Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/875

This page has not been proofread.


sas
840


che se dassa na téla la fé mori ai tré de sass (la lapidé.) HallerJTh, MadalenaFOD1832:160 (fod.) ◆ un dai sasc (fas.) Ⓘ mineralista Ⓓ Mineraliensammler ◇ a) Ve! Ve! N segnor. Fosc che l’é un dai sasc. Vè! Vè! un Segnor: Fosch che l è un dai sasch. GiulianiGB, Gespräch1812-2014:57 (bra.).

sas (gad., mar., Badia, grd., fas., caz., bra., fod., amp., LD, MdR) ↦ sas.

Sas de Mesdì 6 1858 sas dal mesdi (ZacchiaGB, DescrizionFascia1858*:2)
fas. Sas de Mesdì bra. Sas de Mesdì
topon.
cima di 2.446 metri nel gruppo dei monzoni in val di fassa (fas.) Ⓘ Cima Dodici Ⓓ Zwölfer Spitze ◇ a) Sun chel gran Sas, che se chiama Sas dal Mesdì, i disc che l’é un muge de bregostane. Sun chöl gran Sas, chö sö chiama sas dal mesdì, i dis, chö lö un muge de brögostanö. ZacchiaGB, DescrizionFascia1858*:2 (bra.).

Sas de Mesdì (fas., bra.) ↦ Sas de Mesdì.

Sas de Salei 6 1866 Sas de Salei (BrunelG, Cianbolpin1866:16)
fas. Sas de Salei caz. Sas de Salei
topon.
massiccio roccioso nel settore occidentale del gruppo del sella, situato tra le torri del sella e piz selva (fas.) Ⓘ Sas de Salei Ⓓ Sas de Salei ◇ a) l’é vegnù da sera e l’é jit fora fora l’usc e l vardèa via per l Sas de Salei e giusta che fiorìa soreie l e vegnù da sera e l è ʒit fora fora l’uš e l vardea via per el Sas de Salei e ğiusta ke fioria soreje BrunelG, Cianbolpin1866:16 (caz.).

Sas de Salei (fas., caz.) ↦ Sas de Salei.

Saslonch 6 1856 Sass lonch (BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:248)
gad. Saslunch grd. Saslonch fas. Saslonch bra. Saslonch fod. Saslonch amp. Saslonch LD Saslonch
topon.
cima dolomitica di 3187 m in val gardena (gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod., amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Sassolungo Ⓓ Langkofel ◇ a) Voi po, velgiuce, e voi velgiac, / No assà più superstizion: / Saslonch, Pordoi, Vael, Duron / chisc l’é dut monc sch’ i autres, mac! Voi po, velgiucce, e voi velgiatg, / Non assà più superstitziong: / Sass lonch, Pardoi, Vael, Durong / Chis l’è dut montg sch’ i autres, matg! BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:248 (bra.); b) La luna flurësc / do piza de Saslonch; / la mutans da śën / à l vënter turont. La luna florasch / do pizza de sass long; / la muttans da deseng / ha ‘l venter turond. Anonim, LunaFlurësc1871:209 (grd.).

Saslonch (grd., fas., bra., fod., amp., LD) ↦ Saslonch.

Saslunch (gad.) ↦ Saslonch.

Saspiat (fas.) ↦ Sasplat.

Sasplat 6 1871 sass platt (Anonim, LunaFlurësc1871:209)
gad. Sasplat grd. Sasplat fas. Saspiat fod. Sasplat amp. Sasplat LD Sasplat
topon.
cima dolomitica di 2969 m in val gardena (gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod., amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Sassopiatto Ⓓ Plattkofel ◇ a) La luna flurësc / do piza de Sasplat; / la mutans da śën / dà la gauja al curat. La luna florasch / do pizza de sass platt; / la muttans da deseng / dà la causa al Curat. Anonim, LunaFlurësc1871:209 (grd.).

