Pruha wutrobineje žiły
Běše njedźela. Wuhlanskich zahroda měješe napohlad hosćenca abo kofejownje. Z mužemi, žonarni a dźěćimi so tu wšo mjeŕwješe. Wuhlanscy běhachu won a nutř, zo bychu wšitkich hosći derje spokojili. A běše to khwalenje a wuzběhowanje! Bjez dźiwa; huby dźě běchu z mlokom a kofejom namačane a z mjedom słódke, "Tajkile rjany boži dar, kaž sama całta! hdy bychmy my w měsće jenož jónu tajkoho měli! Ach a tale butra, słodźi kaž włóski worjech. Ow tónle słódki měd, to je widźeć, zo wubjerny pčołaŕ za kołčemi stoji! Kuchaŕku, kiž tajkile kofej warić wě, móžeš druhdźe po swěće na běłym dnju z latarnju pytać, a tola jeje njenamakaš. Wěŕće, to was wobkhowamy w dobrym wopomnjeću! Ně, to ženje njezabudźemy, tajkule lubosć a hospodliwosć! Hdyž jónu do města přińdźeće abo hewak rady njewěsće, wšako wěsće, hdźe my bydlimy..."
Tu nadobo zaklinča do mjeŕwizny wšelakich rěči surowy hłós kaž hrimot:
"Hrom a błyski! što je tu do bědneho posłuženja w tejle kortowskej koffijowni!"
To běše zawěsće cuzy, kotrehož bě napis wonka na wrótkach zamylił a zawjedł, zo tu zastupi a za prózdnym blidom so posydny. Srjedź towaŕšenja a zabawy njebě to nichtó pytnył. Nětko doběža Wuhlanski spěšnje tomu knjezej a zamołwješe so: "Ach wodajće, knježe, mjez tej zabawu so njedohladachmy - što by wam k lubosći było? Z čim móžu posłužić? Njechaće traš so tamle tym knježim přisydnyć, snadź někotrehožkuli znajeće?"
"Dźakuju so," wotmołwi cuzy, "mi je samota lubša. Přinjesće mi šalku kofeja, ale trochu spěšnje, čakał sym dołho dosć!"
"A traš něšto k přikusowanju? Mjedowu pomazku, abo" -
"Dźakuju so, njetrjebam ničo dale, jenož kofej."
Wuhlanski khwataše požadany kofej wobstarać. Mjelčo při sebi so z radosću posměwaše, kak budźe so cuzy dźiwać, hdyž so jemu powě, zo tu njeje kofejownja, ale jenož hospodliwy dom za přećelow a znatych.
Za khwilu tež to cuzy zasy z kijom wo blido klepajo wołaše:
"Chcu płaćić."
Wuhlanski přiskoci z dobom a wujasnješe zdwórliwje:
"Wobžaruju, knježe, njemóžu pjenjez brać. Je mi było wutrobne wjeselo, wam posłužić, ale mój dom wšak njeje, kaž je so wam zdało, kofejownja. Su to moji znaći z města, kiž su mje wopytali."
Cuzbnik poskoči zastróženy a tež trochu hněwny, tola hnydom so zasy zhraba a rjekny khutnje:
"Luby knježe hospodarjo, dźakuju so wam za wašu dobrotu. Dowolće, zo bych wam swoje spodźiwanje nad wašej njewšědnej hospodliwosću wuprajił. K dopokazej swojeje dźakownosće pak bych was rady na něšto kedźbneho sčinił, jeli rodźiće; hodźi so, zo traš móžeće moju radu něhdy wužić. Wěsće, luby knježe, sadźu z wami štó wě što: Ćile přećeljo a znaći nětko waše mjedowe pomazki a waš kofej a mloko wukhwaluja na přemoh a was wuzběhuja do wšěch mróčeli; potrjebaće-li pak jónu jich pomocy a poprosyće-li jich, pońdźa nimo was, kaž nimo prózdneho kołča. Štó so wo prózdny kołč stara? Trjebaće jónu spytać a zhoniće bórzy, zo sym prawje měł! Hišće jónu wulki dźak a dobry wječor, luby knježe!" Z tym poda jemu khartku ze swojim mjenom a so pokłonjejo woteńdźe.
