Vatışê verêni

Bize çi qas zî dizdek a bê teke a roje vîst û yew adar a vewre eşta vila dare, şand nêmend hemtî.. veyvek serê estore de ya kes nêzaneno nêsibê kamî ya

Dıșarıdan yardım umanın vay haline.

- Ké pers reydî şoné Kers.
Sora sora Kars'a gidilir.
Samanı ateşe verdi, rüzgarın önüne geçti.
- Adir Verda simerî ho da vere vayî.
Ateş iyi de külü olmasa.
- Adir veş o la vel nebo.
Hafif akıl ağır yüktür.
- Aklo sivil baro giran o.
Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
- Areyé gejî bi ho géreno.
Elekle su toplanmaz.
- Awe bi pircina néna aré kerdiş.
Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.
- Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.
Akıl, altın taça benzer, herkesinbaşında olmaz.
- Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.
Bahtı tahta değişmem.
- Bext nêdana bi text.
Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme
- Bextê romî nîyo. Bextê romî çîn o. Bê tumanî bigêre, milê xo verî zalimî de çewt meke.
Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
- Bi destî verda, bi lingî dima gêra.
Dünyaya danış, aklına göre yap.
- Bi dinya bişêwire, bi aqilê xo bike.
Sorma ile insan Tanrının evine kadar gider.
- Bi pers merdim şino keyeyê Homayî.
Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
- Bi werrekna dest nêreseno gileyê gijîkî.
Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
- Bixebitye sey merdiman, biwere sey şêran.
Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.

Çimî teberde yê, wel se ba

Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

Çila koran rê def keran rê bêfeyde yê

Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın duşersın.

Çala ke merdim hewalê xo rê bikeno rojêk bi xo keweno

Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.

Çimê bergirewtoxan yê berakerdoxan de yê

Yaralı yarasını bilir.

Dirbetin bi dirbeta xo zaneno

Arkadaşın yarası, kaya yarası gibidir.

Dirbeta hawalî şeqaleyî zinarî

- Mangaya ma bi gay a, bela nîya geda ya.'
Sidik ilacına gitti kabız oldu.

Şi dermanê mîze gî rê esîrî

Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.

Wa awir ba çi mehel zîyena wa bizîya

Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.

Wa vîştirayê rojêk biba mangaya se roj meba

Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.

Wa zera mi zere ba wa tewrê kirwasê mûy mi bo

İyi at olsun da varsın nalı olmasın.

Wa estore pêşeng ba wa bê nal ba

Muradımız olsun da, ister taştan olsun.

Wa miradê ma bibo wa kera ra bo

Yüz acısın, karın ağrımasın.

Wa rî bidejo zer medeja

Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.

Wa şêrê rojêk bo, wa lûya serê mebo

Korku, akrep gibidir.
- Ters, zê dimişkil o.
Utanma olmasaydı şeytanlık kanatlanırdı.
- Şarmî nibên se pêl nîyên şetuney a.
Evrenin sahibi siyah ile beyazdır.
- Wûhar eywun sîya sipî.
Arkadaşınla ye, gez ama onunla ortaklık yapma.
- Hewalon a bigêr, bur la wertaxî mekire.
Kadın isterse; erkeğini vezir yapar, istemese rezil eder.
- Cinîya ke biwaz; merde xo kena vezîr, nêwaz kena rezil.
Kurt, sisli günü kollar.
- Cinavir, rueja mijin paven.
Çocuklar ağlayarak büyür.
- Kij pê bermi ben pîl.
Gül için dört dikeni göğsüne atmaya katlanır.
- Kê hatîr gula, çar teli kena pistun xwi.
Beceriksiz kadın çıkrık, beceriksiz rençber ise orak değiştirir.
- Cinîya hirab reşta bedilnena, mişag hirab se vaşturî bedilnen.
Evlilik dar ayakabı gibidir.
- Zevaj sol teng o.
- Semêd yow palûnê herîya, howt bacûnaxûn xwi eşt awk..."Mintiqa: Az, Cewlîg.
At adımına göre değil süvarîsine göre koşar.
- Astor bi goreye gama ho ne, bi goreye espare ho remena.
Bülbülü altın kafese koymuşlar. Demiş: “Ah vatan, ah vatan!”
- Bilbil kerd kefesa zerîn yi hunc vatên: “Ah vaten, vah vaten!”
- Şahîdê luye, boça luye ya.
Okumak avlamaktır, yazmak kayıttır.
- Vendiş seyd o, nuştiş keyd o.
Doğru duvar yıkılmaz.
- Diyes raşt ne şîyen ve.
Sırt, yiğit olana verilir.
- Paşt diyena merdim cumerd.
Ev alma komşu al
- Kîye megir cîrûn bigîr.
Durgun su kokar.
- Ava vinertî bûy duna.
Köpek ölürse kurta bayram olur.
Kutik bimiro vergan re roşan beno.
Nevret ve sevgi dilden cıkınca vücut bulur.
- Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî.
Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno.
Elin çocukları büyür akıl alır, bizimkiler ise büyür deli ve yaramaz olur.
- Tûtanê şar pîl beni akil gen , ena ma pîl beni gej û har benî.
Bahçene komşun ağacını ekerse komşunun çocukları bahçeni sahiplenir.
- Eke dara ho cîrane ho rê da ronayiş; kijê ey dar rê zî bahçe rê zî vayîr vecyene.
Baca tüten evde huzur vardır.

