Page:Tulu Patero 2017bmr.pdf/208

+ ವಿಭಕ್ತಿ), ಉನ್ನತ+ಉನ್ನತ= ಉನ್ನತೋನ್ನತ [=ಉನ್ನತೊಡು ಉನ್ನತ] (ಸಪ್ತಮಿ ವಿಭಕ್ತಿ) ಇತ್ಯಾದಿ, ತುಳುವೊಡು ಕಡಲ್+ಗಾಳಿ- ಕಡಲ್ಲ ಗಾಆ( ವಿಭಕ್ತಿ), ಕಣ್ಣ+ನೀರ್=ಕಣ್ಣಿದ ನೀರ್(ಷ), ಸುದೆ ಬಲಿ=ಸುದೆತ ಬಲಿ(ಪಟ್ಟ) ಪಜರಲಿ=ಪಜರ ಅಲಿ(ಷ), ಹೆಚ್ಚಿಗಾದ್ ಪಟ್ಟಿ ವಿಭಕ್ತಿದ ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸ ರೂಪೊಲು, ತುಳುಟು ಉಳ್ಳ (೩) ಬಹಹಿ ಸಮಾಸ:- "ಅನ್ಯ ಪದಾರ್ಥ ಪ್ರಧಾನಃ ವಿಶೇಷ ನಿಶ್ಚ ಬಹುವೊಹಿಃ' ಇನ್ನಿ ಸೂತ್ರ ಪಣ್ಣಿನಿ, ಸಮಾಸೊಡು ತೋಜುನ ರಡ್ ಪದನ್ ಬುಡ್ಸ್ ಬೇತೆನೆ ಒಂಟಿ ಅರ್ಥದ ಪದೊನ ಸೂಚಿಸುನವು ಬಹುಹಿ ಸಮಾಸ. ಉದಾ: ಫಾಲನೇತ್ರ=ಶಿವ, ವಿಗ್ರಹ ಮಾಲ್ಪುನಗ (ನೆಸಲ್ ಕಣ್ಣಿತ್ತಿನ+ಆಯೆ), ಫಾಲಗಾವಡ್, ನೇತ್ರಗಾವಡ್ ಮುಲ್ಪ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದ್ದಿ. ಮೂಜನೆ ಒಂಜಿ ಅರ್ಥ ತೆಲಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಮೀನಾಕ್ಷಿದ ಸಮಾಸ ವಿಗ್ರಹ ಇಂಚ- ಮೀನ+ಅಕ್ಷಿ= ಮೀನ ಕಣ್ ಏರಾಟೆಗ್ ಉಂಡಾ ಆಕ್ಟ್, ಇನ್ನಗ ದೇವಿ-ಅಮ್ಮನೊರು. ತುಳುಟು -ಮೂಜಿ ಕಣ್ಣಿತ್ತಿನಾಯೆ ಏರೋ ಆಯೆ ಮುಕ್ಕಣ್ಣ (ಶಿವ). ಪೂಬಾಣೆ-ಪೂವು+ಬಾಣೆ= ಪೂವೇ ಬಾಣ ವಾದಿತ್ತಿನಾಯೆ ಏರೋ ಆರ್ಯ ಮನ್ಮಥೆ. ಇತ್ಯಾದಿ. (೪) ದ್ವಂದ ಸಮಾಸ:- "ಉಭಯ ಪದಾರ್ಥ ಪ್ರಧಾನೋ ದ್ವಂದ್ವ (ಉತ್ತರ ಪದ ಅಂಗಶ್ಚ). ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ನಾಮಪದಲೆಗ್ ಅಂಗ ಭೇದ ತೋಜಾವುನ ಕ್ರಮ ತೆರಿದುಳ್ಳ ಅಂಚಾದ್‌ ಸೂತ್ರದ ರೀತಿಡ್ ಉತ್ತರ ಪದತ ಅಂಗನೇ ಸಮಾಸಪದೊಕು ಸತ್ತುವ ರೀತಿನ್ ಪಿನ್ಸಾವುಂಡು. ಆಂಡಾ ತುಳುಟು ಈ ಅಂಗಭೇಧ ಅವಶ್ಯವಿಜ್ಜಿ. ಈ ಸಮಾಸ ಪದೊಕು ವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯ ಲಾ ಪತ್ತುಜಿ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಒಂಜೇ ಅಂಗ ಪದಲು ಸೇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ವಿಂಜ. ರಡ್ ಪದಲು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಪಡೆಪಿನವು ದ್ವಂದ್ವ ಸಮಾಸದ ರೂಪ. ಆಂಡಾ ರಡ್ಡೆಡ್ಸ್ ಎಚ್ಚಿಗೆ ಶಬ್ದಲು ಸೇರುವ ಉಂಡು. ಉದಾ: ಗಿಲಿ + ವನ + ದುರ್ಗ= ಗಿರಿವನದುರ್ಗ= ಗಿಲಿಲಾ ವನಲಾ-ದುರ್ಗ (ಕೋಟೆ)ಲಾ. ಕಲ + ತುರಗ + ರಥ= ಕಲಿತುರಗರಥ ಆನೆಲಾ ಕುದುರೆಲಾ ರಫಲಾ ತುಳುಟು:- ಪೆತ್ತೊಕಂಜಿ= ಪೆತ್ತಲಾ ಕಂಜಿಲಾ. ಗಿಡಮರಬಳ್ಳಿಲು- ಗಿಡಲಾ ಮರಲಾ, ಬಳ್ಳಲುಲಾ ಬೊಳ್ಳ ಬತ್ತದ್ ಸುದೆಕೆದುಬೈಲು ಒಂಜಾಂಡ್ (=ಸುದೆಲಾ, ಕೆದುಲಾ, ಬಲ್‌ಲಾ) -ಇತ್ಯಾದಿ. (99) ದ್ವಿಗುಸಮಾಸ-"ಸಂಖ್ಯಾ ಪೂರ್ವಸ್ತತ್ಪುರುಷ ವಿಶೇಷ ಗುಲಿತ್ಯುಚ್ಚತೆ". ಸಂಖ್ಯೆನೇ ವಿಶೇಷಣರೂಪೊಡು ಪೂರ್ವಪದೊಚಿತ್ತದ ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸದ ಲೆಕ್ಕೊ ಉತ್ತರ ಪುರುಷನೇ ಪ್ರಧಾನವಾದಿಪ್ಪುನವೇ ದ್ವಿಗು ಸಮಾಸ ಇಂದ್ರ ಪಣೋಅ. ಉದಾ: ಪಂಚ+ಇಂದ್ರಿಯ-ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯ. ಮುಲ್ಪ ఇంద్రియలు 207 ಬುಧಾನಂದ ಶಿವಳ್ಳಿ