Page:Ti Pilibusterismo Ilokano ni Jose Rizal 1963.pdf/215

This page has been validated.


XXII


TI BUYAEN


Ti pagbuyaan, naragsak unay; napunno a naminpinsan, ket iti entrada jeneral, kadagiti pagpagnaan aduda dagiti makita a sitatakder nga agguun-una a mangilusot iti ulo da wenno mangsirip iti maysa a mata da iti nagbaetan ti maysa a tengnged ken maysa a lapayag. Dagiti palpalko a silulukat, ti kaaduan da, napunnuda kadagiti babbai, arig da ti nailaga a sabsabong, a dagiti bulbulong da inda man pagkutien ti apagapaman a pul-oy (dagiti paypaypay ti kunak.), ket isuda met ti kasla pagwaneswesan dagiti rinibribo a babassit nga agtaytayab. Isuna la a gapo ta addada sabsabong a naimas ti banglo da ket addada met dagitay napaseng, sabsabong a mamapatay ken sabsabong a makaliwliwa, kadagiti sabsabong iti pagbuyaan, kasta met nga addada maangot a umad-adas banglo, addada mangngeg a sarsarita, sasao a makapuris wen­ no makaranggas. Taltallo wenno up-uppaten dagiti palpalko nga awan pay tao da, nupay rabiin; iti uras a maikawalo ket gudua iso ti naipakdaar a panangrugi ti buyaen, sangsangapulo ket lima a minuton sa agpatit ti maikasiam, ket ti telon di pay la ngumato, ta saan pay a dimteng ti Kapitan Jeneral. Dagiti adda iti entrada jeneral, a di makaanusen ket marigatanda unayen kadagiti tugtugaw da, napalalo a riri da ket itupaktupakda dagiti saksaka da ket ituktuktukda dagiti basbaston da.

!Bum—bum—bum! !Ngumato kuma ti telonen! .'!bum—bum—bum!

Dagiti artiliero saan da met a maudi nga agringgor. Da­ giti kasalsalisal ni Marte, kas pangnagnagan ni Ben-Zayb kadakuada, saan la a daydi ti aramid da; gapo ngata ta ipagarupda nga addada iti maysa a plasa de toros, inda kablaawan dagiti babbai a lumabas iti sangwanan da kadagiti sasao a sadi Madrid naganenda iti sabsabong, idinto ta no dadduma, pasaray da umasping iti umas-asok a rugit. Dida ket ikankano dagiti makapungpungtot a ikikita dagiti assawa dagiti babbai, inda latta ipukkaw a ibaga ti rikna ken gartem da a riingen kadakuada ti kasta unay ngamin a kinalibnos . . .

— 201 —