Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/429

This page has been proofread.

złożonej ludności wynosiła w r. 1881 przeszło 3500 dusz płci obojga. W tymże roku liczono w Felinie 40 kupców i 85 rzemieślników, domów w mieście ogółem 552 (w tej liczbie 342 atynencyj, a 210 domów właściwych), wspaniały kościół protestancki św. Jana z czasów katolickich datujący, obecnie zwany kościołem niemieckim, zbór protestancki estoński i cerkiew rossyjską. Jest też tu czasopismo: Der Felliner Anzeiger i są 3 księgarnie. Obrót coroczny kapitałów w miejskiej kasie oszczędności przechodzi milion rub. sr. Główny przedmiot miejscowego handlu stanowi len i siemię lniane. Z notat profesora J. Siversa widzimy, iż już w r. 1866 eksportowano ztąd 70,000 pudów lnu i 12,000 pudów siemienia lnianego zagranicę przez port parnawski. Budżet dochodów i rozchodów miejskich na rok 1881 obrachowanym jest na 23,999 rubli 85 kop. Felin wszakże zawdzięcza przeważnie swoje dzisiejsze znaczenie ludności urzędniczej i szkolnej. Istnieją tu bowiem: sąd ziemski parnawsko-feliński (das Pernau-Fellinsche Landgericht), sąd policyjny feliński (das Fellinsche Ordnungsgericht), sąd powiatowy parnawsko-feliński (das Pernau-Fellinsche Kreisgericht), rada miejska, zarząd policyjny miejski i urzędnik od zarządu akcyzy. Zakłady naukowe: gimnazyum klasyczne niemieckie (zwane „das livlaendische Landesgymnasium)“ kosztem prowincyi utrzymywane, szkoła powiatowa, szkoła miejska elementarna dla chłopców, szkoła prywatna elementarna dla biednych chłopców, kosztem obywatela A. von Stryk stale utrzymywana, szkoła wyższa żeńska prywatna połączona z pensyą i szkoła żeńska miejska. Od r. 1877 istnieje tu towarzystwo przyjaciół starożytności miejscowych, które się następującym sposobem utworzyło. Generał Ditmar, dziedzic sąsiedniej wsi Alt-Tennern, zaelektryzowany porywającym publicznym odczytem znanego inflanckiego historyka doktora Teodora Schiemana „o przeszłości Felina,“ ofiarował kilka tysięcy rubli celem systematycznego oczyszczania ruin felińskiego zamku z rumowisk i gruzów. To dało pohop do założenia towarzystwa. Oprócz powyżej cytowanych źródeł czytaj: „Einige Blicke in die Geschichte der Vorzeit Fellins“ von Kriese, wyszło w Parnawie w 5 zeszytach drukowanych w latach 1837–1843. Besbardis „Materialien zur Geschichte der Stadt Fellin“ w „Bunges“, Archiv z roku 1842. Artykuł „Fellin“ J. Siversa ogłoszony w „Album baltischer Ansichten“ w r. 1860. Broszura Holsta „Die Entwickelung der Stadt Fellin und ihrer Verfassung“ Dorpat 1864. — Rada miejska felińska przechowuje dotąd jako corpus privilegiorum: 1) przywilej w r. 1481 we środę po św. Bartłomiejn przez mistrza krzyżackiego Bernda Borcha wydany; 2) Trzy rozmaite przywileje z lat 1510–1533 przez Woltera Plettenberga temuż miastu nadane; 3) Potwierdzenie tych wszystkich przywilejów i praw przez króla polskiego Zygmunta III, datowane z Warszawy dnia 17 kwietnia r. 1590; 4) Zbiór najrozmaitszych dokumentów z końca XVI tudzież z połowy XVII w. Właściwej zaś historyi tak twierdzy jak i miasta Felina dotąd nikt jeszcze nie ogłosił. Gustaw Manteuffel.

Felińskie jezioro, po estońsku Mäddajaerw, leży pod Felinem, ma 2 i pół w. dł., ćwierć w. szer., poziom jego wód wznosi się 140 st. npm. Wzgórza nad jeziorem sięgają 289 stóp. Por. art. Felin. G M.