Vatey verêna

Akıl para ile satın alınmaz.

A

Adir Verda simerî ho da vere vayî.

Adir vatene ra, fek névéseno.

Adir veş o la vel nebo.

Aklo sivil baro giran o.

Areyé gejî bi ho géreno.

Awe bi pircina néna aré kerdiş.

Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.

Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.

Astor bi goreye gama ho ne, bi goreye espare ho remena.

Awa vinertî bûy duna.

Akıl ebe perura neroşûno.

Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.

Astor mayine xo şılasneno.

Ave ki bi veng sona cıra biterse.

Ava ke şonaye lıim ni tepşena.

Ava ke şına, sopa ho zi roternena.

A raê ser fişta.

A rayê ser fişta.

A roze na roze zumin nêdio.

Ağaeni ´ve daene, sefkaneni ´ve panaene bena.

Ağay ra mal vejino, şıwani/şuanê ra can vejino.

Adır ke gına koti ro, uza vêseno.

Adır ke gına koti ro, uza vêsneno.

Adır ke nêbo, dü nêvejino.

Adırê dey daria we.

Adırê isonê neq wedariyo.

Adırê xo dariyo we.

Amê ke sıt nêest, most nêbeno.

Amirê (omrê) to kılm bo.

Amrê roza tenge kılmo.

Amırê Haq ke dekerna, awa derode vındena.

çe tu biveso

Amıre to derg bo.

Amırê xo jêde şi, senık mend.

Aqıl ´ve pere nêroşino.

Aqıl ke sarê de çine bi, qafıka huske sê kena!

Aqıl sere de niyo sare dero.

Aqılê mı de nêmend.

Ar namus dariyo we.

Ar namusê xo çino.

Araqê çariyo.

Astarê mordem ki vışıya, peyser nino.

Astarê xo vışa.

Astê zon çino

Astê zoni çino.

Astonê ney ke bısıknê, cıra ci voreno.

Astık esto cı, sero gıreno.

Asıq kerdo Pasa Piyê xo darde kerdo

Asıq kerdo pasa, piyê xo darde kerdo.

Asıqe vato:" Ez mêrdê xora vêren, gestê (werdena) xora nêveren."

Awa ke ame dey serde vergê yavani serde nêro.

Awa ke mı diye, vergê yavani nêdiye.

Awa ney tik sona.

Awa rıyê xo verdiyade.

Awa şiae ama çımu serde nêvinena.

Awe sona qum maneno.

Awres koy ra herediyo xevera koy xora (cıra) çinê bia.

Axrete de çıtur cavê xo dana?

Axrete de destê mı ve gıranê to dero. Axrete de tora pers bo.

Axır rozeki tij erzena ma.

Alim ho vira keno, qeleme ho vira nékena. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Merdim pîr beno, zerrî pîr nêbena.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Mîrchika têshan rê mar zî avo ano.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Merdena here kutiki ré bena veyvi.

Mordemo ke hebé roj çila fisté ta, sandé tari de maneno.

Merdimo zureker chimanê ho ra belîyo.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Maro hurdik bijahr nebeno

Mordemo cefa neanita, qedré sefa nezano.

Mangaya ke hebe zengila vindi nébena.

Merdené ré çaré çino.

Merdena here kutiki ré bena veyvi.

Mordemo ke hebe roj çila fisté ta, sande tari de maneno.

Mordem ke si meymantiya cinaviri (vergi), gereke kutiké xo, xo de bero.

- Ma muya şia u sıpiê ra can da, sari werd.

- Malê na dina na dina de maneno.

- Martê bijêk kena qarte qurte.

- Mêrêsê pi rew qedino.

- Mergê mocli yeno, perrê nexsêni neyenê pa.

- Mezela bê pereê ke bıvino, mıreno.

- Miya şiaê ra voreko sıpe ki beno.

- Mordem gereke adıri de kay mekero.

- Mordemi kena tumanunê xo vezena.

- Mordêmi pilê xo ke nas nêkerd, Hêqê xo ki nas nêkeno.

- Mordemo çhêr xo nêgoyneno.

- Mordemo cüamerd qesê xo verde vano.

