Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/463

miestnika, jako władza podległa bezpośrednio ministerstwu skarbu, zarządem i zachowaniem majątku rządowego i wszelkich tegoż dochodów. Do zakresu jej działania należy zarząd podatków stałych i niestałych, tudzież dóbr i budynków skarbowych, żup i kopalń i wszelkiej innej własności rządu. Podatki stałe są podatek gruntowy, domowy, zarobkowy, dochodowy; podatki niestałe: podatek konsumcyjny (akcyza) od piwa, wódki, bydła rzeżnego, cukru i t. p., cła, podatek od soli i od tytuniu, należytości stemplowe i prawne, loterya, kopytkowe, urzędy cementnicze. Zródłem dochodów są dalej: domeny rządowe (dobra kameralne), kopalnie, poczta, telegraf. Rozdzielając cały dochód, wpływający do skarbu państwa z podatków stałych i niestałych na kraje koronne, stosownie do liczby ich ludności i do ich rozwoju ekonomicznego i przemysłowego, wypada w Galicyi w przecięciu na każdą głowę pod. stał. 1·52, niestał. 4·48, a więc razem 6·10 fl. w. a. Do zastępowania w sprawach prawnych dodana jest krajowej dyrekcyi skarbu: prokuratorya skarbu we Lwowie z ekspozyturą w Krakowie. Pod zwierzchnictwem krajowej dyrekcyi skarbu zostają urzędy dla podatków stałych, jak administracya podatkowa we Lwowie, miejscowa komisya podatkowa w Krakowie i wszystkie urzędy podatkowe przy starostwach. Główna kasa krajowa znajduje się we Lwowie. Urzędy dla podatków niestałych i wszelkich innych dochodów rządowych, są: powiatowe dyrekcye skarbu: we Lwowie, w Krakowie, Tarnowie, Rzeszowie, Nówym Sączu, Przemyślu, Sanoku, Samborze, Stanisławowie, Kołomyi, Tarnopolu i Brodach, z przynależymi urzędami straży skarbowej, celnymi, rogatkowymi i akcyzowymi i z magazynami sprzedaży tytunin i stempli. Następnie zarządy salinarne i sprzedaży soli w Wieliczce i Bochni, w Lacku, Kałuszu, Dolinie, Stebniku, Drohobyczu, Bolechowie, Łanczynie, Delatynie i w Kosowie; zarządy fabryk i zakupna tytuniu w Krakowie, Winnikach, Monasterzyskach, Jagielnicy i Zabłotowie; dyrekcya lasów i domen państwowych w Bolechowie; urząd loteryjny we Lwowie, urząd cechowań, tudzież wymiany złota i srebra we Lwowie, urząd próbierczy w Krakowie; starostwo górnicze w Krakowie z podrzędnymi urzędami górniczymi okręgowymi w Krakowie i we Lwowie. Najwyższą władzę górniczą stanowi ministerstwo rolnictwa. W celu wykonania czynności szacunkowych i uregulowania podatku gruntowego ustanowił minister skarbu, w porozumieniu z wydziałem krajowym, komisyą krajową podatku gruntowego we Lwowie z podkomisyami w Krakowie i w Tarnopolu i 75 powiatowemi komisyami szacunkowemi. — Wojskowość. Najwyższą władzą wojskową w kraju są komendy terytoryalne. W G. jest ich dwie: Jeneralna komenda we Lwowie i Wojskowa komenda w Krakowie. Każda z nich dzieli się na dwa działy: a) czysto wojskowy i techniczno-administracyjny, b) ekonomiczno-administracyjny i rewizyjny. Pierwszym kieruje oddział wojskowy o dwóch biurach: biurze prezydyalnem i biurze sztabu jeneralnego; drugim — intendentura wojskowa. Prócz tego jest jeszcze biuro manipulacyjne, służące obudwu działom. Obu komendom dodane są organa, które przy jeneralnej komendzie nazywają się organami pomocniczemi, przy wojskowej zaś komendzie radami przybocznemi, tj. 1) dyrektor artyleryi, szef artyleryi lub najwyższy w miejscu sztabowy oficer artyleryi; 2) szef inżynieryi, dyrektor inżynieryi lub wojskowego budownictwa; 3) kapelan wojskowy; 4) audytor; 5) szef sanitarny, lekarz sztabowy. Prócz tego jest we Lwowie komenda obrony krajowej, której sprawami kieruje każdoczesny jenerał komenderujący z oficerem sztabowym jako adjutantem, kilku oficerami konceptowymi, kilku urzędnikami intendentury i audytorami. Komendant obrony krajowej podlega w sprawach czysto wojskowych wyższej komendzie obrony krajowej (w Wiedniu), w innych zaś sprawach ministerstwu obrony krajowej.—XIV. Władze i urządzenia duchowne. W Galicyi, podobnie jak w całej monarchii austryacko-węgierskiej, istnieje zupełna wolność sumienia i wyznania. Każdemu pełnoletniemu obywatelowi państwa wolno przechodzić z jednego wyznania na inne. Każde prawnie uznane wyznanie może wykonywać publicznie swoje obrzędy religijne i samoistnie zawiadywać swojemi sprawami wyznaniowemi. Do prawnie uznanych wyznań należą: katolickie wszystkich trzech obrządków, grecko-nieunickie, ewangelickie, unitaryańskie i izraelickie. Wyznawcy każdego prawnie uznanego wyznania mają jednakowe prawa obywatelskie i polityczne.—Wyznania chrześciańskie. Kościół rzym. kat. zostaje pod zwierzchniczą władzą arcybiskupa we Lwowie i trzech biskupów w Krakowie, Tarnowie i Przemyślu. Cerkiew grec. kat. zostaje pod zwierzchniczą władzą jednego metropolitv we Lwowie i jednego biskupa w Przemyślu. Kościół ormiańsko kat. zaś pod zwierzchnictwem arcybiskupa ormiańskiego. Wyznanie augsburskie i helweckie zostaje pod zwierzchnictwem superintendentury galicyjskiej we Lwowie, której okrąg obejmuje także Bukowinę. Superintendentura ew. augsb. lwowska, dzieli się na 3 senioraty: zachodni (7 parafij), środkowy (10 par.) i wschodni (5 par.), obejmujący głównie Bukowinę. Superintendentura ew. ref. ma 4 par: Andrasfalva, Koenigsberg, Josefsberg,