Wuhlanski hladaše zamysleny za nim a bórbotaše něšto při sebi, kaž: Štó wě, hač nima tón knjez prawje? Tola bórzy běše nuzowany, so zasy k swojim hosćom wróćić, tuž njeměješe khwile, dołho za jeho słowami myslić. Hakle pozdźe wječor, hdyž běchu so posledni hosćo wotsalili, nadeńdźe přiležnosće, swojej žonje wo žadnym wopyće a jeho słowach powědać. - -
W nocy běše so Wuhlanskemu něšto wudźalo. Nazajtra dawaše słužownym po dworje rozkazy do dźěła, sam pak khwataše zasy nutř a sydaše so z papjeru a pjerom za blido a pisaše jara horliwje. Z časami so posměwaše a bórbotaše při sebi: "Sym wćipny, kak budźe to skutkować, haj sym woprawdźe wćipny." Pisaše pak list, kotryž měješe něhdźe tónle wobsah:
"Mój luby přećelo! Sym wšelake njezbožo měł a do wuzkosćow přišoł. Tohodla sym nuzowany, Was wo pomoc a podpjeru prosyć, Njedawno sym na wšelakich městnach pjenjezy přisadźil, a jeli so mi njeradźi na druhe wašnje dźěry zatykać, boju so, zo budu skónčnje swoje kubło predać dyrbjeć. A to by mi tola jara žel činiło. Prošu Was tohodla, zo byšće mi chcył z wašimi bohatymi srědkami k pomocy stać, z najmeńša na khwilu. Wopominajće tule naležnosć jako wěc tajneje dowěry a njewopušće swojeho přećela! Borzy přilubjace wotmołwjenje wotčakujo zwostawam Waš Handrij Wuhlanski."
"Takle," měnješe skónčnje Wuhlanski, "to drje budźe dosahać, zo so jasnosć pokaze. Nětko hišce dźesać abo dwanaće wotpismow. Potom hižo wohladamy, je-li rěčnik dr. Preklepany woprawdźe prawje wěšćił." -
Přichodnu njedźelu popołdnju - spodźiwnje - wosta pola Wuhlanskich po domje a po zahrodźe wšitko ćicho. Njebě tu pódla domjacych ani žiweje dušc. Wuhlanscy tajkeho pokoja skoro njezwučeni, hladachu wćipnje z časami z tym a zasy z tamnym woknom po puću do města, ale nihdźe ani sćina někajkeho přećela. Hakle před wječorom namaka so jedyn jenički - młody lěkaŕ dr. Krjepka.
Wuhlanski jeho přećelnje postrowi, ale kak so dźiwaše, hdyž so młody muž trochu tajnje wopraša:
BNjebych mohł z wami khwilku sam porěčeć, knjez Wuhlanski?"
"Rady lubje," wotmołwi Wuhlanski, Bhačruniž njewěm, što by wam moje słowo abo moja rada pomhała, rady lubje wam posłužu."
Lědma běštaj samaj, njemóžeše so Wuhlanski tomu dodźiwać, što jemu lěkaŕ powědaše: zo je wo jeho njezbožach słyšał, zo wutrobnje wobžaruje, ale tola so zasy wjeseli. "Sym njedawno po dałokim wuju małe zamoženje namrěł: pjenjezy su kóždy čas k rucy. Knjez Wuhlanski, bjeŕće sebi je k wužitku, kaž dołho so wam spodoba. Prošu, sčińće mi to wjeselo!"
"Ale hdźe dha sće tu cyłu stawiznu zhonił?" wurazy Wuhlanski.
"ach ty słódka dobrota! Tych rěči dźě je cyłe město połne, zo budźeće dyrbjeć z kubła ćeknyć. Runje hdyž z města dźěch, zetkach překupca Kupinskeho. Hižo z nazdala wołaše na mnje: BHdźe tola tak spěšnje, knjez doktor? Tola nic do Noweje Wsy lř Wuhlanskiih? To sebi tola dajće być! Tam šeri. Štó wě haě tam hižo cuzych ludźi njezetkaće! Z najmjeńša je wšitko w cu-zych rukach. Haj, te wułcyčinjenje! Kóždy karan khodźi tak dołho po wodu, doniž so njerozbije. Sće-li sam sebi dobry, njekhodźće tam radšo! Kedźhujće radu dobreho přećela!
Wuhlanski wurazy z lutymi směchami:
"Tu to mamy. Tak spěšnje a dokładnje sebi ani njemyslach. - Podajće mi ruku, knjez lěkarjo! Chcu ju wutrobnje tłóčić, dokelž je woprawdze prećelna ruka. Chcu wam z prawdu wuznać, běch na was hněwny, dokelž sće so jónu abo dwójcy poskićeneho kofeja wobarał. Zdaše so mi, zo so hordźiće; wodajće, sym so mylił! Ale tež nad tamnymi sym so mylił. Khwalachu mój kofej a pijachu jón, z mojim mjedom sebi huby namazowachu do syta, ale jich přećelstwo so nadobo rozsypny. Dźakuju so wam tak wutrobnje, kaž bych woprawdźe wašeje pomocy trjebał. W skutku pak je to jenož basnička. Wěc je cyle hinaša. Sym jónu do wašeho rjemjesła přimał. Chcych swojim prećelam jónu na žiłu pomasać, kak mi jich wutroba pukota, a tu pokazachu mi, byrnjež sebi to ani nježadał, wšitcy rjenje swój jazyk."
- Author: Mikławš Bjedrich (public domain)
- Source: http://texty.citanka.cz/pata/sc1-189.html