- Mordemo ke qesê xo nêzona qesey bıkero, zeke diko ke bêwaht vengdano vıle cıra kenê, henio.

- Mordemo vêsa des orxanu ke pıra dê (pa dê) oncia hewnê xo nino.

- Mordemo xayın tersoneko.

- Mordemo xayın berx u dar nêbeno.

- Moreka nezeri kerda pıra.

- Moro lük peyniê de bela xo vineno.

- Muria xağe gula isani de manena.

- Mı dest u phaê xo kari ra ontê.

- Mı hata nıka şüalenda xo ´ve herame ra nêkerda (herami rê ra nêkerda).

- Mı nê kerdo vind, nê ki diyo.

- Mıjde theyr qu nêkeno( newaneno).

- Mıra mevinê, Heqê xora bıvinê.

N

Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî. (Mintiqa Darahenî /Kawar)

Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.

- Na çê bıvêsaê pila ke keno.

- Na dina ra destê xo ont.

- Na dina thola, taê ramenê, taê ki çinennê.

- Na dina ze areyiya, cerena.

- Na dina ze şiya dara, fetelina.

- Na dina ze wariya, keşi de nina.

- Na dina zurekere kami de yena.

- Na dinade ke ramıto, axrete de çineno.

- Na is peru ra niyo, sıra (dore) rawo

- Na kor uzağ sepetê ria toayrê nêbeno.

- Na lesa ney pırê hengu renguna.

- Na mıletrê elqen nêbena.

- Na nêbiayie kerda çêverê ma.

- Na qese gosare ke, gosê xo ke, xo viri ra meke.

- Na qese ki mırê bi derd

- Na qese ma wertê made bımano.

- Na qesu de qesê esto.

- Na sevaqê sodıra, hona qılancıke ci ser nêşiya.

- Na vizoyê lesa ney pırê hengu renguna.

- Namê cüamerdi esto.

- Namê ma bıdo.

- Namê xo esto, eve xo çino.

- Namê xo reyê eve dızdêni vejiyo.

- Namê xo reyê eve zurekêren vejiyo.

- Namê xo ve hardo şia kuyo.

- Namê xo vejino, canê xo vejiyo.

- Nao ke hêrneno ki rajiyo, na o ke roseno ki rajiyo.

- Nazara hazara qesey kerd.

- Nê anoğ esto neki şanoğ.

- Ne axu be ke to berzê, ne ki seker be ke to borê

- Nê berbeno ke ison tey bıberbo, ne huyino ke ison tey bıhuyiyo

- Ne can de lazê heli rê, ne can de lazi qolay rê.

- Nê cên, nê ki dan.

- Ne dosti ra şêro mordemo hewl, nê ki dısmêni ra

- Nê gostê ison yeno werdene, neki çermê xo beno pay

- Nê guretaoğo ne daoğo.

- Nê insafê xo esto, neki yımanê xo.

- Ne lokme gırs bıze, neki qeso gırs qesey bıke.

- Nê sondê xo beliyo, ne ki sodırê xo beliyo

- Nefesê dewreşi zof rındo.

- Neq ki esto, neqê nequ ki esto.

- Neqe hata çê Heqi zu neqa.

- Neqêni meke.

- Nevsetenık, nevsê xo zaftke (zaptke).

- Ney dest ra towa nino.

- Nêzonaêna xo ver qesey keno.

- Nêzonaenê ayv nia, nêmısaenê ayva.

- Ni cenikı ke des bêçikê xoyê, her bêçıke de hunerê esto.

- Noloti şero dey ke isono

- Nona huske, piazo tuz werdê xowo.

- Nona ma bê sola.

- Nona mına huske hemgênê sari ra wesa.

- Nona mıxeneti nêwerina.

- Nona serevdie nêwerina.

- Nona to ke çina, zone to bıbo.

- Nona vêri rê (suxre keno) candano.

- None ke biye letey, reyna pıra nênişena.

- Nonu sola zumini werda.

- Nuke şiye bazar de biê lovlovey.

- Nuki marê sanıku qesey keno.

O

- O hero, hora semera xo çina.

