Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/95

This page has been proofread.


Bałaszów, m. pow., gub. saratowska, 7295 mieszk., o 1353 wiorst od Petersburga, a 240 od miasta gubernialnego, na lewym brzegu Chopra, ma dużo fabryk mydła i świec, bank miejski, st. poczt. Powiat bałaszowski ma 189 mil. kw. rozl., około 200 tys. mk., grunta górzyste ale urodzajne; chów owiec kwitnie, równie jak pszczelnictwo. Lasów mało.

Bałaszowce, węg. Balassa-Gyarmat, główne miasto hrabstwa nowogródzkiego na Węgrzech, nad Ipoią, w okolicy żyznej, przemysłowej, z ruinami historycznego zamku, 6500 mieszk.

Bałaszówka lub Bałażówka, wś, pow. limanowski, o 7 kil. od Limanowy, w par. rz. kat. Jakubkowice.

Bałaury, ob. Bałaharówka.

Bałażewicze, wś i przystanek nad Prypecią, pow. mozyrski.

Bałbinowo, ob. Balbinowo.

Bałcka, st. p., pow. ananiewski, gub. chersonska, przy dr. żel. z Elizawetgradu do Birzuły i z Odessy do Kijowa, o 7 w. od miasta Bałty, o 31 w. od Ananiewa, o 20 w. od Birzuły, o 193 w. od Odessy.

Bałcyny, niem. Balzen, wś, pow. ostródzki, niedaleko Brzydowa.

Bałdowice, niem. Baldowitz, wś w pow. sycowskim, o 4 kil. od Sycowa, w par. Słupia.

Bałdówka, Bełdówka, Mierezna, rzeczka, poczyna się pod wsią Rąbień, w pow. łódzkim, w okolicy lesistej, ze żródeł niskich, przepływa w kierunku zachodnim pod Bałdowem i Sarnówkiem i naprzeciwko Bałdrzychowa wpada do rzeki Neru. Tworzy ona sześć stawów i tyleż obraca młynów. Długość od źródła do ujścia wynosi 26 wiorst; średnia szerokość koryta stóp 16, głębokości stóp 4, normalny stan wody stóp 2, najwyższy stóp 6. Pod wsią Prawęcice przyjmuje z lewego brzegu rzeczkę bez nazwy, która, wziąwszy początek w Woli Grzymkowej, przechodzi cztery stawy i obraca tyleż młynów. Obie te rzeczki płyną przez łąki dosyć szeroko, bo na ¼ część wiorsty rozciągające się po obu ich stronach. Otaczają je wzgórza, na lewym brzegu gdzieniegdzie pokryte lasami. L. W.

Bałdowo, niem. Baldau, wś, pow. starogródzki, niedaleko Tczewa.

Bałdrzychów, wś rządowa nad rz. Nerem, pow. łęczycki, gm. Poddębice, starodawna osada na wzgórzach ponad błotnistą doliną Neru, o 3 w. na płd.-zach. od Poddębic, między tą osadą a Szadkiem. Wieś ta wraz z paraf, kościołem nadaną została klasztorowi cystersów w Sulejowie w 1176 r. przez Piotra arcyb. gn. W 1331 B. zniszczony był przez krzyżaków. Nowy kościół drewniany założył i uposażył Mszczug opat sulejowski 1491. Murowany wzniesiono 1710 r.; po spaleniu 1824 nowo odbudowany 1847. W 1827 r. było tu 52 dm. i 406 mk. Obecnie posiada kościół par., szkołę elementarną od 1879 r. Obszar ziemi 859 m. B. par., dek. turecki, 1706 wiernych. B. Ch.

Bałdrzychowska Góra, wś i folw. rządowy, donacya, nad rz. Bałdówką, pow. łęczycki, gm. Poddębice, gorzelnia, produkująca 3000 wiader okowity, cegielnia, o 3 w. na poł-wsch. od Bałdrzychowa, przed kilkunastu laty st. poczt. W 1827 r. liczyła 56 dm. i 426 mieszkańców; obecnie ma 66 domów (Opuszczona u Zinberga).

Bałdy, bołdy także bandy czyli baudy zwane, nagie skały gipsowe w obrębie gminy Czortowca, w pow. horodeńskim, wystające prostopadle długim rzędem czyli ścianą po nad dolinę ku północno-wschodniej stronie Czortowca. Skały te wystają ogromnemi do 1½ sążnia wysokiemi i kilka sążni grubemi bryłami kamienia gipsowego, których brzegi są pionowo równe, jakby ociosane. Pomiędzy temi skałami są miejsca, zwykle do 3 stóp lub więcej puste, naniesione ziemią, któremi ściekająca z góry woda w czasie deszczów i tajania śniegów spływa na dół i czyni miejscami próżnie, w które później powierzchnia zapada się. Zapadliny te, w niektórych miejscach do trzech lub więcej sążni w przecięciu zajmujące i do trzech sążni głębokie, zowią się pospolicie wertepami czyli oknami. Podobne bałdy czyli skały nagie, gipsowe, znachodzą się także w Chocimierzu, Hawrylaku, Harasymowie, Żabokrukach, Issakowie, Podwerbcach i wielu innych miejscach na Pokuciu. Znachodzą się też mnogie w Galicyi i podobnie na powierzchnię wystające skały piaskowcowe, którym pospólstwo zwykle nadaje nazwy: bołdy, uszczołby, berda, chołmy i t. p. jak na Polanicy po za Bolechowem, w Czarnorzekach, w pow. krośnieńskim i w wielu innych miejscach (Enc. Gal.)

Bałdy, niem. Balden, wś szlach., pow. niborski, niedaleko Wutryn.

Bałe-Reut, ob. Reut.

Bałena, ob. Szeczuwa.

Bałka, pospolita nazwa wielu rzek i strumieni w dolnem dorzeczu dnieprowem.

Bałka. Kilka rzeczek wpadających do rzeki Cybulnika nosi to nazwisko, a mianowicie: B. Buzowa, B.-Retykówka i B.-Sadowa z prawej strony; B.-Koropczyna, B.-Ewtyrzyna i B.-Onawa z lewej strony. Por. też Inguł i Tykicz.

Bałkajcie, ob. Janiszki.

Bałkosadzie, wś, pow. sejneński, gm. i par. Mirosław; w 1827 r. miała 25 dm. i 236 mk.: obecnie 31 dm. i 310 mieszk.

Bałówki, W. i M., niem. Ballowken, wś, pow. lubawski, niedaleko Nowegomiasta, par. Nowemiasto.

Bałowo, niem. Ballau lub Sixtin, wś i ma-