Page:Ti Pilibusterismo Ilokano ni Jose Rizal 1963.pdf/190

This page has been validated.


176

TI PILIBUSTERISMO


bangsitan. Ket kas kadagiti natnatay a into agungar iti timek ti tururot a nakaap-aprang, rinibo nga ar-araria a daradara, an-anniniwan nga awanan inanama dagiti lallaki a napappapatay, dagiti babbai a nauksuban iti dayaw, dagiti amma a narabsot kadagiti assawa ken annak da, dagiti dakes nga ar-aramid a naabuyan ken naparangen, ti singpet a naidadanes, isuda man idi ti bumangon a mangsungbat iti daydi nalmeng a saludsod. Idi, iso man ti umuna iti kabayatan dagiti dakes a inar-aramid na, manipod idi adda sadi Habana, ket babaen ti panangaramat na iti dakes ken iti pasuksok, ta kinayatna a pinagbalin ti maysa a tao nga awanan pammati, awa­ nan ayat iti Daga a nakayanakan, awanan iti puso, a kasna aramaten a panggun-od kadagiti panpanagem na; idi, iso man ti umuna nga iti kasdi a biag adda sumupiat iti uneg na ken sumupring kadagidi nga ar-aramid na. Ni Simoun inkidemna dagiti matmata na, ket nabayag bassit a saan a naggaraw; idi kuan, inyaprusna ti ima na iti muging na, dina kinayat a kinita ti uneg ti puso na ket nagbuteng. Saan, dina kinayat a inamiris ti puso na, nagkurang ti bileg na a timmaliaw a kimmita iti nalabes na. . . jAgkapoy ket ngaminen ita, ta ti kanito ti panagaramid umasidegen, kumapoy ket ti pammati nan, ti pammati na iti biang na met laeng! Ket gapo ta da­ giti ar-araria dagiti daksanggasatan a ti rigat da iso ti akinggapuan, addada pay la nga agpaparang iti sango dagiti mat­ mata na a kas la ket itay no agruarda iti naraniag a rabaw ti karayan ket inda serken ti siled, um-umkis ket iwaywayatda kenkuana dagiti im-ima da; gapo ta dagiti timtimek a mangipalagip kadagidi dakes a inna inar-aramid, ken dagidi ununnoy ken as-asog punnuenda ti tangatang ket kasla addamangngeg nga ames ti inda ibabales, inlisin dagiti matmatana iti tawa ket nalabit iso daydi ti umuna a panagpigerger na.

—Saan, nalabit a masakitak, saan ngata a nasayaat ti rikna ti bagik—indayamudumna;—aduda dagiti manggurgura kaniak, dagiti mangipabasol kaniak iti kinadaksanggasat da, ngem.. .

Ket gapo ta mariknana a kasla sumsumged ti mugingna, timmakder ket immasideg iti tawa, tapno inna angsaben ti nalamiis a puyupoy ti rabii. Iti babaen dagiti saksaka na, ti karayan Pasig yay-ayusna ti danom na a kasla pirak, a iti rabaw na inda agraniag nga agsasadot dagiti lablabutab, nga agpulpuligos, pasarayda maipababa, sada manen sumubli a maipasurong, a sursurutenda dagiti babassit nga al-alinuno. Ti syudad a Manila adda a sitatakder iti baliw ti karayan, ket ti nangisit a kabiti a nangbakod kenkuana agparang a