Reynke de Vos/Dat ander boek: VI. capittel

Dat VI. capittel

Wo Reynke myt syneme ome, deme greuynge, echt ghynck to deme houe des konnynges vnde wo Reynke bychtede.

Reynke vnde Grymbart, de beyde,
Ghyngen to sammende ouer de heyde
Na des konninges slot de rechten straten.
»Id mach my schaden, yd mach my baten«,
Sprack Reynke, »efte dyt my sus slumpt,
Dat my desse reyse tom besten kumpt!
Doch, leue oem, horet my nu!
Synt latesten, dat ik bychtede tegen yw,
Horet vorder myne sunde, groet vnde kleyn.
Eft ick my sodder wes hebbe vorseyn,
Dat werde ick yw seggen in desser stunde.
Ick leet Brunen eyne grote wunde
Snyden van syneme velle vnde lyue.
Ik leet deme wulue vnde syneme wyue
De scho van ören vöten vyllen.
Dyt dede ik al dorch hates wyllen.
Myt myner loggen schaffede ik dat,
Dat en de konnynck wart seer hath.
Ick bedroch den konnynck to voren an
Meer, wan ick nu seggen kan.
Ick fynsede vnde sede em van eyneme schat,
Men he en heft des noch nicht lange ghehat.
Lampen ick syn lyff affrouede
Vnde sande Bellyn myt syneme höuede,
Dar myt he krech des konnynges torn.
Ick duwede dem kannyn so twysschen de orn,
Dat ick em vyl na dat leuent nam;
Id was my leet, dat yd wech quam.

Noch wyl ick seggen twyerleye.
Myt rechte klaget ouer my de kreye:
Ik ath syn wyff, vrouwe Scharpenebbe.
Dyt ysset, dat ick bedreuen hebbe
Sodder myner lesten bycht.
Noch hebbe ick eyn dynck vthgericht,
Dat ik latesten hadde vorgetten
(Leue om, dat schole gy ok wetten)
Vnde wyl dat nu ok seggen mede.
Id was eyne hornscheyt, de ick dede;
Ick wolde nicht gherne, dat my dat sulue
Schege, dat ick dede deme wulue.
Wente wy beyden vp eyne tyd ghyngen
Twysschen Kackyß vnde Eluerdyngen;
Dar ghynck eyne merye myt ereme volen,
De beyde swart weren alze de kolen.
Dat volen mochte wol olt syn
Van veer maenden, nicht vele myn.
Isegrym was vyl na doet,
Van hungers wegen leet he noet.
He bath my, dat ick vragen scholde,
Efte de merye vorkopen wolde
Ere volen, vnde ock wo düre.
Sus ghynck ick to er vp euentüre.
Ik sprack: >segget my, merye vruwe,
Ick weet, dat dyt volen is yuwe;
Wyl gy yd vorkopen? segget my dat!<
Se sprack: <ya, ick vorkopet vmme schat.
De summe, dar ik dat vmme wyl gheuen,
Steyt achter vnder myneme voete gheschreuen.
Wylle gy yd seen, ik latet yw lesen.<
Do horde ik wol, wor se wolde wesen.
Ik sprack: >neen, vruwe, des syd bericht,
Lesen eft schriuen kan ick nicht.
Juwes kyndes ick ock nicht enbeghere,
Men Ysegrym wuste gerne, wo yd were;
De heft my heer ghesant to yw.<
Do sprack se: >so laet ene komen nu,
So wyl ick eme des maken vroet.<
Do ghynck ick hen, dar Ysegryme stoet.
Ik sprack: >wyl gy yw ethen sath?
De merye secht vnde entbuth yw dat:
Dat ghelt steyt vnder ereme vothe schreuen,
Wor se dat volen wyl vmme gheuen.
Se woldet my hebben lesen laten,
Men wat scholde my dat baten?
Wente ick yo nene schrift enweet.
Des lyde ick vaken groet vordreet.
Om, seet, eft gy dat konnen lesen.<

