- 61
naganos saan a kanayon a naimbag; nabantot a basol no yubuyubanna ti kinadangkes; awan mangidadanes no awan paadipen.
Ay! ti tao napalalo a nagdakes, ta kanayon la nga
aglabes, no adda masarakanna a nalaka nga umannugot. Kas
met kadakayo ti panagpanpanunot ko idi, ket ammuyon no
ania ti gasat a naipabaklay kaniak. Dagiti nakinggapuan iti
kinadaksanggasat yo, sisiimendakayo a patinayon, aldaw man
ken rabii; atapenda a dakayo sisiimenyo ti kaisuan na a kanito; ti tarigagay yo nga agsursuro, ti anep yo nga agadal,
dayta pay kinatalna yo, atapenda a nasged amin a gagar yo
a bumales. . . Itinto aldaw a pannakabalin da a mamukaw
kadakayo, inda kayto pukawen, kas inaramidda kaniak, ket
dida kayto paluspusan a tuman-ay, ta kabuteng ket kaapasdakayo.
—¿Kaapasdak? ¿Kaapasdak pay laeng, kalpasan ti inda inaramid kaniak a dakes?—sinaludsod daydi bumaro, a nasdaawan.
Ni Simoun nagpagaak.
—Kababalin ti tao ti mangkaapas kadagiti inna rinanggasan,—kinuna ni Tacito, a pinasingkedanna ti quos laeserunt et oderunt, a sinao ni Seneca. No kayatyo a rukuden dagiti rangranggas wenno dagiti im-imbag a ipapaay ti maysa nga Hi iti sabali nga Hi, awan sabali nga aramidenyo no di mangkita no kaapas wenno ayatenna. Ket iso dayta ti gapona a dagiti dadduma a bimmakbaknang ditoy manipod ka dagiti nangato a nagsasaadan da, no makasublidan sadi Espania, inda pagsasawan ken pagbasbassawangan dagiti inda rinangranggasan. Proprium humani ingenii est odisse quem laeseris (Gagangay ti tao ti manggura ka dagiti inna rinanggasan).
—Wen, a ngem, ti lubong, dakkel met, no baybay-an met ida nga agim-imas a sitatalna nga agturay. . . no awan ngad, sabali a dawatek no di la agbannog, bay-andak la nga agbiag. . .
—¡Ken agputot kadagiti annak a naayat iti talna, tapno adda man ipan a paisingkawen!—intuloy ni Simoun, a tinuladna, a siraranggas ti timek ni Basilio.—[Nagiinbag la ket ti kasakbayan a isagsaganayo kadakuadan, ket utang danto ka dakayo ti maysa a biag a napunno iti pannakaibabain ken pannakaparparigat! jNaimbag unay, gayyemj No ti maysa a bagi awan rikna nan, banbannog a riingen. Ti dua pulo a tawen a kanayon a pannakaad-adipen, inaldaw a pannakaimammameg, di agsarday a panagpakpakumbaba, pagkubbuenda ti kararua ket saan a malinteg iti maymaysa nga al-
