- 55
pannakatalimpungaw na, kartinganna nga alikumkumen amin
a magaw-atna, a kasla maysa a baket a nalakob iti apoy, addagitakay met ket dina rimmusing a mangyik-ikkis iti kinakastila yo, a mangidandaniw iti panagtalek yo iti Turay, panagtalek iti dinto met dumteng; addayta ket di nga agparang
ti bagi a sipupudot ken sibibiag, sidadalos, silalasbang, sibibileg, sipupunno iti data, sipupunno iti rag-o, a paigayat manen a kas sadiwa a taraon... A! dagiti agtutubo, a kana
yon la nga awanan iti padas, kanayon la nga agar-arapaap,
kanayon la nga agkamkamat kadagiti kulkulibangbang ken
sabsabong! Agsisinggalutkayo, ti kuna yo, tapno, babaen
dagiti pigpigsa yo, iti ili yo ken ti Espania inna ida pagtipunen
dagiti naubon a sabsabong, idinto nga iti kinaagpaysuan na,
inkay agpanday iti kawar a natangtangken pay ngem ti dia
mante! Dawatenyo ti inkay pannakaipada kadagiti kalkalintegan, ti panagbalin a kastila dagiti kadkadawyan yo, ket
dikay makita a ti dawaten yo iso ti ipapatay, iso ti pannakarugpo ti pagilian yo, iso ti pannakapukaw ti Ili yo, iso
ti pannakaitan-ok ti dakes!
Ania kayto iti kasakbayan?
Ili nga awanan galad, Ili nga awanan wayawaya: amin ti adda
kadakayo, bin-igto a binulod, agraman pay dagiti dakes a
kabkababalin yo. Dawatenyo ti inkay pannakaibilang a
kastila, ket dikay bumsag iti bain, no inda ipaidam! Ket
uray pay no itedda, ania ti kayat yo? ania ti maalayo?
Nagasatkayto unayen, no agbalinkay a ili a nakibor, ili dagiti
gubgubat dagiti agkakabsat, pagturayan dagiti naakriam ken
di mabmabsog, a kas kadagiti dadduma a reprepublika sadi
Amerika nga Abagatan! Ania ti gapo na ita dayta ayat yo
a maisuro iti sao ti kastila, panagem a nakakatkatawa kuma,
no saan a dakes ti banagen na? Kayatyo man a nayunanen
iti maysa a pagsasao dagiti nasurok a uppat a pulo a pagsasao ka dagitoy a purpuro, tapno di kay ngad la agkakaawatanen!. . .
—Saan,—kinuna ni Basilio,—no ti pannakaammo iti sao ti kastila mabalinna nga itipon datao iti Turay, mabalinna met a pagtitipunen dagiti amin a purpuro!
—Dakkel a riro!—insungbat ni Simoun,—maallilawkayo kadagiti naaweng a sasao ket kaano man dikay kayat a tuntunen ti tukok dagiti maar-aramid a mapan mangamiris ka dagiti maudi a banbanagen da. Ti sao ti kastila, uray inton kaano, saanto a maisapasap a pagsasao ditoy; ti Ili, uray inton kaano, di nanto aramaten a pagsasao, ta dagiti panpanunot ti ulo na ken dagiti rikrikna ti puso na, awan pakaibatuganda iti dayta a pagsasao: tunggal Ili adda kabukbukudan na
