- 85
ti isip dagiti pilipino, ti pannakaisuro ti sao ti kastila, ket no
kuma no naammuanna, nalabit a siraragsak met a nakikastakasta.
Iti balkon a silulukat a naminpinsan, sumbrek ti pul-oy, nalamiis ket nadalos, matamdagan met ti danaw, a danomna ti umanasaas sisasam-it a dumanon iti arubayan ti balay a kas man mangiruknoy iti daton na. Iti makanawan, iti adayo, makita ti puro Talim, a nakasinsin-aw ti balbag na; iti tengnga ti danaw. iti ngangani sango, adda maysa a bassit a puro a nalangto, iso ti puro Kalamba, awan an-ania na, kei umad-adas iti panagyan ti bulan, no bassit pay; iti makatigid, makita ti nakatartaraki nga igid ti danaw a naramenan kadagiti kawkawayan, ti bassit a bantay a mangtamdag iti danaw, sa ti nalawa a kataltalunan, sa ti nalabaga a tuktok dagiti balbalay a naiballaballaet iti ngumisit a kinaganos dagiti kaykayo, nga iso ti ili a Kalamba, sa ti igid nga agpukaw iti adayo, sadiay, ti langit abbunganna ti paginggaan ti makita ket bumaba iti rabaw ti danom a pagbalinenna ti danaw a kasla taaw iti kalawa a paneknekanna ti pangnagan dagiti pilipino a “laaw a tamnay.”
Iti maysa a suli ti salas, iso ti yan ti sekretario, a situtugaw iti sango ti maysa a bassit a lamisaan a nakaiparabawan dagiti sumagmamano a pappapel. Ni Ekselensia nagaget unay nga agbannog, ket dina kayat a dadaelen ti kanito, iso ti gapo na nga adda ti sekretario a bilbilinenna, no madama a mangipangpangulo iti tresilio ken no isekseksek ket iburburayda dagiti nipis.
Ket daydi nakakaasi a sekretario agsuysuyaab, sa agunnat. Iti daydi a bigat, a kas kanayon nga aldaw, ti aramidna iso ti agipaulog kadagiti bilbilin a mangikeddeng iti panagsusukat dagiti pagsasaadan, pannakapasardeng iti pagannungan, panagpaibelleng, panangipaay iti kaasi, kdmpy., ket saan pay la a masagsagid daydi dakkel a parikot a kasta unay nagado a pakaringguranna, ti dawat dagiti agad-adal tapno maipalubos kadakuada ti pannakabangon ti maysa nga Akademya ti sao ti kastila.
Ni don Custodio, maysa a nangato nga agturay ken maysa a praile, a nakadumog a kas la madama nga agpanpanunot, wenno malukluksaw ti naganna Padre Fernandez, addada nga agpagna-pagna iti pungto ken pungto ti salas ket agsasauda iti nabiag, nupay nainayad. Iti maysa a siled a kadenna ti salas, agruar ti litak-litak dagiti bolbola nga agdudungpar,
