Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/96

szkola etatowa 4-klasowa męzka, apteka, 3 doktorów medycyny i 5 akuszerek. Stan czynny majątku gminnego wynosi 209,612 zł., bierny 933,121. W r. 1879 było dochodu 18,461 zł. Istnieje tu fundusz pożyczkowy dla przemysłowców i rękodzielników, założony przez gminę miejską w r. 1804. Majątek zakładowy wynosi 2079 zł., dochodu było w r. 1879 9221 zł. Fundusz szpitalny zał. z legatu d-ra Teofila Witoszyńskiego, Paraszkiewicza i z kar policyjnych liczy majątku zakładowego 4520 zł. a w r. 1879 przyniósł dochodu 342 zł. Przemysł słabo rozwinięty. Jest warzelnia soli, potażarnia, tartak wodny i cegielnia pospolita. Handel spoczywa przeważnie w rękach żydów a do rozwoju jego przyczynia się znacznie kolej żelazna arcyksięcia Albrechta, wiodąca w jednym kierunku na Bolechów do Stryja, w drugim na Kałusz do Stanisławowa, a mająca w D. swą stacyą, o 112 kil. ode Lwowa. W tym samym kierunku co kolej prowadzi także gościniec rządowy. Targi tygodniowe odbywają się każdego czwartku na ziemiopłody; jarmarki roczne uprzywilejowane na kożuchy i bydło 2 stycznia, 11 lutego, 1 maja, 5 lipca, 3 sierpnia i w poniedziałek po pierwszej niedzieli we wrześ. „Zygmunt I, ponawiając miastu 1825 r. prawo magdeburskie, ustanawia jarmarki. Tego roku dozwolił król mieszczanom i wójtowi robić sól w kształcie i wymiarach takich jak w Kołomyi, pod nazwaniem Korczeska, i sól tę tołpiastą w tych już kształtach sprzedawać. Palenie gorzałki pozwolone 1557 r. pod obowiązkiem naprawiania wałów miejskich. Lustratorowie stwa dolińskiego 1662 r. wyrażają: „zamek na górze był, który nie jest od wroga zniesiony, ale per negligentiam przeszłych dzierżawców w niwecz obrócony i de plano spustoszony.“ Lustracya z r. 1765 zamieszcza dochód z żupy, gdzie wywarzano solankę w cerynach czyli cerunach, t. j. panwiach mniejszych albo kociołkach. Ostatni posiadacz stwa Wacław Rzewuski, wojewoda krakowski, hetman p. k., opłacał 1772 r. kwarty zł. 12,425 gr. 25 den. 3.“ (Baliński „Star. Polska“). Do rady państwa wybiera to miasto wspólnie z gminami wiejskiemi powiatów: Kałusz, Dolina, Bóbrka jednego deputowanego; do sejmu krajowego wspólnie z gminami wiejskiemi powiatu Dolina 1-go posła. Pierwotna fundacya rzymsko-katolickiej parafii tutejszej niepewna; okazuje się jednakże z odnowienia dotacyi przez Kazimierza króla w 1469 roku, że ta parafia już dawno przedtem istniała. Od roku 1579 do 1781 była przyłączoną do kapituły przemyskiej. Kościół murowany, poświęcony w 1838 roku pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Maryi. Prawo patronatu wykonywa cesarz austryacki w imieniu funduszu kameralnego. Do parafii tej należą następujące miejscowości: Dolina miasto z 2678; wsie: Grabów o 1 milę od Doliny z 4, Hoffnungsau o 1 m. z 128, Jaworów, 1 milę z 26, Łopianka o 1 milę z 6, Nadziejów o 1 milę z 68, Nowosielica o 1 milę z 11, Rachynia o ¾ mili z 231, Raków o 1 i pól mili z 64, Słoboda o 1 milę z 19, Sułków o 1 milę z 40, Trościaniec o 1 milę z 31, Turza zgniła o pół mili z 12 duszami rzymsko kat. obrządku. Ogólna liczba mieszkańców tej parafii: katolików 3318, akatol. 480, izraelitów 2570. W obrębie tej parafii znajduje się jedna szkoła główna, trzy trywialne i 6 parafialnych. Do dekanatu dolińskiego należą oprócz Doliny następujące parafie: Bolechów obejmująca 31 miejscowości z 2013, Bakaczowce obejm. 9 miejsc. z 530, Kałusz obejmuje 47 miejsc. z 3498, Martynów nowy obejm. 9 miejsc. z 910, Rożniatów obej. 28 miej. z 1260, Wojniłów obej. 29 miejsc. z 1548, Wełdzirz obej. 17 miejsc. z 1374 i Żurów obejmująca 12 miejscowości z 562 parafianami rzym. kat. obrządku. W całym dekanacie znajduje się: katolików 15013, akatolików 2650, izraelitów 16204. Gr. katolicka parafia w Dolinie należy do dekanatu perehińskiego; cerkiew jest poświęcona pod wezwaniem Narodzenia Najśw. Panny Maryi. Prawo patronatu wykonywa gmina Dolina. Do tej cerkwi razem z filialnymi cerkwiami świętego Michała i świętego Mikołaja należy 1637 parafian; do filii Rachynia z cerkwią śgo Eliasza 729; do filii Turza gniła z cerkwią pod wezwaniem Naj. Pan. Maryi 239; razem 2605 parafian grecko-katolickiego obrządku. Warzelnia soli w Dolinie produkowała w 1866 roku soli kuchennej 58337, soli bydlęcej 7957; w 1867 roku soli kuchennej 63955, soli bydlęcej 8806; w 1868 r. soli kuchen. 67626, soli bydl. 5145; w 1869 r. soli kuch. 69489; w 1870 roku soli kuchennej 87412 wiedeńskich centnarów; w tych 2 ostatnich latach (1869 i 1870) nie warzono już soli bydlęcej. W 1870 roku sprzedano 86005 cetnarów 50 funt. wied. soli kuchennej po 5 złr. a. w. za cetnar. W 1870 roku służył za motora w tej warzelni kierat parokonny. O salinach tutejszych pisał Kreil w Roczniku Geologicznym 1852 r. Powiat doliński graniczy na wschód z pow. kałuskim, na płn. z pow. żydaczowskim i stryjskimj na zachód z pow. stryjskim, na pld. zach. z Węgrami. Na granicy powiatu dolińskiego i stryjskiego rozróżniamy następujące góry od płn. ku płd.: Roztoczki ze szczytem 586 m. wysokim, Hraniczne ze szczytem 629 m. wys., Popcowe (746 m.), Tyrcza, Sukiel (900 m.), Czudyłów, Semkin Werch, Prebiczka (819 m.); na pewnej przestrzeni pasmo górskie Zelemianka a mianowicie szczyty jego: Neuchudy (1261 m.), Na Benki (1233 m.), Za Zyroka