Progreso/Triesma Yaro/Numero 28/Di qua la…

TRIESMA YARO
PROGRESO No28
Junio 1910

Di qua la…
Linguala questioni
[ 227 ]
Di qua la…

Kelka germana samideani judikis stranja e malfacile komprenebla, en la Lektolibro da Mainzer, la frazi (questioni) simila ad ica (p. 26, no 3o) : « Di qua la kamaradi esis trompita ? » Simile (p. 28, no 8) : « Di qua la ruzo esis granda ? » E li questionas, kad ne esus dezirinda havar un specala vorto por tradukar D. dessen, deren.

Ni devas avertar li, ke to quo jenas li esas nur germana idiotismo, nome, la supreso di l’artiklo pos dessen, deren, qua esas tute kontre la logiko e la senco. Li reflektez nur, ke on dicas : la kamaradi di la puero ; la ruzo di la vulpo, e c. Do, kande inversigo eventas en « relativa » propo­zi­ciono, on devus dicar : la puero, di qua la kamaradi… ; la vulpo, di qua la ruzo… ; nam la substantivo ne cesis esar determinita, definita : on ne parolas pri (ula, irga) kamaradi, sed pri la kamaradi di la puero. Esas do nula motivo por supresar l’artiklo. Esas anke nula motivo por vicigar la tute klara e logikal expresuro di qua (di qui) per un specala vorto, qua konstitucus ecepto. D. dessen, deren esas simpla genitivo ; or ni tradukas omna genitivi per di… Konvenis ya ad Esperanto havar, ultre ta generala formo, aparta formo por kelka genitivi : ies, ties, kies, chies, nenies. Same kam ni dicas (e devas logikale dicar) : di ula, di ica, di ita, di omna, di nula, ni devas dicar : di qua, nam to esas absolute reguloza : Di qua esas ta agro ? — Di mea patro. La respondo esas simila a la questiono, quale sempre (a qua ? — a lu ; de qua ? — de lu ; da qua ? — da lu ; por qua ? — por lu ; pro quo ? — pro ke ; por quo ? — por ke, e c., e c.). Ta simetreso esas konforma a nia supera principo : « maxima facileso por omni ». [ 228 ]Okazione, nia germana samideani esas embarasata por tradukar D. « die Gruppen, an deren Vorsteher ich schreiben will ». La traduko esas tute simple : « la grupi, a la chefi di qui me volas skribar ». Nam la genitivo (di qui) devas reguloze sequar la substantivo. On devas do evitar zorge inversigi quale : « a di qui chefi », nam li esus malfacile komprenebla da la stranjeri. On devas sempre pensar a la rekta formo : « me volas skribar a la chefi di la grupi », e sequar maxime posible la sama ordino en la relativa propo­zi­ciono, nur substi­tucante a la sub­stan­tivo la relativa pronomo, qua riprezentas e vere vicas ol : « a la chefi di qui [ la grupi] ».