Isegrym sprack: >wat scholde dat wesen,
Dat ik nicht scholde lesen, wat yd ock sy?
Ja, düdesch, walsch, latin, ok franßoß dar by.
Hebbe ick doch to Erfort de schole gheholden!
Ock hebbe ick myt den wysen olden,
Alze myt den mesters van der audiencien,
Questien ghegeuen vnde sentencien.
Ick was in loye ghelicencieret.
So wat schriftur, datmen viseret,
Kan ik lesen ghelyck myneme namen.
Dar vmme wyl ick wol mede toramen.
Beydet myner hir eyn kleyn,
Ik wyl ghan vnde de schrift beseen.<
He ghynck hen vnde vragede euen,
Wo se dat volen wolde gheuen.
He vragede na deme besten kope.
Se sprack: >dat gelt steyt to hope
Gheschreuen vnder mynem achteren voet.<
He sprack: >laet seen!< se sprack: >ik doet.<
Se borde den voet vp bouen dat gras,
De nye myt yseren beslagen was,
Myt ses hofnagelen, vnde sloch wysse
Vnde rakede ock nicht al mysse,
Wente se sloch ene so vor syn höuet,
Dat he storte vnde lach vordöuet
Vnde vel vor doet tor erden nedder.
Eer he syck recht vorhalede wedder,
Dat was wol eyne grote stunde.
De merye leep wech, al dat se konde,
Vnde leet Ysegryme lyggen vorwunt.
He lach vnde hulede alze eyn hunt.
Ick ghynck to eme vnde heet ene here,
Ick vragede ene: >wor is de mere?
Synt gy van deme volen ock sath?
Wor vmme delede gy my nicht ock wat,
Wente ick yw doch de bodeschop dede?
Hebbe gy vp yuwe maltyd gheslapen rede?
Wat was yd vor schrift vnder deme voet?
Wente gy synt in wyßheyt seer vroet.<

>Och Reynke<, sprack he, >spottet doch nicht!
Ick byn ghevaren so eyn arm wycht.
Dat mochte entfermen eyneme steen.
De hore myt deme langen been,
Myt yseren was beslagen er voet,
Id was neen schrift, da dar vnder stoet.
De nagelen, de dar ynne stunden,
Dar myt sloch se my ses grote wunden.<

Hir van Ysegrym nauwe syn lyff behelt.
Seet, neue, nu hebbe ick yw vortelt
Al wat ick weet van myner myssedaet.
Id is myslyck, wo yd my nu gaet
To houe; wente nu byn ick sunder vaer
Vnde dar to van mynen sunden klaer.
Ick wyl ock gherne by yuweme rade
Beteren vnde komen wedder to gnade.«

In dessen dren vorghesechten capittelen leret de poete VI stucke.

Dat erste is, dat neen vrunt schal sparen arbeyt efte moye vmme synes vrundes wyllen, alze yd noet is, ghelyck alze hir Grymbart de reyse annam to Reynken, en to wernende.

Dat ander is lychtsynnicheyt in quader tydynge, vmme dat eyn synen vrunt nicht sachaftich make, alze Reynke dede.

Dat III. is, dat eyn syne sones nicht schal van syck senden, er he se wol heft gheleret vnde vnderwyset, wo se syck scholen waren vor varlicheyt der sele vnde des lyues, so Reynke hir secht, dat he erst syne sones wolde bet vnderwysen, so se syk scholden waren vor de strycke vnde yagers vnde hunde.

Dat verde is, dat eyn man nicht en schal syneme wyue to erkennen gheuen syne last, de groet is, ysset, dat he kumpt in sware last, ghelyck Reynke hir syneme wyue dat beste vorsede.

Dat vyfte is guddunckelheyt, so dat mannich menet, he sy wyß vnde wol gheleret, so Ysegrym menede, do he sede, dat he konde vele sprake vnde schrift, vnde denne noch de merye kloker was wan alze he, vnde dar to noch spot lyden moste van deme vosse.

Dat seste is eyne lere, so dat alle, de annemen eyne sorchlyke reyse to lande efte to water, dat is rad, dat de erst ere bycht doen vnde beruwen ere sunde.