- 343
ket baybay-anda nga agbiag a sitatalingenngen. Saan a kasta ti naaramid. Maysa nga ima a nalmeng ti nangipuruak kenkuana iti alinuno ti maysa a sinan-gulo nga inaramid dagiti kabusor na; nagan, kukua, ayat, kasakbayan, wayawaya, iso amin inna napukaw, ket isuna la a nakalapsot ken patay, yaman pay iti kinamaingel ti maysa a gayyem. Iso di insapatana ti bumales. Nagtalaw, a inkuyugna dagiti pirpirak ken balbalitok dagidi nagannak kenkuana, a naikali iti maysa a bakir, napan sadi sabali a daga ket nagtagtagilako. Rimmaman iti gubat sadi Kuba, pasarayna tulungan ti maysa a bangir, pasaray ti sabali, ngem kanayon a mangab-abak. Sadiay iso ti nakaam-ammuanna iti Jeneral, a Komandante pay la idi, a ti nakem na inna naala nga immuna gapo kadagiti inpapautang na kenkuana a pirpirak, ket idi kuan, nagayyeinnan, yaman pay kadagiti babbabak a ti palimed da am mo daydi joyero. Iso, babaen ti bileg ti pirak, ti nanggun-od iti saad na, ket idi addan ditoy Pilipinas, iso ti inaramatna a kasla bulsek a kasangkapan, ket inna induron a nagaramid iti amin a kita ti killo nga inaramatna daydi saan a mapedped nga agom na iti balitok.
Ti panagkonpesar, nabayag ket nadagsen, ngem iti kabayatan na, daydi apo padi awanen inpadlawna a kigtot na ket manmanon ti panangguped na iti panagsao ti masakit. Rabiin idi inlinteg ni Padre Florentino ti bagi na, a pinunasna ti linget ti rupa na, ket nagpanunot. Nalmeng a sipnget ti nangabbuyot iti siled, a dagiti sinsinamar ti bulan a sumbrek iti tawa, pinunnuda iti apagapainan a lawag ken raniag a kas alibuyong.
Iti let-ang daydi nga ulimek, ti timek daydi apo padi immaweng a naladingit, nabannayat, ngem makaliwliwa:
—Ni Apo Mugna innakayto pakawanen, apo... Simoun, — kinunana; ammuna nga agrirutayo, nakitana dagiti linaklak-am yo a rigrigat, ket iti panangipalubos Na nga inkay masarakan ti dusa dagiti basbasol yo, babaen ti panangawat yo ken patay iti ima dagiti inab-abuyan yo met laeng, mabalintay a makita ti di mabubos a Kaasi Na! Iso inna winasakwasak a sinaggaysa dagiti pangpanggep yo, dagiti kasayaatan ti inda pannakapanunot, umuna, gapo iti ipapatay ni Maria Clara, maikadua, gapo iti maysa a kurang ti annad. sa man gapo iti di ammon no ania. . . jpagraemantay ti Na kem Na, ket agyamantay kenkuana!
—Iti panagkuna yo, —insungbat a sikakapoy ti masakit, —ti Nakem Na a maaramid kadagitoy a purpuro, iso ti...
