232
naraniag a kasakbayan!., . Agpayso a dakam nga agad-adal
adda kalaklak-ainmi a bassit a nakaabakan, ngem ti balligi
magun-udto kadagiti amin a pagbabakalan . . . amin a tao
inanamaenna a kasta! Ti nagulib a pannakaabak mi iso ti
mangipakita iti maudi a yaanges, maudi a kuyegyeg ti agbugbugsot! Inton bigat, maibilangtayton a umili ditoy Pi
lipinas, a ti gasat na nasayaatto, a ta naitalekton kadagiti
naayat a im-ima; ja, wen! ti kasakbayan, kukua tayo, makitak a kas maysa a nalangto a sabong, makitak ti garaw
a mangted biag kadagitoy a il-ili a nabayag a tawtawen a
inadipen ni patay, ni turog a nargaan. . . Makitak nga addada tumanor a pagpagilian iti nagatiddugan dagiti daldalan a
landok, ket iti uray sadino adda makitak a mabangon a pagaramidan, balbalay a kas ti adda sadi Mandaluyon!. . . Mangngegko ti panagsagawisiw ti alisugasog, ti tarakatak dagiti
tren, ti danarudor dagiti makmakina. . . makitak a ngumato
ti asok, ti nabileg nga anges na, ket masay-upko ti angot nga
agallana, ti linget dagiti dadakkel a makmakina a saan nga
agsardeng nga aggargaraw. . . Dayta sangladan ita, a napalalo ti bayag na a malpas, dayta karayan ita a kasla yan nga
agnguynguya ti panagtagilako, intayto makita ida a mapunno
kadagiti ado a palpalo, nga isudanto ti mangiladawan kadatay iti kalamek na kadagiti kabkabakiran sadi Europa . . .
Toy nadalos nga angin nga angsen ken dagitoy batbato a nakadaldalos, gaget ti tao; ngem saan nga ania man! intayto a
sipapardas, a nakasakay kadagiti nanam-ay a paglugluganan,
agsapol iti sabali nga angin iti uneg, sabali a mabuybuya ka
dagiti sabsabali a sabsabangan, intayto sapulen ti nalamlamiis
a yan ka dagiti barbarikir dagiti banbantay. . . Dagiti sassasakayan tayo a pakigubat indan to salakniban dagiti ig-igid ti
taaw tayo; ti kastila ken ti pilipino aginnunadanto iti salukag a mangsarenget kadagiti ganggannaet a umay agagaw,
tapno maisakit dagiti balbalay yo, ket mabalinyo ti agkatkatawa ken agragragsak a sitatalna, a maay-ayat ken madaydayaw. Ti Hi, ta makaruk-atton iti pannakapespes, pannakaparparigat na, into agbannog nga awan rituer na, ngem napnuanto ket iti panagtalek, ta ti panagbannog saan ton a makaidadanes, saan ton a nababa a kas maipapilit iti adipen;
itinto kasta, ti kastila saan nanto a papaalsemen ti kababalinna kadagiti nakakatkatawa a panpanagem na nga agturay a
kas nadangkok, ket, innanto datao kakibin a silalawag ti matana, sibibileg ti puso na; ket ti panagtagilako, ti panagaramid,
ti panagmulmula, ti sirib mawarwardanto babaen ti panna-