Merdim pîr beno, zerrî pîr nêbena.
İyi komşu akşam yemeğini bir tabak fazla yapar.
- Cîrano baş, şamîya ho tebahêk zede keno.
Yük eşeğin yanına gitmez, eşek yükün yanına gider.
- Bar nişin vere her, her şin vere bari.

- Dişmenê bavan, nébeno dostê lawan.
Su bulanmadan durulmaz.
- Heta leyl [lêl] mebo, zelal nêbena.
Büyüklerimiz her zaman güzel konuşur.
- E veinan ma her tim/her veht hoyl heber dayene.
Yüklü eşek yedi kez sudan geçer yüksüz bir kere dahi girmez.
- Her bi bar hevt ray awk ra vîyereno la bê bar yew ray nêvîyereno.

thumb|right|200px|Gözyaşlarından akıl al.

Gözyaşlarından akıl al.
- Hesirê çiman ra aqil bigire.
İyi bir kadın, kızını seversen yetişir.
- Eke heskerdiş bibo keynekî rindê de resenî cînîyan.
7 Martta melekler geldi (indi) baharı bağırdılar söylediler.
- Hevt adarî de melegî ameyê var vatê û qêrayê, visarî.
Günü gelmeden tavuk yumurtasını kırmaz.
- Heta ke roje denêbîyo, kerg hakê xo nêşiknena.
Büyüklerimiz bir şey diyorsa bir şey biliyorda diyordur.
- Ê verînan ma eke çî ke vanê, zanenê ke vanê.
Çokça gözyaşı soruna yol açar.
- Çimê hesirinî zaf, rayerê xeripnayan akerdêne.
Kimseye iyi deme. Kötü çıkar, mahcup olursun.
- Keseki rê mevac rındo, ar vıcêno ke xod şıkêno.
Akıl para ile satın alınmaz.
- Akıl ebe perura neroşûno.

thumb|right|200px|Araba devrilince yol gösterici çoğalır.

Araba devrilince yol gösterici [kılavuz] çoğalır.^{6 Eylül 2010}
- Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.
At, tayını tanır.
- Astor mayine xo şılasneno.
Sessiz akan sudan kork.
- Ave ki bi veng sona cıra biterse.
Süreklilik göstererek akan su kir tutmaz.
- Ava ke şonaye lıim ni tepşena.
Akan su akacağı kulvarı da aşındırır.
- Ava ke şına, sopa ho zi roternena.
Köpek et yemeye alışmışsa kuru ekmek yemez.
- Kutik bumusa gostî Nan vuşk nêvena.
Kapta [Sürahide] kalan su zamanla normal su tadını yitirir.
Eşek ne bilir yonca yemesini.
- Her çı zano venca buro.
Zalim zulümle yola gelir.
- Zalım ebe zulım'a yeno rae.
Ağır taş yerinden oynatılamaz.
- Siya grane hurenda xo ra nê luvena.
Kucağında olsun, varsın çuvalın üstü olsun.
- Va vırar de bo va serê xırar de bo.
Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
- Leyrekê mari bê zıyêr nê beno.
Sabah güneşinde faydalanmazsan akşam güneşinin faydası yoktur.
- Eka tîja ser sivayî ra feyde nêgirevt, tîja shanî ra feyde chîn o.
Aç kuşa yılan su verir.
- Mîrchika têshan rê mar zî avo ano.
Köpeğin kuyruğunu kalıba sokmuşlar, bin yıl sonra çıkarmışlar yine köpek kuyruğuymuş.
- Dımê kutik eştto kalıb, hazar serre kalıbra vetto, eyne dımê kutika
Nalbantlar atları nallarken dere kenarında kaplumbağalar da ayaklarını kaldırırmış.
- Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.
Babanın dostu lafları, oğlunun miras.
- Dosté pi u kali, laceki ré miraso
Eşeğin ölümü köpeğe düğün olur.
- Merdena here kutiki ré bena veyvi.
Fırsat her zaman ele düşmez.
- Firsend her tim dest nékuno.
İnsan haberi gündüz söylemeli, yoksa karanlığa (akşama) kalır.
- Mordemo ke hebé roj çila fisté ta, sandé tari de maneno.
Köpek köpeğin ayağına basmaz.
- Kutik payna linga kutiki nékano.
Kimisi az sahip çıkmış, azlıktan da kendini alıkoymuş.
- Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye xo kerdo.

[[Dosya:Piles of Salt Salar de Uyuni Bolivia Luca Galuzzi 2006 a.jpg|thumb|right|200px|İnsan laf olur, içi laf olmaz.]]

