Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Chotel
[ 637 ]Chotel, 1.) właśc. Hotel, wś, pow. kolski, gm. Izbica, par. Izbica, ma 9 dm., 88 mk., 320 m. gruntu i kopalnie torfu. R. 1827 miał 11 dm., 94 mk. Wś Ch. do probostwa w Izbicy należała. W pobl. kaplica publiczna św. Floryana, przy trakcie z Izbicy do Przedcza.
2.) Ch. Czerwony, wś, pow. pińczowski, gm. i par. Chotel czerwony, leży przy drodze z Wiślicy do Stopnicy. Posiada kościół par. murowany, szkołę gminną. W 1827 r. było tu 52 dm. i 362 mk. Obecnie stanowi donacyą gen. Semeki. Ch. od niepamiętnych czasów stanowił własność kapituły wiślickiej, w której ręku aź do jej supresyi zostawał; parafia tutejsza jest wielce starożytna i rozległa półczwartej mili; niegdyś aż po pod miasto Chmielnik sięgała. Po upadku pierwotnej drewnianej świątyni, w roku 1313 pod wezwaniem świętego Bartłomieja wystawionej, Jan Długosz, podówczas kustosz kolegiaty wiślickiej, wzniósł w r. 1440 własnym kosztem z ciosowego kamienia nowy kościół, który do dziś dnia stoi. Gotycka ta budowla, na wyniosłem gipsowem wzgórzu wzniesiona, dachem swoim sterczy nad całym powiatem i szare swoje ściany szesnastu innym ukazuje kościołom. Ściany jego z grubo obrabianego ciosu, wsparte są z każdej strony trzema skarpami, z lewej strony ma zakrystyą, z prawej babieniec i boczne wejście, a przy ścianie szczytowej z desek zbitą dwonnicę; poprzeczne ściany, to jest szczytowa, przedziałowa i tylna od strony wielkiego ołtarza, zakończone były u góry misternie z kamienia wyrobionemi gotyckiemi krzyżami, z ktorych jeden w części się dochował; wewnątrz ma sklepienie gotyckie, bez filarów, na ściany tylko zbiegające, krzyżującemi się w różnych kierunkach łukami podzielone, a na klęcznikach tarcze z herbem Długosza, Wieniawą. Nadedrzwiami do zakrystyi, w płaskorzeźbie wyrobiona na kamieniu mała figurka św. Stefana króla, ołtarze zaś miernej i późniejszej roboty; najciekawszym jednak szczegółem kościoła chotelskiego jest pierwotna erekcyjna tablica, z piaskowego kamienia wykuta i nadedrzwiami bocznemi w kruchcie zamieszczona; wyobraża ona w płaskorzeźbie [ 638 ]patronów miejsca, to jest: Boga Rodzicę, a obok niej świętych Stefana króla i Hieronima ojca kościoła. Napis do koła tej tablicy, wypukło wyrobiony, brzmi jak następuje: „Anno Domini MCCCCL (1450), ad honorem Omnipotentis Dei et Beatae Mariae Virginis, Sanctorum Stephani regis et Jeronimi confessoris, haec ecclesia est fabricata“; rzeźba powleczona jest olejnemi farbami, przed napisem zaś widać małą główkę w koronie, której znaczenia trudno odgadnąć. Plebani chotelscy mieli w dawniejszych czasach znakomite dochody, które później na beneficyum kustoszów wiślickich obrócono i dla tego ci kustosze w epoce istnienia kolegiaty byli kolatorami tutejszymi i o całości powierzonego ich pieczy kościoła zawsze mieli staranie. Po supresyi kolegiaty dochody przeszły na własność rządu, kościół pozbawiony bliższego nad sobą opiekuna, coraz się ku upadkowi nachyla. Ch. czerwony, par. dek. pińczowskiego, 1466 dusz. Gm. Ch. należy do s. gm. okr. II w os. Wiślica.
3.) Ch. Zielony, wś, Chotelek plebański wś i poduchowny, wś, pow. stopnicki, gm. Olganów, par. Busk. Leżą przy drodze z Buska do Wiślicy. W 1827 r. było tu 10 dm. i 81 mk. Chotelek zielony liczył 7 dm. i 65 mk., pierwotnie zwał się Chotlem szlacheckim, dla różnicy od duchownego; wieś ta należała w XII w. do Dzierżysława, założyciela klasztoru buskiego, który się pisał z Chotla, był wojewodą sandomierskim, starostą krakowskim, i umarł w r. 1241; pochowany w Busku, jak o tem przekonywa dotąd tam istniejąca tablica nagrobna z napisem. Tu się także urodził brat jego Wit, biskup płocki. Za czasów Długosza należał Ch. zielony w połowie do kolegiaty sandomierskiej, a druga połowa była własnością Stanisława i Piotra Korzeńskich, herbu Strzemię. Istniejący w tej wsi kościołok modrzewiowy św. Stanisława jest bardzo starożytny, podobno r. 1241 wystawiony; wedle podania był on niegdyś parafialnym, dziś zaś należy do parafii buskiej; umieszczony na wystawie przy wchodzie napis: „A.D. 1765 Die...Junii“, jest zapewne datą odnowienia kościołka, gdyż podług Długosza istniał już tutaj wtedy takiż drewniany kościołek. Wewnątrz zastanawiają przedewszystkiem znajdujące się w nim dwa obrazy w stylu byzantyjskim, bardzo stare, malowane na drzewie na tle złoconem: jeden Bogarodzicy, drugi ukrzyżowanezo Chrystusa; u dołu grupy osób w dawnych ubiorach, zapewne portrety fundatorów tych obrazów i sufit malowany klejową farbą w kwadraty. Dobra Ch. Zielony (Hotel Zielony), folw. i wieś tegoż nazwiska, leżą od Kielc w. 49, od Stopnicy w. 19, od Chmielnika, w. 19, od Buska w. 3, od rz. Wisły w. 17. Nabyte w. r. 1860 za rs. 16500. Ogólna przestrzeń wynosi m. 389 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 311, łąki m. 45, pastwiska m. 22, nieużytki i place m. 11. Budowli murowanych 5, drewnianych 5. Znajdują się pokłady kamienia wapiennego i gipsu; wś Chotel Zielony osad 14, gruntu m. 64.
4.) Ch., ob. Chodel. Br. Ch. i A. Pal.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|