Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/155

This page has not been proofread.


can
120


in duto l’an… / ce te par Marieta śone? Una sera can ciatone / come chesta in duto l’an… / cie te par Marieta zone? DegasperF, ARaMeNoiza1860*-1975:108 (amp.)
2 fuori delle interrogative, si impiega in proposizioni correlative, con sign. simile a "ora… ora" (gad.) Ⓘ una volta … una volta …, ora… ora Ⓓ einmal … einmal …, mal… mal ◇ a) Demez ch’ê chësc, se dê le conte vigni de plü ala mancogna, can ponsâl al’inozënza de süa fomena, spo tignîl indô por imposcibl, che Golo, ch’â albü tan de benefizi da d’ël, foss sté capaze de l’ingiané en na manira tan crödia D’mezz ch’ē chesc’, sè dē ‘l conte vigne dè plou alla mancogna, cang pungsāle all’ innozenza d’sua fomena, spo tignīle indō pur impossible, che Golo, ch’ā aibù tangn’ d’benefizi da d’el, fossa ste capaze d’l’ ingianè in na maniera tang crudia DeclaraJM, SantaGenofefa1878:82 (Badia).

can (gad., mar., Badia, grd., fas., fod., amp., LD, MdR) ↦ can.

cana Ⓔ it. canna ‹  CANNA (EWD 2, 37) 6 1763 cana ‘arundo’ (Bartolomei1763-1976:71)
gad. cana mar. cana Badia cana grd. cana fas. cana fod. cana amp. cana LD cana
s.f. Ⓜ canes
tubo che contiene la colonna d’aria negli strumenti a fiato e negli organi (fas. DA 1973, fod. Pz 1989; Ms 2005) Ⓘ canna dell’organo Ⓓ Orgelpfeife ◇ a) Chël orghen ci n rumour! / Percì l à cane grane / E lerge de doi spane Cal orghen çh’ en remou! / Perçhi l’ha canne grane / E lergie de doi spanne PescostaC, OrghenPlie1843-2013:428 (fod.).

cana (gad., mar., Badia, grd., fas., fod., amp., LD) ↦

cana.

canaa (fas.) ↦ canaia.

canaea (moe.) ↦ canaia.

canaia Ⓔ ven. canaia (EWD 2, 143) 6 1865 canaja (PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1)
gad. canaia mar. canaia Badia canaia grd. canaia fas. canaa moe. canaea fod. canaia amp. canaia LD canaia
s.m.f. Ⓜ canaies
persona malvagia, spregevole (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ canaglia Ⓓ Schurke, Schuft, Kanaille ◇ a) Gran marueia no te fé dla fortuna dla canaia, / Recordete! chisc tert o abenëura segur i la paia. Graŋ maruöja no të fè dla fortuna dla canaja, / Reccordetë! chis̄ térd o a bonëura segùr i la paja. PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); b) E par riguardo a ra taies / Ch’i à vendù st’aisciuda? / Da i dì cuaji canaes E par riguardo ara taes / Ch’i á vendù staisciuda? / Dai dí quagi canaes Anonim, Monumento1873:3 (amp.); c) tl gní ritur da iló rovada a Cipro, éra gnüda maltratada vilanamënter da canaia de jënt. tẹl gnì ritur da ilò roada a Cipro, ẹlla gnüda maltrattada villanamåinter da canaja dẹ žåint. PescostaC, DecameronIXCor1875:653 (Badia); d) Rueda tl ritorn a Cipri iela unida meltrateda vilanamënter da canaia de jënt. Rueda nęl rito̬rn å Cipri ięla unida meltratteda villanamęnter då cånaia dę žęnt. RifesserJB, DecameronIXGRD1875:654 (grd.).

canaia (gad., mar., Badia, grd., fod., amp., LD) ↦ ca-

naia.

canal Ⓔ it. canale / ven. canal 6 1844 canàl (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:114)
gad. canal mar. canal Badia canal grd. canal fas. canal fod. canel col. canal amp. canal, caneo LD canal
s.m. Ⓜ canai
1 solco, un’incavatura nella montagna, fra pareti rocciose molto ripide (fod., amp. C 1986) Ⓘ canale Ⓓ Schlucht ◇ a) La val de la Drava è bela fin a Mittewald. Chel canal poi fin a Leisach e rincresseol. La val della Drava è bella fin a Mittewald. Chel canal poi fin a Leisach e rincresséol. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.)
2 il tratto del canale alimentare che collega la faringe allo stomaco (fod. Pe 1973; P/M 1985; Ms 2005, amp.) Ⓘ esofago Ⓓ Speiseröhre ◇ a) Oh! bon Dio, angele sante, / conzedéme par sto an / […] / Canal anpio o bona ciucia, / che no teme ‘l fun del vin Òh! bon Dio, àngele sante, / cònz̄edeme par sto an / […] / Canàl ànpio o bòna ciucia, / che no teme l fun del vin DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:114 (amp.).

canal (gad., mar., Badia, grd., fas., col., amp., LD) ↦ ca-

nal.

canape (gad., Badia, fod., col.) ↦ canapé.

canapé Ⓔ it. canapè / dt. Kanapee 6 1878 canape (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:118)
gad. canape mar. canapé Badia canape grd. canapé fas. canapé moe. canapè fod. canape col. canape, canapé amp. canapè LD canapé
s.m. Ⓜ canapés
divanetto imbottito e fornito di spalliera e braccioli (gad. A 1879; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ canapè Ⓓ Sofa, Kanapee ◇ a) Por solit ciafân la contëssa sön n canape vistida de blanch. Pur solito ceaffāng la contessa sounung canape vistida d’blanc. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:118 (Badia).

canapé (mar., grd., fas., col., LD) ↦ canapé.

canapè (moe., amp.) ↦ canapé.

Canazei (amp.) ↦ Cianacei.

canbià (amp.) ↦ cambié.

cancalé Ⓔ comp. di canche + al + é 6 1866 kan ke le (BrunelG, Cianbolpin1866:14)
gad. cancalé mar. cancalè Badia cancalè grd. canche l ie fas. canchelé caz. canche l’é fod. cánchelé col. canchelé amp. canchelé
avv.
in un tempo o in un momento successivo (gad. Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. F 2002, fas. Mz 1976, fod. P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp. Q/K/F 1982; C 1986) Ⓘ più tardi Ⓓ später ◇ a) Ben, se no te crees te proarès canchelé chisc dis che vegn. Ben, se no te crees te proares, kan ke le kiš dis, ke ven. BrunelG, Cianbolpin1866:14 (caz.).

cancalé (gad.) ↦ cancalé.

cancalè (mar., Badia) ↦ cancalé.

cancel (mar.) ↦ cajencel.

cancelà (amp.) ↦ cancelé.

cancelar (moe.) ↦ cancelé.

cancelé Ⓔ it. cancellare 6 1873 cancellalo (Anonim, Monumento1873:2)
bra. canzelar moe. cancelar amp. cancelà
v.tr. Ⓜ canceleia
1 rendere illeggibile ciò che è scritto o disegnato e, in generale, annullare (bra. R 1914/99, moe. DA 1973) Ⓘ annullare, cancellare Ⓓ löschen, auslöschen, radieren
2 fig. dimenticare o rimuovere qualcosa (amp.) Ⓘ cancellare fig.Ⓓ löschen fig. ◇ a) De i tuoi śo al farmazista, / Almanco in parte el salario, / E cancelalo da ra lista / De chi che à onorario. Dei tuoi zó al Farmazista, / Almanco in parte el salario, / E cancellalo dara lista / De chi che