İnsan laf olur, içi laf olmaz.
- İnsan kal beno, zerri kal nébena.
Kadının elinde nesil varsa, o kadın güzeldir.
- Deste cineke ra xesil est zi, a cinek rinda.
Yalancı insanın, gözünden yalancı olduğu belli olur.
- Merdimo zureker chimanê ho ra belîyo.
Altın dışkının içinde olsa da yine altındır.
- Zerd mîyon gî de bo zî hîna zerd o.
Eşeğin arpası pişmez.
- Ceve herî nepesheno.
Köpek ölürse kurda bayram olur.
- Kutik bimiro vergan re roşan beno.
Çoban köpeği ölürse kurt bayram yapar.
- Kutikê şivanî bimiro vergi roşan kenê.
Aslanın elinden kılıcı düşmez.
- Deste şêrî ra şûr nêkeveno.
Yalancı kuyruğundan korkar.
- Zûrker dima xo ra terseno.
Zor kapıya gelmese, çalışma ve doğru ortaya çıkmaz.
- Eke zorîye nîna ber meşuxulne raştîye nêvejyena meydan.
Doğru el karnın üzerindedir.
- Desto raşt sêr pîze ya vo.
Eşeği suyun üzerine susuz götürür susuz getirir.
- Herî têşan beno ser ave û têşan ano..
Anlık nefis insanı hapis deliğine götürür.
- Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.
Az yemek ye ömrün uzun olur, çok yemek yersen ömrün kısa olur.
- Tike verdin veno omir to derk beno, zaf verdin vena omir ti tikik menenno.
- Devlemendî hesabê peran zafî nê peran taynîn pers kenê
- Eke şivane kavire bivero, zura ey verg verdo beno.
Yılanın Yavrusu zehirsiz olmaz.
- Maro hurdik bijahr nebeno.
Sevgi ve nefret dilden çıkınca vücut bulur.
- Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî.
Köpek akraba [ata] ararsa amcasını kurt, dayısını tilki sayar.
- Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno.
Birinin yanlış yaptığını biliyorsan da söyleme.
- Çire çevt kerda to zana hena nêva mekke.
- Alim ho vira keno, qeleme ho vira nékena.

thumb|right|200px|Yetim kız susuz düz ovaya benzer.

Yetim kız susuz düz ovaya benzer.
- Keyneka bê bavke, dêşta bê avk.
- Dosté pi u kali, laceki ré miraso.
- Adir vatene ra, fek névéseno.
- Senik vacé, zaf gos serné.
- Mordemo ke deyn ra terseno, gereke çeveré girs ra mékero.
- Teneko tal veng veceno.
- Mordemo cefa neanita, qedré sefa nezano.
- Comerd vané mali ra kené, egit vané cani ra kené.
- Kutiké teveri, hesaré çeyi nébeno.
- Vesan vano: "Mird nében", Mird vano:"Vesan nében."
- Sergovendi veyvé ra, domani kayira aciz nébené.
- Daré çixa derg bena biboki, ca ra néresena asmen.
- Cavo ke koyi çine bi, tum xo ko vineno.
- Kilito zernén her çeveri keno ya (ra)
- Mangaya ke hebe zengila vindi nébena.
- Seré koyi ra mij kemi nébeno.
- Hebe torbé tali asroré néna péguretene.
- Merdené ré çaré çino.
- Merdena here kutiki ré bena veyvi.
- Firsend her tim dest nékuno.
- Kıymete hortiné, demé kalbiyayeni de eno zanitené.
- Vaceke asmen de veyve esto, ceni nerdugan nane ro.
- Mordemo ke hebe roj çila fisté ta, sande tari de maneno.
- Kamci roje sand nebiyo.
- Her rindeké qusuré de xo esto.
- Paléyo xirab verva sandi zeredejan céno.
- Kutik payna linga kutiki nédano.
- Xebera xirabé rev bena vila.
- Qantire ra pers biyé: " Piyé to kam o ", Vato: " Xalé mi astor o.
- Kes nekuno mezela kesi.
- Koçe berani berani re bar niye.
- Ju yo ke heqira néterseno, cira biterse.
- Mordem ke si meymantiya cinaviri (vergi), gereke kutiké xo, xo de bero.
- Leylegé ki teyr say kena, amnani ena zimistani sona.
- Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye ho kerdo.
- Kari ra méterse va kar to ra biterso.
- İnsan kal beno, zerri kal nébena.
- Cînî baxceyé camérdî ya.
- İnsan viran vindeno, vesan névindeno.
- Homa çew şaş mek û erd ra kaş mek!.Mintiqa: Cewlîg
- Vitevatê cînêke nê yê vitevatê camêrdîmin merdim kişeno.Mintıka Darahenî/Kawar
- Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
Zera gedeyan dekerdeya la ziwanê înan nêgêreno.
- Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.
Camêrd çime yo cînêke dole ya, eke dole şikite ba awe tede nêdebena.
- Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır.
Ziwano derg darkotekê serê wayerê xo yo.

Çımey

Zazaca atasözleri