Sasplat (gad., grd., fod., amp., LD) ↦ Sasplat.

sassin Ⓔ it. assassino (EWD 1, 162) 6 1878 assassing (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:91)
gad. assassin mar. sassin Badia sassin, assassin grd. sassin fas. sassin fod. sassin amp. sassin LD sassin
s.m.f. Ⓜ sassins, sassina, sassines
chi commette un assassinio (gad. A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; Q/K/F 1988; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ assassino Ⓓ Mörder ◇ a) porcí ch’i vëgni iö chiló a pesté söla tera, maciada da to sanch, y to spirit vëgn dessené incuntra al assassin purcicch’ i vegne iou chilò a pestè soulla terra, macciada da to sanc, e to spirito vengn’ dessenè ingcuntra all’ assassing DeclaraJM, SantaGenofefa1878:91 (Badia).

sassin (Badia) ↦ sassin.

sassin (mar., grd., fas., fod., amp., LD) ↦ sassin.

sassinà (amp.) ↦ sassiné.

sassinar (bra., moe.) ↦ sassiné.

sassiné Ⓔ deriv. di sas (EWD 6, 49) x (as)sassiné ‘assassinare’ (GsellMM) 6 1832 sassiné (HallerJTh, MadalenaBAD1832:154)
gad. sassiné Badia sassiné grd. sassiné fas. sassinèr bra. sassinar moe. sassinar fod. sassiné amp. sassinà LD sassiné
v.tr. Ⓜ sassineia
uccidere a sassate (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966, grd. L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. Mz 1976; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Ms 2005) Ⓘ lapidare Ⓓ steinigen ◇ a) Mosé á comané a nos tla lege, che na tara mësson sassiné. Mosé ha commané a nos in te la ledge, che na tala mássung sassiné. HallerJTh, MadalenaBAD1832:154 (Badia); b) Tl orden (cumandamënc) de Mosé, nes iel cumandà de sassiné de teles. In te l’orden (cumandaments) de Mosé, nés jel commandá de sassine de telles. HallerJTh, MadalenaGRD1832:155 (grd.).

sassiné (gad., Badia, grd.) ↦ sassiné.

sassiné (fod., LD) ↦ sassiné.

sassinèr (fas.) ↦ sassiné.

Sassongher 6 1879 Sossungr (PescostaC, MëssaPescosta1879:4)
gad. Sassongher Badia Sossungher
topon.
cima dolomitica di 2.665 metri che sovrasta il paese di corvara in val badia (gad.) Ⓘ Sassongher Ⓓ Sassongher ◇ a) Sossungher y Boá y i pic de Ciampëi, / ciarede ma dërt, ne n’él pa vëi? Sossungr e Boà e i pits de Tgiampái, / Tgiarède ma dart, ne n’elle pa váj? PescostaC, MëssaPescosta1879:4 (Badia).

Sassongher (gad.) ↦ Sassongher.

saú (gad., mar., Badia) ↦ saour.

saudà (col.) ↦ sciaudé.

saudé Ⓔ *SOL(I)DĀTUS (EWD 6, 294) 6 1710 soldas pl. (Proclama1710-1991:167)
gad. soldá mar. soldá Badia soldá grd. saudé fas. sudà moe. soldà fod. saudè amp. soldà LD saudé MdR soldà
s.m. Ⓜ saudés
chi presta servizio armato in un esercito (gad. B 1763; A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ soldato Ⓓ Soldat ◇ a) Mo iö pënse insciö, che i rić e i gragn vade forsce gën e de bona vorentè a se fà soldà. Mó jeu pënse insceu, ch’i riçh e i gragn vade forŝe giaǹ e de bonna vorentè a se fà soldà. DeRüM, AldìNiaSignurCurat1833-1995:262 (MdR); b) y i soldas á fat chësc döt belavisa e i soldàs à fatt chesc’ dutt bell avviſa DeclaraJM, SantaGenofefa1878:87 (Badia); c) Y i mituns da scizer cola bela bandira / Ai pé de soldá col stlop na schira. E i mittungs da Schitzer colla bella ban-