Page:Umiński - Wygnańcy.djvu/246

This page has been proofread.

W kwestyach ekonomicznych trzeba być trzeźwym, tak samo, jak w wojnie trzeba być rozważnym. Ileż to bitew przegrywano wskutek zbytecznego zaufania we własne siły, wskutek zapału niepopartego zimną rachubą! Więc panowie, bądźmy przedewszystkiem rachmistrzami, nie przystępujmy do żadnej pracy, nie przygotowawszy się do niej gruntownie, nie rozważywszy wszystkich „pro i contra“. Kupować drogi towar od sympatyzujących z nami fabrykantów to rzecz niebezpieczna — niebezpieczna dla tego, że sympatye tego rodzaju ludzi są zawsze podejrzane, to raz, powtóre zaś, że takie postępowanie przynosi nam stratę materyalną. Podług mnie zatem, należałoby ten system sprowadzić do najciaśniejszych granic, natomiast starać się najusilniej wystarczać samym sobie. Tak jest, panowie, na tej tylko drodze możemy pogodzić uczucia nasze z interesem. Zakładajmy nowe fabryki, wzmagajmy naszą siłę wytwórczą, bo mamy wielkie szanse powodzenia po temu.

Powtarzam jednak, że jaknajgruntowniejsza rozwaga, jaknajgłębsza wiedza, jaknajściślejszy rachunek służyć nam winny za przewodników w tej pracy! Zanim rozpoczniemy działalność na jakiemś polu, leżącem odłogiem, zbadajmy, jak rolnik glebę, środki nasze i siły, ażeby się upewnić, że ta rola wróci nam nasze nakłady i nie narazi na straty.

Takich zaniedbałych gałęzi w naszym przemyśle jest dużo — dość wybrać którąkolwiek z nich i co do mnie, od dawna zajmowałem się tem, śledziłem jaknajpilniej rozwój naszego przemysłu, z rocznikami statystycznemi w ręku, i Udało mi się odkryć kilka bogatych, prawie że nie naruszonych kopalń, które wymagają tylko umiejętnej, zasobnej

238