Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/378

This page has been proofread.

Feegen (niem.), dobra, pow. goldyngeński w Kurlandyi, par. Goldynga.

Feher, Fejer, znaczy po madjarsku: „Biały“.

Feher-Patak, ob. Bieli Potok.

Fehlau (niem.) 1.), wś, pow. braniewski, st. poczt. Braniewo. 2.) F., dobra, pow. reszelski, st. p. Siegfridswalde.

Fehlen, wś i domin., pow. babimoski, ob. Wieleń.

Fehmen (niem.), ob. Fejmany.

Fehrow (niem.), ob. Prjawoz (łuż.).

Feilenhof (niem.), folw., pow. szyłokarczemski, st. p. Kinten.

Feilschmidt lub Klein-Prohnen, dobra, pow. morąski, st. p. Myswałd.

Fejer (węg.), ob. Feher.

Fejmanka, rzeka w Inflantach polskich, południowo-zachodnią stronę powiatu rzeżyckiego i wschodnio-północną część powiatu dyneburskiego zraszająca, tworzy prawy dopływ szczegółowo opisanej rzeki Dubny (ob. Dubna). F. wypływa z jeziora fejmańskiego w pow. rzeżyckim i po kilkumilowym (54 w.) przebiegu wpada do Dubny w pow. dyneburskim, o 2 mile od ujścia tej ostatniej do Dźwiny, pod fol. Różanów. G. M.

Fejmańskie jezioro, po łotewsku Piejmanu-azars, w Inflantach polskich, w południowej części powiatu rzeżyckiego, niemal dotyka kolei żelaznej petersbursko-warszawskiej, pomiędzy stacyami Rzeżycą i Antonopolem. Jezioro to, bardzo wysoko położone, żadnego niema dopływu; odpływ zaś jego do Dźwiny stanowi wychodząca zeń rzeka Fejmanka, która wpada do Dubny. Fejmańskie jezioro obfituje w ryby, liczy 5¾ wiorst długości a powierzchnią swoją zajmuje około 500 dzies., z których wszelako do dworu fejmańskiego obecnie tylko 180 dzies. należy. Na płd.-wschodnim brzegu jeziora wznosi się obszerny i znaczący niegdyś dwór Fejmany wraz z starodawnym drewnianym kościołem o dwóch niskich wieżach, obfitującym w bogate staroświeckie aparata kościelne i mieszczącym w jednym z pobocznych ołtarzy udatną kopią Madonny Sykstyńskiej z wielkim talentem wykonaną. G. M.

Fejmany, po łotewsku Piejmani, w dawnych dokumentach tak niemieckich jak i łacińskich Fehmen, wś i dobra niegdyś rozległe w Inflantach polskich na Łotwie katolickiej, w powiecie rzeżyckim, w pobliżu samego dworu przez kolej żelazną petersbursko-warszawską przecięte, własność Józefa Szadurskiego. Obszar dworski wynosi obecnie tylko 2310 dziesięcin. Położenie wyniosłe i wzgórkowate. Przy przeprowadzaniu kolei żel. petersbursko-warszawskiej zamierzano tu utworzyć tunel przez wzgórze, po łotewsku zwane Akmieniszki (od słowa akmieńś, oznaczającego kamień w języku łotewskim), co jednak z powodu licznie tam napotykanych źródłowisk zaniechanem zostało. To też ograniczono się na wytworzeniu znacznego przekopu, zaopatrzonego w drenaże, odciągające źródła, które mimo tej ostrożności, przy wezbraniu się wód wiosennych, wielką szkodę kolei żelaznej przynoszą. Inne wzgórza w pobliżu dworu położone odznaczają się tem mianowicie, że w nich niejednokrotnie odkopywano rzadkie i cenione przez archeologów zagranicznych sprzęty bronzowe i kamienne. Grunta tu przeważnie gliniasto-piaszczyste. Na nich uprawia się żyto, jęczmień, owies, groch i koniczyna. Lasy obecnie bardzo wyniszczone. Obfitość jeziór rybnych. Zajmują one 480 dzies., z których tylko 180 dzies. stanowi część jeziora fejmańskiego, obecnie do Fejman należąca. Najdawniejsze wiadomości o Fejmanach sięgają roku 1558. Wedle licznych lustracyj dóbr inflanckich za Stefana Batorego i Zygmunta III w latach 1582–1599 dokonanych oraz wedle późniejszych dokumentów autentycznych, przechowywanych dotąd w archiwum polsko-inflanckiej gałęzi Manteufflów, dobra te starodawne od r. 1558 do 1715 stanowiły dziedziczną posiadłość Korffów fejmańsko-puszańskich. Później przez lat kilka były one w posiadaniu Offenbergów, następnie w ciągu lat kilkudziesięciu należały do wygasłego w wieku zeszłym rodu Bergów inflanckich i przez tyleż lat do Ryków drycańskich (patrz art. Drycany), do których przeszły przez ożenienie się szambelana Felicyana Ryka, marszałka konfederacyi księstwa inflanckiego (z r. 1767) z ostatnią dziedziczką Bergów fejmańskich, która pozostawiła także jednę tylko córkę Konstancyą Rykównę za Józefem Szadurskim, dziedzicem Puszy, Hofcumbergu (dzisiejszy Józefów), Duksztygału Szadurskich itd.; ten, zostawszy ostatecznie wykonawcą tak zwanego „testamentum occlusum“ wojewody Józefa Hylzena, objął wiele z dóbr po-Hylzenowskich na początku niniejszego stulecia. Po śmierci długoletniej dziedziczki Fejman, Konstancyi z Ryków Szadurskiej, która dopiero w piątym dziesiątku bieżącego wieku zeszła do grobu, dobra te spadły na żyjącego jeszcze w owym czasie jej syna Ignacego Szadurskiego, marszałka gubernii witebskiej, posiadacza obszernych dóbr tak własnych, jak i do zapisu hylzenowskiego należących, a w r. 1853, po śmierci tego ostatniego, Fejmany wraz z innemi dobrami przeszły na jego siostrę, pannę Kazimirę Szadurską, osobę niemłodą i żywot pobożny w klasztorze wizytek w Kamieńcu Podolskim od lat wielu prowadzącą, która w roku 1856 tę majętność wraz z Puszą oddaje stryjecznym synowcom swoim (synom swego krewnego Wiktora Szadurskiego) Leonowi, Aleksandrowi i Józefowi Szadurskim. Pusza dostała się Leonowi, połowa Fejman (zwana Kazimie-