Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Frampol

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 400 ]Frampol, os., przedtem mko, pow. zamojski, gm. i par. Frampol, 4 okr. sądu gmin. w Gorajcu (ob.), leży w zachod. str. pow., nad rzeką Ładą, przy trakcie poczt. z Biłgoraja do Janowa ordynackiego, i graniczy z pow. janowskim. Odl. od Zamościa w. 46, Szczebrzeszyna w. 24. Janowa ord. w 17 i pół i Lublina oraz st. dr. żel. Nadwiśl. Rejowiec w. 70. F. założonym został w Małej Polsce, byłem wdztwie lubelskiem, pow. urzędowskim, przez ówczesnego właściciela Franciszka Butlera w r. 1705, z nadaniem obecnego nazwiska od swego imienia, i pozostawał pierwotnie pod zarządem wójta; dopiero w r. 1773 następny właściciel Jan Wisłocki sukces. Butlera, wyniósł go do godności mta, z ustanowieniem tegoczesnej władzy municypalnej i cechów: tkackiego, szewckiego i garncarskiego, co potwierdzając, Stanisław August przez przywilej z d. 1 grudnia 1789 r., nadał mtu 7 jarmar., lecz mto to zwolna się rozwijając, prawdopodobnie przez utrudnione komunikacye niedoszło do posiadania kompletnego charakteru mta, skutkiem czego w r. 1870 zamienione zostało na osadę. Przy pierwszym podziale w r. 1772, F. stanowił punkt linii granicznej Galicyi, prowadzącej od Szląska Wisłą po ujście Sanu, potem na F., Zamość, Hrubieszów, do Buga po Zbaraż, Podhorce i Dniestr. Do zabytków z epoki założenia F., należał egzystujący tu do r. 1873 kościół drewn. parafialny a w późniejszych czasach filialny, t. j. zależący z księgami metr. do par. Radzięcin (ob.) pod wezw. ś. Jana Nepom., gdyż świątynia ta zbudowaną była w r. 1740 przez Józefa hr. Butlera; lecz uległszy czasowemu zniszczeniu, musiała być usuniętą z swego miejsca, na którem stanął nowy przybytek Panu, murowany, wzniesiony w 1873 do 1878 r. kosztem parafii, który również jak i poprzedni benedykowany został na cześć św. Jana Nepom. na d. 11 listopada 1878 r. przez prałata i dziekana zamojskiego ks. Karnickiego dla 2618 parafian. W okresie budowy kościoła wymurowano tu synagogę żyd. dla 1189 wyz., a więc prócz rzeczonych kościołów i synag. F., obecnie posiada: zarząd gm. z kasą pożyczkowo-wkładową, stacyą pocztową, szkółkę początkową, drobnych sklepów i kramików 11, wokoło niezwykle obszernego, odznaczającego się regularną równiną placu targowego „rynku“, ulic 12 (niebrukowane) i 227 dm., z których 2 mur., a w r. 1780 było tu 130 dm. drewn. Os. ta, zajmując ogól. [ 401 ]przestrzeni 423 mr., 278 pr., w tej liczbie ziemi or. i pod ogr. 393 m. 276 pr., stałej ludności liczy 2154 mk., t. j. 958 kat., 7 prawosł. i 1189 żydów. Głównie lud. chrześc. zawiera 245 gospodarzy rol. i ich familie, reszta zaś takowej trudni się tkactwem, garncarstwem i szewctwem, a żydzi przeważnie oddani są handlowi na małą skalę i spekulacyi; lecz cała ta działalność zastosowaną jest li tylko do miejscowych potrzeb. R. 1827 było tu 114 dm., 654 mk. Gleba ziemi tutejszej składa się z glinki, miejscami popielatki, pomięszanej z piaskiem lub też z samego piasku, a w nim napotykane z rzadka, większych i mniejszych rozmiarów, głazy i krzemyki. Położenie powierzchni więcej równe, uprawa roli zwyczajna, zaniedbana; objawia się chęć zaprowadzenia sadów choć na małą skalę. W skład gm. F. wchodzą następujące wsie: Aleksandrówka 9 os., rozl. 53 mr., folw. Buczyn, włas. Ad. Kamińskiego rozl. ziemi 138 mr. i lasu 150 mr., oraz Karolówka, Komodzianka, Kąty, Niemirów, Rzeczyca, Starawieś, Sokołówka, Teodorówka, Wola-Radzięcińska i Wola-Kątecka. Tit. Tiro.

Frampol, ob. Franpol i Franopol.