Rothgeter/Kapittel 1

De Warkstęd

Rothgeter weer Meister Lamp, – Gęlgeter hör he noch lewer,
Nich jüs węgen de Ehr, doch harr dat bęter en Utdruck,
Paß mehr to dat Geschäft, und klung ok sauber un rennlich.
Twars en Nam is en Blam, de makt keen Hæker to'n Kopmann:
»Kleidermacher« opt Schild is binn en Snieder as jümmer:
Awer wat sik gebört dat hört sik, ok bi en Handwark,
Dank vær Gav un Gunst, so heet dat, un »Ehre dem Künstler.«
Un wul is se en Kunst de feine Arbeit in Messing,
Dar hört Nadenken to, en Wętenschop, as man so seggn deit.

Hier man, dat ruge Metall, beseh dat mal! Lett dat sik smölten?
Is dat blank vær den Guß?
                                          Nę tag', as Klister un Syrop,
As Lappledder un Lim! Zink fęhlt der! dar fęhlt em de Härte!
Sunsten de Biegung hett't, old is 't, utweddert un smiedig.
Je, wa lang dat ok seet in en Zuckerfabrik as en Tapprohr,
Ja, un je länger dat deent, so smeidiger ward dat man jümmer.
Oppe Aucschons – wer kennt 't? – dar köften mitünner dat billig,
Köften bi Hækers dat op, as ole Klumpen, as Pipen,
Oft mank Isengeschirr dar findten dat rut un versett dat:
Hier fęhlt Zink und hier Bismuthum, Spialter un Nickel,
Un wat sunsten de Sak – de Kunst de hett ęr Geheemnis.
Jede Wętenschop hett ęr Geheemnis, so ęr Centralpunkt,
Wo sik dat allens an hollt un allens um dreiht as umt Radspol:
So dat Geten bi uns, de Guß dar wis't sik de Meister,
Dat is dat Op un dat Dal, dat is so to seggn unse Schruvstick.
Dar is de Kanngeterie en Spęlwark gegen, – in Lehmforms
Tappt se dat Tinn as en Beer, wat æwerlöppt wischt se int Schotfell.

Wi geet allens in Sand, fein Geetsand is unse Hartblot,
Wat vær den Bäcker dat Mehl, un föhl man: week, as en Puder!
So mutt dat sin! un de Fluß rein gęl und blank as en Dutter,
Dat der keen Ünnerscheed fast, ob't Mischen oder ob't Gold weer.
So is de Nam inne Dad. Rothgeter hett je keen Klang nicht!

Nöß kumt Raspel un Fil, dar wis't sik wer der Geschick hett,
Fri ute Hand is de Kunst, un doch as na Zirkel un Tollstock,
Jede Kant na de Snor, un jede Eck innen Winkel.
Blot wat de Ründung hett, dar brukt wi dat Rad un de Dreihbank.

Twee harr Lampe in Gang', de een vær sik to dat Feinste,
Keen Gesell keem daran, un de Lehrburß döst se nich rögen.
Darvær is man de Meister, un hett de Sorg un dat Gruweln.
Kumt dar ni dit oder dat, un jümmer wat nies to bedenken?
Denn en niemodschen Griff un Dreier an Stuben- un Husdær,
(As denn je allens sik richt na de Mod un de gothensche Buart,
Möbeln und Töber sogar, un Dær un Finstergerichten),
Denn en oldmodsch Isen to't Plätten, wo wat an tobraken,
Nu is en Hænken, Krahn entwei, en niekofft Möser is splęten,
Dar en Zirkel is lahm oder 'n Matstock scheef in en Rit-Tüg –
Flickkram, as dat denn is, son Arbeit ute Fabriken –:
Alle kamt se to Lampe: Och Meister, sehn se, dar fęhlt dat!
Meister, hier is 't entwei! un Meister, dar is't to flicken!
Awer ob? un wasück? un wadenni? wer mutt dat bedenken?

So mit dat nie Gewicht! je ja! wat is't en Stück Arbeit!
Loth vær Loth oppen Haar! vun't Quentin herop bet de Pünner
Alle en Hundertstel to, un denn ahn Stippen un Muken,
Eben un blank un poleert, oppen Filstrich fertig to't Stempeln!
Ja beręken! dat löv ik, beręken künnt dat de Herren
Professoren un Docters un seggn: so schall dat nu węsen!
Dat is de Grund vun de Sak: dat Kölnsche Pund is to flödig!
Awer utföhrn son Ding – dar lat se Lamp vær den Knütten!

So weer Lampe sin Snack, un so sin stillen Gedanken.
Snacken much he doch lewer, denn jümmer fleiten un denken,
Wenn man fleit un bedenkt, dat ward mitünner verdreetlich,
Un son Gesell ward stumm bi't ewige Raspeln un Filen.
Mennig mal hett de al hört, wat Meister denkt un belęvt hett,
Mennigmal süllsten vertellt sin egen Lęben und Denken.
So weer't Öl annen Dicht, kumt mal en vernünftigen Minschen,
De he de Saken verklar, de hörn much un se betrachten.

Meister hör dat ok rut – un weer dat lud inne Warkstęd
As in en Wullspinnerie un en Stampmæhl, – blot anne Husdær,
Blot anne Klock as se klung! De harr denn awer den Klang ok!
As en Ducaten – so rein! He harr se sülben mal gaten,
Harr dat Sülwer ni schont, un en Speetschen Daler mit insmöllt.
Klockenspis' kenn he so gut as Piper sin Deeg to dat Losbrot!
Wuß he't doch oppen Loth, wat de Weddingstęder den Ton gift,
Dat dat schallt æwert Land, as klagen se: Schad' um den Lehrjung,
Schad' dat he dot is! – de Meister belach so'n Wiwergetætel!
Sän doch Fischers sogar, Krautwiwer un Stintenverköpers:
Ünner de See bi Büsum hörn se mitünner de Klocken!
So wat hört wer der mag! de Meister hör na sin Husdær.
Angenęhm weer se to hörn un de Fot-Tritt, de der wat Nies bringt.
Spiel he ni richti de Ohrn, wenn dat schall dært Hus un de Dęl lank,
Schov de Brill inne Höch un glup herum na de Dærklink?
Jümmer de Fil inne Gang' un de Mund inne Pünt to den Snacken:
»Morgen!« so weer denn dat Wort, gar fründlich, wer der ok in keem,
As mit de Fil innen Takt, dat Liv deen Meister as Schruvholt,
Sęker weer em de Bost, un de Arbeit blot as en Spęlwark.