- O ke siliye bo, hêgaê made nêvoreno

- O moro kungo, bın de dano pede.

- O pırenê mı ra cero.

- O pırenê mıra qızo.

- O rozê sarê xo weno.

- Oğıre to rakerde bo.

- Omisê Seytani mebe.

- Omrê isoni zê wariyo, ewro yeno, meste sono.

- Ondêra goni oncena.

- Onto lao şilaro.

- Ospor ame pêya şi.

- Ostoro ke bê pere bi, kam qayıtê dıdano beno.

- Ostoro revan xo nêqefelneno.

- Wertê dinude awe ra nêverina.

- Wertê dı adıru de mendo.

- Wertê mianê hermuno xo to hen zona ke musoneo.

P

Paşt diyena merdim cumerd.

Paléyo xirab verva sandi zeredejan céno.

- Pasqul da qıne ro, kerd tever.

- Payna (dımê) kutik mede, kutık to nêpero.

- Pê ciê xo kaykeno.

- Pê paa xo kene pil.

- Peike (peêk) xo mendero peêkunê leylege.

- Pepug ve xane tode bıwano.

- Per u paê xo şikiyê

- Pere peri ano.

- Pere qılerê deştiyo, hên yeno hên sono

- Pero zu çêvera nejino.

- Peroz u pêsewe zu qura a.

- Peyê isoni de mevaze, vana riê isoni de vaze.

- Peyniya ma pêrune bınê hardê şiayo.

- Pilê xo nas nêkeno, Haqê xo ki nas nêkeno.

- Pilênia ke keno, vano, esto çino, ezo.

- Piyê feqiri-fıqariyo

- Piyê hewli ra lazo qolay.

- Piyo baqıli ra lazo aqılsenık.

- Pizê budelay ke bi mırd, çımê xo postalu dero.

- Pizê xo mırdo, çımê xo vêsano

- Pizê xo verê fêk dero.

- Ponc bêçıkiyê, poncemena zu niyê

- Posê (postê) kutıki ra meska doy nêbena.

- Poşt pêsane.

- Poşta xo sana cao qewin.

- Poştia cüamerdu ra weno sımeno.

- Poştia deyra weno sımeno.

- Poştia xo hard nina.

- Puç ke kot dare, cıra nêvejino.

- Pılorê dela beleke.

- Pırnıka tora fıtıl fıtıl yeno.

- Pırnıke bize riyê xo oncino we.

- Pırode, belawo, pıromede, qedawo.

- Pısıge çıxa cao berz ra berze ke, onca lıngu ser gınena waro.

- Pısıka xo pısıka awreşiya

- Pısınga 'ke sayd bıkero, nêniavkena.

- Pısınge gêver biya, dewran koto meri.

- Pısınge ke mijia xo dıye dırbetia mıde niadê

- Pısınge ra vato, " ciyê to dermano", wele kerda ra ser.

- Pısınge ver biya (şia), dewra koto meri.

Q

Qantire ra pers biyé: " Piyé to kam o ", Vato: " Xalé mi astor o.

- Qafıka goze pır nêkena.

- Qafıka neyde aqıl niyo, tı hen zona sımero.

- Qafıka xo qolında, aqıl pa nêsono.

- Qafıke ke thole biye, aqıl cırê kar nêkeno.

- Qalê kutik bıke, çüe leê xo de rone

- Qatıra ke kalekê xo gul bi, semere ra xuye kena

- Qatıre ra pers kerdo, "pi to kamo?", vato, "xalê mı estoro".

- Qedao ke isoni rê yeno, malê isoni rê bêro.

- Qedırê dey gırano.

- Qedırê xo zafo.

- Qelema deyra goni vorena

- Qesê cahil isoni re çetın nino.

- Qese haqi rê kam se vazo.

- Qesê isonê feqiri pere nêkeno.

- Qese qeşi ano ra.

- Qese xo kêmera bıriyaiya.

- Qesê xo kerdo zu.

- Qesê xo sero vınde.

- Qesekerdena jêdiye pere nêkena.

- Qeso rınd mor lone ra vezeno.

