256
a dakam ti inkay pabasulen; ti tugtog iso ti mangiturong kadagiti gargaraw tayo. <! Pagarupenyo a dagiti praile awan kararua mi ket saan mi a kayat ti imbag? ?Pagarupenyo a saan
dakay a panpanunuten, a saan mi a panpanunuten ti annongmi, ket isuna la a mangankami tapno inkam agbiag ken agbiag tapno inkam agturay? jNgamin kuma ta kasta! Ngem,
kas kadakayo, dakami sursurutenmi ti tugtog; addakam iti
nagbaetan ti baladaw ken ti diding: wenno dakayo indakam
pagtalawen, wenno ti Turay iso ti mamagtalaw ka dakami.
Ti Turay iso ti agbilin, ket ti agbilin, agbilin, awan ti makasalungasing!
—Dayta iso ti mabalin a pagkunaan, —insungbat ni Isagani, nga immisem iti napait, —a ti Turay kayatna ti pannakapukaw ti naimbag a panagkukua mi?
—O, saan, saan a dayta ti kinayat ko nga inbaga! Ti kinayat ko a sinao, addada pampammati, addada panpanunot ken linlinteg a nupay nasayaat unay ti panggep ti nangituyang ka dakuada, pataudenda dagiti kadadaksan a banbanag. Mangalaak iti maysa a pangngarigan, tapno nalawlawag. Tapno maliklikan ti maysa a bassit a dakes, aduda dagiti maikeddeng a linlinteg nga ad-ado pay a dakes ti patanuren da: corruptissima in republica plurimae leges (ti kinaado dagiti linlinteg dadaelen da ti pagilian), kinuna ni Tacito. Tapno malisian ti maminsan a panagsuitik, riniwriw dagiti maituyang a linlinteg a mangiliklik ken manusa, isuda a mangriing a dagos iti ayat dagiti tattao a manglabsing ken mangrabrabak kadagita a linlinteg; no kayat a pagbalinen a dakes ti maysa nga Hi, awan sabali nga aramiden no di ti panagduaduana iti kinaimbag na. Mangituyang datao iti maysa a linteg, saan a dituyen no di sadi Espania, ket makitayunto no di maadal ti pananglabsing iti dayta a linteg, ta da giti ngamin agituytuyang kadagiti linlinteg nalipatanda ti maaramid a no addada nga ilemlemmeng ti maysa a banag, addada met ti gagar a kumita kenkuana. <iAnia ti gapo na a ti kinasikap ken ti kinalaing maibilangda a dadakkel a kabkababalin iti Hi a kastila, idinto ta awan kas kenkuana iti kinatakneng, kinatangsit ken kinaim bag? Wen, ta dagiti agituytuyang kadagiti linlinteg, a ti tarigagay da iso ti kasayaatan, inda nagduaduaan ti ki natakneng na, inda sinugat ti tangsit na ket inda kinarit ti kinaimbag na! <iKayatyo ti manglukat sadi Espania iti maysa a dalan iti rabaw dagiti kadkadilian? Mangipaulugkay iti linteg a mangiparit iti pannagna sadiay, ket ti Hi, a supiatenna ti naibilin, saanto a magna iti daan a dalan, ngem into
