Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/222

podwójną szerokość koryta jego. Tutaj między zamkiem Cz. a zamkiem dunajeckim czyli niedzickim tworzy D. pierwszy wyłom, zwracając się zarazem na południe i opływając gniazdo górskie Pienin. Pod Czorsztynem droga nowotarska rozwidla się na dwa ramiona, północne wiodące przez Krościenko do Szczawnic lub Nowego Sącza; południowe zaś pod zamkiem dunajeckim przechodzi na prawy brzeg i wiedzie na Starą Wieś. Od N.-targu z praw. brz. wpadają do D.: Leśnica, Czerwonka, Białka, Dursztyński p., Falsztyński p., Niedzica p.; z lewego brzegu Łopuszna, Piekiełko, Mizerna z Syguliną, Kluszkowianka, następnie struga z pod Snoszki i potok Głęboki. Od ujścia niedzickiego p. do D., zwraca się tenże na wschód, płynąc krętym biegiem w tymże kierunku aż po Lechnicę, popod Sromowce wyżnie i niżnie z lewego brzegu; Kalenberg, Stary Majyr (Ó.-Major) z pr. brz., i opłukując południowe stopy Pienin, spadające tutaj stromo ku wodom D. Od Sromowiec niżnich naprzeciwko Czerwonego klasztoru zwraca się ku północy, przebijając się napoprzek przez Pieniny drogą wężykowatą. Pod Czerwonym Klasztorem poczyna się drugi wyłom D. Wjazd na łodziach przez tak zwaną bramę pomiędzy Ostrą Skałką, Grabczychą a Klasztorną Górą jest wspaniały. Między prostopadłemi ścianami skał wązkim przesmykiem przedziera się Dunajec. Brzegi D., dotąd po największej części płaskie lub łagodnie stoczyste, przemieniają się w skaliste ściany prostopadłe, 100 do 150 m. wysokości. Wśród Pienin tworzy D. 10 czy 11 załomów na przestrzeni niespełna 9 kil. W miejscu tem, w którem D. opuszcza Pieniny, zwraca się granica między Galicyą a Węgrami, która od ujścia Białki aż dotąd wzdłuż D. się ciągnie, na wschód, bieżąc prawie równolegle do Ruskiej wody, i przechodzi na obszar Szczawnicy niżniej; a przyjąwszy z pr. brz. potok Ruską wodę, przybiera na małej przestrzeni kierunek wschodni, aż do mostu krościenieckiego, przed niewielu laty postawionego. Tutaj (powyżej Krościenka) zwraca się na północ, w którym to kierunku czyniąc liczne zakręty (pod Kłodnem i przy ujściu Ochotnicy) bieży aż do ujścia Kamienicy doń pod Zabrzeżem, mijając wsi Kłodne, Tylmanowę i Zabrzeż po zachodnim (lewym brzegu), a na prawym Zarzecze. Na przestrzeni od Czorsztyna aż do Krościenka, 27 kil. liczącej, przyjmuje D. z prawego brzegu potoki spiskie, spływające z północnych stoków Magury spiskiej, przedewszystkiem Zadni p., Hardyński (średni) p., Starowiejski p., Jordaniec, Hafkę, Lipnik, Leśnicki p., Ruską wodę, a z lewego brzegu Sobczański p., Pieński p. i Krośnicę. Od Krościenka gościniec nowotarsko-czorsztyński rozdwaja się; jedno ramię prowadzi do Szczawnicy a drugie towarzyszy Dunajcowi aż do Starego Sącza. Dolina Dunajca na przestrzeni Krościenko-Zabrzeże, liczącej 15¾ kil., poniżej Krościenka zwęża się i dopiero poniżej Tylmanowej cokolwiek się rozszerza. Od zachodu bowiem przypierają doń stromo spadające odnogi Lubonia, a przedewszystkiem między Krościenkiem a Kłodnem wzgórze Marsowiec (832 m. pom. wojsk.) i Paproć (608 m. pom. wojsk.) między Zabrzeżem a ujściem Ochotnicy; od wschodu zaś ciągnie się z pod Łącka z północy na południe potężny dział górski, niemniej strome stoki mający od strony Dunajca, z znaczniejszymi szczytami jak Zoble (730 m. pom. wojsk.), Cyrhla (811 m. pom. wojsk.), Suchy groń (945 m. pom. wojsk.), wreszcie Błyszcz (833 m. pom. wojsk.). Z tych stoków spływają pomniejsze strugi do Dunajca; za to z prawego brzegu silne potoki górskie zasilają go swemi wodami, przedewszystkiem Ochotnica i Kamienica. Między Zabrzeżem a Zarzeczem od ujścia Kamienicy, Dunajec czyni znaczne kolano, zwracając się na wschód, mijając Czerniec, Łącko i Maszkowice. Tutaj góry otaczające oddaliły się od koryta D., tworząc nieco szerszą dolinę, która poniżej Maszkowic, między nimi a Jazowskiem wskutek wyskoku Pańskiej góry (528 m. pom. wojsk.) ku południowi, nieco się zwęża. Minąwszy Jazowsko wstępuje Dunajec w dolinę sądecką, która od Kadczy aż po za Zabełcze w kierunku północno wschodnim się ciągnie. Droga wiodąca z Krościenka do Starego Sącza pięła się dawniej między Jazowskiem a Maszkowicami urwiskami skał lesistych, która dla swej spadzistości i licznych kamieni napawała przestrachem gości kąpielowych tędy jadących. Dziś drogę tę poprowadzono doliną Dunajca; jest ona wygodną i całkiem bezpieczną. Wszystkie te okolice od Krościenka po Jazowsko są dzikie, groźne, romantyczne. Od źródeł D. do Jazowska można je słusznie nazwać Szwajcaryą polską. Przestrzeń od Zabrzeża do Kadczy wynosi 11 i pół kil. Tutaj zasilają go od lewego (północnego) brzegu potoki Czarna woda, Biały p., a od prawego (południowego) Obidzki p. i liczne inne strugi górskie, spływające z stoków górskich Obidzkich. Od Kadczy zwraca się D. na północny wschód, wydobywszy się na obszerną równinę sądecką; a minąwszy osady Naszacowice i Podegrodzie z lew. brzegu, Gaboń zaś, Gołkowice, Mostki z praw. przepływa popod Stary Sącz, znany z klaszt. panien klarysek, w którym pochowane są zwłoki św. Kunegundy. Od Tatr aż dotąd obadwa brzegi Dunajca zamieszkałe są przez czysto polski lud góralski. Ćwierć mili za Starym Sączem wpływa na równinie Poprad do Dunajca, wzmagając jego wody. Wkrótce dostaje się D. popod Nowy Sącz, któ-