- Qeso thol pizê ison mırd nêkeno.

- Qeso xıravın yê wayiriyo.

- Qesunê alık u fatıke qesey keno.

- Qesuno tholu ra çênike xo meqefelne.

- Qey bia pêrsa honde domanu, lawnena.

- Qey şia amo sıpi serde, çıko.

- Qey ze (jê) ostori tu hirena.

- Qey, ma çê qolê aşme çıko?

- Qudımê xo biyo şa.

- Qurıs verde mıreno.

- Qutê xo made wena, hakunê xo zovi ca kena.

- Qına şia u sıpıye meste beli bena.

- Qına xo ke çhêr kerê endi hondera, qılancıke hona ci ser nêşiya.

- Qınake rut biye her kes tüyê cı keno.

- Qıne erzena we.

- Qısmetê to ke çıko, qoçıka tode u vejino.

R

Raştîye kalme wo Misrî ya.

- Raa xo ra bımane, hawalê (olvozê) xo ra memane.

- Raa xo sas kerda.

- Raê bırrna, do pıro.

- Raê ra kewtê virnie, do pıro.

- Ree ke biye, şia rınd bena şiae.

- Reê niyo dı rey niyo, endi beso yê to.

- Retia hode niadano

- Retie bınê hardê mezelede bena

- Ri de ke niade, rıskê isoni bırino.

- Ri ke da cı, nafaki astar wazeno.

- Riê to reyna ra mı memısno.

- Riê xo bi şia.

- Riê xo nêdezeno.

- Riê xo tene huyiya.

- Rio nerm mıra diyo.

- Rio şa u sıpe tever de.

- Rio şia u sıpê beli bi.

- Roê xo hata nêvejiyo, xuya xo nêvejina.

- Roşta çımunê xo pa şiye.

- Roşta çımunê xo verdia de.

- Roza ke Haq da dey, Heq u Tala de dısmenê mı nedo.

- Roza qolaye keşirê nêro.

- Roza xo biya şia.

- Rozê yena oncia riê zuminde niadame.

- Rozê yena rozê ra xıravına, sewê yena sewê ra tariya.

- Rıê to be korek bo.

- Rınd u xırave meste malım beno.

- Rındekêni de niamede, xuye de niade.

- Rındêni bıke, rındeni bıvine.

- Rındeni u xıravinênia isoni nawa.

- Rındi rê kês xıravın nêvano.

- Rıskê xo kemer ra vezeno.

S

Semêd yow palûnê herîya, howt bacûnaxûn xwi eşt awk..."Mintiqa: Az, Cewlîg.

Siya grane hurenda xo ra nê luvena.

Senik vacé, zaf gos serné.

Senik vacé, zaf gos serMordemo ke deyn ra terseno, gereke çeveré girs ra mékero.

Sergovendi veyvé ra, domani kayira aciz nébené.

Seré koyi ra mij kemi nébeno

- Sar beçıkunê xo goz keno.

- Sarê dey jê mori kerd po( pon).

- Sarê dey werd.

- Sare husko, Nuh vano Pexamber nêvano.

- Sare husko, qese pa nêniseno.

- Sare ke cırakerê coro (qeytan) zür nêkeno.

- Sarê mı balisna sero, gosê mı dina sero.

- Sare şiawo, şia giredo

- Sarê tu ke nêdezeno, huskê bendero cıne, bıdezo.

- Sarê xorê bela guret.

- Sarewo sari verde, bojiyo boji verde.

- Sari rê adeto, marê tometa

- Savır kılıtê cenetio.

- Sayiya cüamerdu ra bi mordem.

- Se kena bıke, coru bebextêni meke.

- Se kena bıke, hete Heqi ra ra meverde.

- Sera Haq des u di asmia.

- Sero lerzeno.

- Sero none xo weno, bın de kıneno.

- Sero perri kerde ra.

- Seveta xatıri ağu nêsımino.

- Seveta zu qurs canê xo dano.

- Sewe bê ma u bê pia.

- Seytan mıra vano " ney dewna ke".

- Seytan tız kerd.

- Seytan xapneno.

