Page:Ti Pilibusterismo Ilokano ni Jose Rizal 1963.pdf/172

This page has been validated.


XVIII


PANGAL-ALLILAW


Ni Mr. Leeds, maysa a pudpudno a yankee, siaaruat iti bin-ig a nangisit, inawatna ida a sidadayaw unay. Nalaing a sumao iti sao ti kastila, ta nagiyan iti nabaybayag a tawen sadi Amerika nga Akin-abagatan. Saan a nagmadi uray apagbassit iti panagem dagiti am-ammo tayo; kinunana a mabalinda nga amirisen amin, amin, kasangwanan ken kalpasan ti panagipabuya, ngem no madama ti panagipabuya, dinawatna kadakuada nga agtalnada. Ni Ben-Zayb umis-isem ket nannanamennan ti rurod a pasamakento daydi amerikano.

Ti pagbuyaan a nadalingdingan a naminpinsan iti lupot a nangisit, nasilawan kadagiti pagpagsaingan a kadaanan, a ti segden da, espiritu ti arak. Maysa a lalaktawan, a nabungon iti tersiopelo a nangisit, biningayna ti yan iti dua kadisso a nganngani agpada iti kadakkel; ti maysa, napunno ka­ dagiti tugtugaw a nairanta kadagiti agbuya, ket ti maikadua, iso ti nakaikabilan ti pagbatayan a naaplagan iti alpombra a kinuli. Iti rabaw toy a pagbatayan, iti tengnga na, adda naikabil a maysa a lamisaan a naarpawan iti napateg unay a lu­ pot a nangisit, napunno kadagiti rurrurog ken sabsabali pay a ladladawan a di maaw-awatan.

Ti mise en scene, nakabutbuteng, ket simmek kadagiti naragsak nga agbuya. Nagsardeng dagiti ang-angaw, nainayad ti panagsasao da, ket numan pay dagiti dadduma kayatda nga ipakita a dida ikankano, awan makakatawa kadakuada. Isuda amin nariknada a kasla itay sumbrekda iti balay a nakaimassayagan ti maysa a natay. Maysa nga angot nga againsienso ken agakkandela ninayunanna toy a panangipagarop. Ni don Custodio ken ni Padre Salvi nagkinnissiimda iti nainayad no maiparbeng wenno saan a maiparit ti kasdi a maipabuya.

Ni Ben-Zayb, tapno bumileg dagiti managbutbuteng ken tapno madanagan ni Mr. Leeds, kinunana, a timek na ti inggagayyeman unay:

!E, mister!, tangay awan sabsabali no di la dakdakami, ket saan kam met a indio a maal-allilaw, ipalubusyo nga ipa-

— 158 —