Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Danków

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 902 ]Danków, 1.) wieś, nad rz. Lizwartą, pow. częstochowski, gm. Lipie, par. Danków, o 5 w. od Krzepic, o 37 od Częstochowy, na prawo od drogi z Częstochowy do Krzepic. Posiada kościół par. murowany, szkołę elementarną od 1814 r., piec wapienny i fabrykę żelaza zatrudniającą 20 robot. i wyrabiającą rocznie za 23,000 rs. W 1827 r. było tu 53 dm. i 375 mk.; w 1860 r. liczono 52 dm., 385 mk. Kościół murowany, dosyć gustownie wystawiony, kosztem Stanisława Warszyckiego kaszt. krakowskiego 1550 r., posadzka kamienna, wieża na kościele 76 łokci wysoka, druga mniejsza, w pośrodku kościoła; cmentarz murem i wałem otoczony od brzegu rzeki Lizwarty, który to wał odgradzał dawniej dyecezyą gnieźnieńską od krakowskiej. Parafian do kom. wielkanocnej obowiązanych było w r. 1779:250. Dziś parafian 3000. Początek swój i uposażenie ma ta parafia od Jana Hincza kasztelana sandomierskiego, starosty krzepickiego około 1472. Byli tu także dawniej 3 mansyonarze, lecz dla braku utrzymania zmuszeni byli opuścić to miejsce. W połowie XVI wieku kościół ten był w posiadaniu aryanów i wtenczas nabożeństwo odprawiało się we wsi Zajączkach, w kościele filialnym, aż do r. 1641, w którym to roku kościół w Dankowie dekretem królewskim obrządkowi katolickiemu przywrócony został. Było tu także schronienie dla 7 biednych, jak o tem świadczy wizyta z r. 1720, lecz potem i fundacya zaginęła i dom zniesiony został. o czem nadmienia inna wizyta z r. 1776: „niema tu żadnej fundacyi ani domu dla ubogich.“ Z proboszczy dobrze zasłużonych w Dankowie pierwsze miejsce trzyma Kazimierz Wyszkowski, który był tu proboszczem od r. 1702 i wiele dobrego dla tego kościoła uczynił. Obcenie kościół, dom plebański i zabudowania gospodarskie w opłakanym są stanie i wymagają reperacyi. Proboszcz obecny D. Franciszek Wieczorkiewicz już zbiera potrzebne maateryały do naprawy. W D. arcyb. Janusz 1267 zebrał był drugi syc nod (?) dła ogłoszenia ustaw synodu wrocławskiego, odbytego w tymże roku pod przewodnictwem legata kard. Gwidona. Dziedzice D. Warszyccy wznieśli tu około początku XV w. warowny zamek, który w 1632 roku został z gruntu przebudowany. Verdum zwiedzający go w końcu XVII winku tak opisuje Zamek nad jeziorem od wsi Lipie ciężkiemi kamiennemi fortyfikacyami i bastyonami w kształcie gwiazdy silnie obwarowatny od strony jeziora, od lądu ma fosy i wały, wewnątrz zaś obszerne zabudowania i kościół parafialny (124 str.). Stanisław Warszycki w czasie rokoszu Zebrzydowskiego podejmował tu przez trzy miesiące Zygmunta III z całym dworem. Syn jego także Stanisław podejmował tu w czasie wojny szwedzkiej Jana Kazimierza. Jeszcze w 1823 r. ruiny, zachowywały pierwotne kształty podłużnego czworoboku o dwóch bramach. Z czasem zniszczono je, rozbierając materyał na różne budowle gospodarskia. Rozl. dóbr D. wynosi m. 1170 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 500, łąk m. 290, pastwisk m. 52, lasu m. 237, nieużytki i place m. 83. Płodozmian 12-polowy, budowli mur. 1, drew. 4, młyn wodny. R. 1878 od dóbr tych odłączony został folw. Słowików, mający m. 414; wś Danków osad 89, gruntu m. 894.

2.) D., wś i folw., pow. skierniewicki, gm. Grzymkowice, par. Biała. W 1827 r. było tu 15, dm., 120 mk. Folw. D. lit. AB, z wsią t. n., od Warszawy w. 58, od Skierniewic w. 30 od Biały w. 3, od Mszczonowa w. 13, od Rudy Guzowskiej w. 24. Rozl. wynosi m. 545 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 460, łąk m. 42, pastwisk m. 2, wody m. 19, nieużytki i place m. 22; budowli mur. 5, drewn. 14. Płodozmian 9-polowy, w niektórych [ 903 ]miejscowościach są pokłady torfu. Rzeka Białka przepływa terrytoryum dóbr. Wieś Danków AB osad 16, gruntu m. 30.

3.) D., wieś, pow. włoszczowski, gm. i par. Kurzelów. Leży przy trakcie z Włoszczowy do Kurzelowa, poczta we Włoszczowy. R. 1827 było tu 43 dm. i 285 mk.

4.) D., wieś, pow. kielecki, gm. i par. Daleszyce. R. 1827 było tu 5 dm., 25 mk.

5.) D., ob. Dankowo.