Page:Ti Pilibusterismo Ilokano ni Jose Rizal 1963.pdf/70

This page has been validated.


56
TI PILIBUSTERISMO


a pagsasao, a kas met kaadda ti kabukbukudan na a rikna. Ania ti inkay maala iti sao ti kastila, dakayo a sumagmamano a makapagsao? Ti maala yo iso ti inkay pammapatay iti kasisigod yo, ti inkay panangipasurot kadagiti panpanunotyo iti sabali nga ulo ket idinto ta mawayawayaannakay kuma, saan met, ta agbalinkay ket di a pudpudno nga adipen! Siam iti tunggal sangapulo ka dakayo nga agkunkuna nga adda sursuro na, naglikudanyo ti Hi yo. Ti makasao kadakayo iti dayta a pagsasao, mabaybay-anna a maminpinsan ti bukod na a pagsasao, ta dina pay ammo nga isurat ket dina pay maawatan, ket manuda dagiti nakitkitak nga agindidiammo pay ket din! Nagasat ket di, ta ti Turay ditoy, gunggong. Idinto ta ti Rusia ipapilitna ti pagsasao na iti Polonia, tapno inna maadipen; idinto ta ti Alemania iparitna ti sao ti pranses kadagiti probprobinsia nga inagawna iti Pransia, dagiti agturturay yo kasta unay a panangikalikagom da tapno mataginayon ti pagsasao yo, ket dakay met, Hi a nakaskasdaaw, babaen ti maysa a Turay a di nakappapati, dakayo ipakatyo met amin a pigsa yo a mangiwaksi iti kabukbukudan yo. Iso ken dakayo malipatanyo a no ti maysa nga Hi taginayunenna ti pagsasao na, taginayunenna met ti tanda ti wayawaya na, a kas ti tao, a taginayunenna ti panagwaywayas na, no taginayunenna ti bukod na a panagpanunot. Ti pagsasao iso ti panunot dagiti il-ili. Nagasat, ta ti panagwaywayas yo manamnama: dagiti dakes a rikrikna dagiti tattao isuda ti mangsalaknib kenkuana!. . .

Ni Simoun nagtukeng ket inyaprusna ti imana iti ranging na. Ti bulan nga agtaging idin iti Daya, nakatauden ket inna ibakal ti nakapoy a lawag na iti nagbabaetan dagiti sangsanga. Gapo kadagiti bubuok na a puraw ken iti daydi natangken a langa na a raniagan ti silaw manipod saka inggana ulo, daydi joyero kas la iso ti nakabutbuteng a kararua ti bakir a mangpanpanunot iti maysa a banag a nakaam-ames. Ni Basilio, a siuulimek iti saklang dagidi natangken a pammabalaw, sidudumog nga agdengdengngeg. Ni Simoun intuluyna ti nagsao:

—Nakitak ti panangrugi dayta a garaw ket ado a rabrabii a napagel ti innak pinalabas, ta ammok a ka dakay nga agtutubo aduda dagiti ul-ulo a nasaririt ket aduda met dagiti puspuso a naisagudayan, nga agrigrigat gapo iti maysa a banag a pagarupenda a naimbag, idinto ta iti kinapudno na, inda agaramid iti pagdaksan ti Hi da. . . Namin-ano a kinayatko ti immasideg kadakayo, nga umay agpadlaw ken mangikkat iti allilaw a nangkumot kadakayo! ngem gapo iti