiego, sołtysa z Czarnego Dunajca, znanego pod imieniem marszałka, i oszukawszy Wiktoryna Zdanowskiego, podstarościego nowotarskiego, burzył górali w imieniu Chmielnickiego, obiecując im większe swobody i zajął Cz. nie mający straży (18 czerwca 1651). Wkrótce atoli, bo 24 czerwca, wojsko Piotra Gembickiego, biskupa krakowskiego, obległszy zamek, zdobyło, i Napierskiego wraz z Łętowskim marszałkiem pojmało. Jeńców odwieziano do Krakowa. Później pochwycono także Marcina Radockiego. W szystkich trzech skazano na śmierć, Napierskiego na wbicie na pal, Łętowskiego na ćwiertowanie a Radockiego na ścięcie i wystawienie głowy na palu. Egzekucya odbyła się 28 lipca 1651 r. na Krzemionkach za Kaźmirzem pod Krakowem. W czasie wojny szwedzkiej Jan Kaźmirz, uchodząc przed zdobywczym królem szwedzkim, Karolem Gustawem, z Krakowa przez Wiśnicz i Nowy Sącz, schronił się w Czorsztynie roku 1665 w wrześniu. Tutaj oczekiwał go Jerzy Lubomirski, marszałek wielkokoronny. Tenże namawiał go, aby, nie wyjeżdżając z Polski, zamieszkał na Śpiżu w zamku lubowelskim. Król jednak nie przyjął rady jego i udał się do Głogowa mniejszego na Szląsku. Z Czorsztyna wysłał król list do Karola Gustawa, dodawszy posłańcowi za towarzysza jeńca szwedzkiego, pułkownika Forgwella, puszczonego na wolność, aby się wstawił za Sączem, któremu król radził się poddać. W czasie zamieszek wszczętych wstąpieniem Fryderyka Augusta na tron polski, ze Stanisławem Leszczyńskim, okolica Cz. wiele ucierpiała. Była ona widownią łupiestw, zniszczenia i niezliczonych krzywd, zrządzonych przez wojska obce i własne. Najwięcej ucierpiała od Rossyan, sprowadzonych w one strony przez Teodora Lubomirskiego, starostę spiskiego, wojewodę krakowskiego, adherenta Fryderyka Augusta a przeciwnika Stan. Leszczyńskiego. W Czorsztyńskiem (1751) rabowali oni z lasów, bydło powyprowadzane zabierali; na starostwo nałożyli 50,000 tynfów kontrybucyi; spalili stodoły pod zamkiem i inne budynki wiejskie. W r. 1735 posłali oni z Lubowni do Cz. po owe pieniądze, a gdy tylko 5000 tynfów dostali, ruszył Darowski z całem wojskiem do starostwa czorsztyńskiego, pojmał Nosa, rządzcę zamku, który, trzymany w więzieniu, musiał wydawać palety do wsi na pieniądze, siano, obroki i żywność dla ludzi. Wtedy ucierpiały bardzo wiele okoliczne wsi, jak Tylmanowa,