Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Elizabetgród
[ 344 ]Elizabetgród, Elizawetgrad, Jelisawetgrad, miasto powiatowe gubernii chersońskiej, nad rzeką Ingułem, o 32 mile od Chersonu, o 208 mil od Petersburga, o 63 od Odessy; założone r. 1752, razem z warownią św. Elżbiety (dziś zniesioną), która na wzgórzach prawego brzegu Ingułu wybudowaną została. Pierwszemi mieszkańcami Elizabetgrodu byli starowiercy rossyjscy, którzy w różnych czasach do Polski się wynieśli; wezwani będąc ztamtąd, podzieleni na pułki zostali, otrzymawszy przywilej handlu. W r. 1754 zaprowadzono w mieście jarmark piotro-pawłowski (d. 29 czerwca), na którzy Tatarzy krymscy, Turcy i Zaporozcy zjeżdżać się poczęli. Po otworzeniu r. 1764 prowincyi nowo-rossyjskiej, urządzono w fortecy św. Elżbiety zarząd prowincyonalny; zaprowadzono komorę celną i dozwolono kupcom i mieszczanem z innych miast przenosić się do Elizabetgrodu. W czasie pierwszej wojny z Turcyą za Katarzyny II, Tatarzy i Spahowie, pod dowództwem chana krymskiego, oblegli r. 1769 fortecę św. Elżbiety, ale powziąwszy wiadomość o zbliżaniu się drugiej armii rossyjskiej pod wodzą hr. Rumiańcowa, spustoszyli wsie okoliczne i ustąpili śpiesznie do Oczakowa. W r. 1784 forteca ś. Elżbiety rozbrojoną została; działa jej przewiezione do Chersonu i na granicę krymską; w r. 1785 forteca zniesiona, załoga jej przeniesiona do Fanagoryi, a m. Elizabetgród na powiatowe zamieniono. W roku 1794 władze sądowe i powiatowe przeniesiono do miasta Bobryńca. Miasto ma ziemi 7,879 dziesięcin; z tych budowle zajmują 1,029 dziesięcin, reszta ziemię uprawną stanowi. Grunt tłusty czarnoziemny. Mieszkańców 36,000 przeszło; składają się z Żydów i przesiedleńców rossyjskich. Miasto zbudowane foremnie; ulice jednakże są wązkie i domy ściśnione, ztąd wielkim nieraz ulegało pożarom. Cerkwi grecko-rossyjskich 6, starowierców zjednoczonych 2, synagog żydowskich 3, domów 3,000. Szkoły: powiatowa, parafialna, podobnież szkoły duchowne, szkoła żeńska rządowa, kilka prywatnych, żydowska, 2 szpitale i dom przytułku, sklepów 716, zajazdów i hoteli 11, fabryk (łoju, świec, mydła, skór) 41, browar i cegielnia. Kupcy prowadzą handel bydłem, które do Petersburga i [ 345 ]Królestwa polskiego odstawiają. także łojem (który do Odessy wyprawiają), zbożem i siemieniem lnianem. Jarmarków dorocznych 4, z tych najgłówniejszy święto-jurski (d. 23 kwietnia), na który zjeżdżają się w znacznej liczbie kupcy z Moskwy, Chersonu, Ekaterynosławia, z gubernij tauryckiej i kijowskiej. Czynność rzemieślnicza rozwiniętą jest znacznie w Elizabetgrodzie: tu znaleźć można dobrych majstrów powozów i mebli, ślusarzy, kowali, krawców i szewców. W pobliżu miasta znajduje się piękny ogród publiczny, przez ks. Potemkina założony; zajmuje 23 przeszło dziesięcin. E. jest stacyą dr. żel. odeskiej i charkowsko-nikołajewskiej, a dworzec leży o 4 w. od st. poczt.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|