- 291
aramiden no datayo ti pakaaramidan dagiti maar-aramid kadakuada! j Ay!, ita ulimek yo mabasak ti kalintegan da nga
umingar ket no saan a matarimaan dagiti maar-aramid, dumtengto ti aldaw a inda yiingar ket pudno a ti linteg addanto
kadakuada agraman ti yaabuloy ti nakem dagiti amin a tattao a natakneng, dagiti amin a mangayat iti Hi da iti uray
adino a paset ti lubong! No ti maysa nga Hi maparitan iti
lawag, balay, wayawaya, linteg, gupgupit dagitoy a no awan
da, saan a mabalin ti agbiag, ket gapo iti kasta, isuda ti naikasigod a gameng ti maysa a tao, dayta nga ili adda kalin
tegan na a mangaramid iti agagaw iti kas ti aramiden iti
birkog a mangsaneb kadatao iti dalan: saan nga agpaay da
giti pammaglalasin, awan pateg da dagiti panaglaklaksid, awan
adda, no di maymaysa a banag, maymaysa a kukua, maymaysa
a panagagaw, ket amin a tao nga addaan dayaw, a saan a
kumappon iti naranggasan, agbalin a kadua ti agtakaw ket
mulitanna ti puso na. Wen, siak saanak a soldado, ket dagiti
tawtawen inda id-iddepenen ti sangkabassit nga apoy iti darak; kas ti panangidiayak iti bagik a masayyasayya gapo iti
panangisakit ko iti panagkaykaysa ti Espania, no kas adda
ganggannaet a mangagaw, wenno adda saan a nalinteg a panagem dagiti probprobinsia na, kasta met a innak kadakay
ipatalged nga innakto iti abay dagiti pilipino a maimammameg, ta kaykayatko ti mapukaw a gapo kadagiti maipaypayat
a kalkalintegan dagiti tattao, ngem ti agballigi a mairaman
kadagiti naagom a panpanagem ti maysa a pagilian, uray no
dayta a pagilian agnagan, kas pagarigan, iti Espania!. . .
—?Ammuyo no kaano ti panagluas ti umuna a sasakayan?—sinaludsod a silalamiis ti Jeneral, idi nalpas a nagsao daydi nangato nga agturay.
Daydi nangato nga agturay pinerrengna a nalaing, idi kuan, indumugna ti ulo na, ket siuulimek a pimmanaw iti palasio.
Iti minuyungan, nasarakanna ti lugan na nga agur-uray kenkuana.
—Inton dumteng ti aldaw a inkay panagwaywayas a mangituray kadagiti bagbagi yo,—kinunana, a kasla sabali ti yan ti nakem na, iti daydi ubing a pilipino a nanglukat iti ruangan ti lugan,—laglagipenyunto a sadi Espania saan a nagkurang dagiti puspuso a nagpitik gapo kadakayo ken nakidangadang gapo kadagiti kalkalintegan yo!
—?Adino apo? — insungbat daydi ubing, a dina naawatan ti sinao na, ket inna saludsuden no adino ti papanan da.
