Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Denesze
[ 956 ]Denesze, wś, pow. żytomierski, śród lasów nad Teterowem, przy trakcie pocztowym z Lubaru do Żytomierza, o 20 w. od Żytomierza, par. Trojanów. Własność dawniej Bilińskich, dziś hr. Stadnickiej z Działyńskich. Znajduje się tu najważniejsza na Wołyniu hamernia. Założono ją przed 30 laty. Pochłonęła ona przeszło 200 tys. rs. przed rozpoczęciem produkowania; nareszcie zaczęła wydawać sztaby żelaza i proste odlewy. Nie szczędzono pieniędzy, sprowadzano ulepszone machiny z Anglii, z różnych stron rzemieślników i [ 957 ]modelistów, chcąc odrazu ogromne wyciągnąć zyski. Wkrótce jednak pokazało się, iż ruda mająca 80% wydawać, zaledwie połowę tego dała; olbrzymie zaś rozmiary fabryki zaczęły grozić zbyt rychłem wyczerpaniem pokładów. Wzięto się więc do oszczędności, a że fabryka stać nie mogła, sprowadzono o mil 20, z Chotynia (nad Słuczą pow. rówieńskiego) 1,400,000 pudów starego surowcu na materyał. Lecz po bliższem rozpatrzeniu, materył ten uznano za niezdatny, i wymoszczono nim groblę. Po tak licznych stratach, fabryka oczewiście ostatecznie upadać zaczęła. Drogą spadku przeszły D. do hr. Działyńskiego. Ten przez lat kilka prowadził fabrykę na niewielką skalę, sprzedając corocznie zaledwie po 6,700 pudów surowcu, na sumę 7,000. W r. 1860 wziął zakład ten w 20-letnią dzierżawę p. A. Bobrownicki, kierujący b. fabr. górnictwa polskiego na Solcu. Odtąd rozpoczęto tu produkcyą żelaza lanego i walcowanego, a nawet maszyny i narzędzia rolnicze wyrabiano.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|