Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Chochołowski

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 596 ]Chochołowski potok, potok tatrzański, w obr gm. Witowa, na Podhalu nowotarskiem, jeden z trzech potoków, tworzących Czarny Dunajec. Wypływa z pod skalistych, północno-wschodnich stoków Wołowca (2066.5 m. Kolbenheyer, 2065.27 Korzistka, 2065 m. specyalna mapa mon. austr. węg. szt. gen. w Wiedniu), wzbijającego się w samym głównym grzbiecie Tatr, a tworzącego p łudniowo-zachodni narożnik Tatr nowotarskich, liptowskich i orawskich. Stąd płynie w kier. płn. wsch. doliną chochołowską, aż do przyjęcia z pr. brz. wód potoku Jarzębczego, nastającego z pod północnych stoków szczytu Jarzębczego, co następuje nieco powyżej szałasu chochołowskiego. Tym sposobem połączony potok Chochołowski płynie na pólnoc, a odbijając się od południowych stóp Bobrowca (ob.), tuż przy polanie chochołowskiej zwraca się na półn.-wschód. Kierunek ten zachowuje aż do połączenia się z potokiem Starorobociańskim (1035 m.). Ten płynąc z południa na północ ze stoków szczytu Starej-Roboty (ob.), nadaje więc ten kierunek potokowi Chochołowskiemu, który go zachowuje aż do ujścia doń z lew. brz. potoku nastającego z pod północnych stoków góry Krytej. Tutaj zwraca się znowu na północny wschód, płynąc już w tym kierunku aż do połączenia się z potokami Lejowym i Kościeliskim na polanie Rostokami zwanej. Poniżej polany Chochołowskiej wpada do p. Ch. od południa potok Trzydniowiański, nastający z pod północnych stoków Trzydniówki (1760 m. Spec. mapa mon. austr. węg. gen. sztabu w Wiedniu). Na samej zaś polanie Chochołowskiej od zach. wpada do pot. Ch. potok nastający z pod przełęczy między Bobrowcem a Kończystym wierchem, tworzącej przejście (1355 spec. mapa) z dol. Chochołowskiej do dol. Bobrowca. Potok ten według dr. E. Janoty (Przewodnik w wycieczkach na Babiągórę, do Tatr i Pienin. Kraków 1860, s. 26) zowie się pot. Chochołowskim. Namienić tu wypada za Drem Janotą, że w ogóle niekiedy dosyć trudno dowiedzieć się dokładnie nazw w Tatrach. Niezbitym dowodem tej niepewności jest właśnie niezgoda co do nomenklatur tych tu potoków, podanych przez L. Zejsznera (Podhale i północna pochyłość Tatrów czyli Tatry polskie w Bibl. War. z r. 1849), E. Janotę, na specyalnej mapie mon. austr. gen. sztabu w Wiedniu, na mapie Galicyi Kummersberga (Sek. 35), na mapie Tatr wydanej przez prof. Kolbenheyera z polecenia węg. tow. karpackiego (Karte der hohen Tatra mit den naechsten Voralpen (1: 100.000), jakoteż na sekcyi H₂ specyalnej mapy Węgier, wydanej w instytucie geograficznym wojskowym wiedeńskim (1870, Aug.; 1: 144.000), jakoteż na mapach komitatów orawskiego i liptowskiego, wydanych w tymże instytucie, (1871; 1: 144.000). Otóż Zejszner uważa za dolinę chochołowska tę dolinę, która od pot. Ch. ciągnie się wprost na południe aż do stóp Wołowca; Janota zaś nazywa p. Ch. ów mały potok, nastający od przełęczy bobrowieckiej, a główny potok, do którego ten uchodzi, aż do połączenia się jego z p. Starorobociańskim, zowie Jarzębczą. Tak też czytamy na mapie Galicyi Kummersberga (sekc. 35), jakoteż na spec. mapie Mon. Austr. (Z. 9, Col. XXI., gdzie mylnie Jarzębica napisano). Według Zejsznera zaś Jarzębczą jest tylko potok łączący się z potokiem Chochołowskim, powyżej polany Chochołowskiej. Zdanie Zejsznera zgadza się z rzeczywistością. Górale nasi tak zowią te potoki i doliny nad nimi rozpościerające się. Z tego też powodu tego uporządkowania rzeczy trzymałem się tutaj; o czem także przekonałem się naocznie [ 597 ]podczas pobytu mego w Tatrach w r. 1871; wreszcie za tem też przemawia dr. A. Alth. w swojej cennej rozprawie „Wycieczka do doliny Chochołowskiej w lipcu w r. 1878.“ (Pamiętnik tow. tatrz. T. IV 1879. 139–149). Główny więc potok ciągnie się od Wołowca aż do połączenia się z p. Kościeliskim i zowie się p. Chochołowskim. Potoki zaś Jarzębcza, Trzydniowiański i Starorobociański a wreszcie i Lejowy są jego prawymi dopływami. Od połączenia się potoku Ch. i Kościeliskiego nastaje potok zwany Czarnym Dunajcem (ob.). Dr. E. Janota w swoim „Przewodnika w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin, (str. 24 i 25) nadaje, idąc ze mapami katastralnymi tych okolic, potokowi powstałemu z połączenia Jarzębczego i Starorobociańskiego, nazwę Czarnego Dunajca (ob. artytuł Czarny Dunajec). Tę też nazwę znajdujemy na nowej specyalnej mapie mon. austr. węg. Z. 8. Col. XXI i XXII. Na specyalnej zaś mapie Węgier (sekcya H₂), i mapach komitatów liptowskiego i orawskiego, wydanych w instytucie geogr. wojskowym w Wiedniu, dolina tego potoku Ch. nosi nazwę, „doliny Suchej“, a sam potok nazwę „Siwy“, aż do polany Roztok. Nazwę zaś Siwa znachodzimy także na mapie Tatr Kolbenheyera. Na fot. mapie Tatr zamiast Jarzębcza p., czytamy Jasomca p. Z tej nazwy wytworzyła się nazwa Jasenica, którą czytamy na spec. mapie mon. austr. węg. (Z. 9. Col. XXI). Ani Jasomcy ani Jasenicy nie ma. Ma być Jarzębcza. Wzdłuż potoku Ch. rozciąga się dolina Chochołowska. Długość Ch. 11.6 kil. Br. G.