- Seytani rê pıre derzeno.

- Soe ke dare ra biye, her kes kemer saneno cı.

- Sola non kemia.

- Solıx ro mı bıria.

- Sondi weno, xo erzeno adırê Haqi.

- Sunık punıka xo qefçıla.

- Süriya bêşüanie (boka vergia) verg weno.

- Sıfrê xanedanu dayma hardi dero we nêdarino.

- Sılorê çımunê xo pak ke qefçılo boyın.

- Sınata pi laji rê manena.

- Sınate bilezıka zernênia.

- Sırê xore khela gonia.

- Sıto helal lito.

- Sıto xırabın lito.

Ş

Şarmî nibên se pêl nîyên şetuney a.

Şi dermanê mîze gî rê esîrî

Şahidê luye dimê luye.

Şahîdê luye, boça luye ya.

Şêrî şîy, luyî bi lekanan gêrenê!

- Şiya xo şiya helıga.

- Şiya kami ra xeleşina.

- Şime der(ey)i ver, dere ma verde beno (bi) jüa.

- Şüane peyê ağayde astê piyê ağay vano.

- Şifetê xo tı hên zona ke şifetê kutikiyo.

- Şiyo vırenia cinike.

- Şiya honıke de jê selexani merediyo ra.

- Şiya to bêro mı sare de.

- Şiya mıra terseno.

T

Ters, zê dimişkil o.

Tûtanê şar pîl beni akil gen , ena ma pîl beni gej û har benî.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Tike verdin veno omir to derk beno, zaf werdin vena omir ti tikik menenno.(mintiqa Daraheni/Kawar)

Teneko tal veng veceno.

- Taê borê, taê tey niadê.

- Taê candê, taê borê.

- Tajia mı ke mıde rast bo, awres lewunê mı nêkoçeno

- Tê desti ra fetelnenê.

- Teliyê xo kêşi ra nêşiyo.

- Tencıko gırs herey girino.

- Teresê cinia xowo.

- Ters nêzono, cigera xo dı çalato.

- Tersonıko, cigerê xo ponc perey nêkenê.

- Tersu dano ve cı.

- Tersu ra xode kerd.

- Têsa beno awe, têsa ano.

- Texto phuç mıx nêceno.

- Tezelê taliyê isoni ke nêgura, zora se bıkeri.

- Thair ´ve peru perenora.

- Thomora caê xıravıni tedera.

- To cen bınê lingunê xo, loklu de to fek ra ken tever.

- To con dan we hardi ro, mezg pırnıkunê tora ken tever.

- To çım de ez biyo teli.

- To çıtur boê gurete?

- To gereke bınê na karê gırani ra urze ra.

- To hêni zona bulisk kuyo pıra.

- To hêni zona ke mıloçıko werdo.

- To Heqê xora bıvine.

- To lınga Seytani sıkıte, çıko?

- To nano ro heri, dımı ki dano ra to dest.

- To nu de wen, ci de ken.

- To tozê bınê lıngunê dey nêkena

- To zonê xo qulerito ro çıko, qesey nêkena.

- Tora gonu rew bo.

- Torê çiê lozımo, nêvana.

- Torê dina ra bıxemelne.

- Torê zof tayin lazımo.

- Torje dave lınga xoro.

- Torje dove dare ro, dare vato dımê to mırao.

- Toyê to cenıka xo sero diyo çıko?

- Turikê isonê zurekeri dayma bınê çengi dero.

- Tı a çapanêni de şerê, bıko!

- Tı arei veri ra ama, çıko?

- Tı bınê na qesu ra nêvejina.

- Tı cande, werdoği zafê.

- Tı gamê bi, ez dı gami yen.

- Tı gereke omise zaman be.

- Tı gılo ke nista ro cı, ey bırnena.

- Tı hên zona ke pêru tey beno mezele.

- Tı hêni zona ke bijeko bêwaxto.

- Tı hêni zona ke goligê axuro.

- Tı hêni zona ke gılê koy ra biyo pil.

- Tı hêni zona ke herê bıriyo.

- Tı hêni zona ke heso dırvetıno.

- Tı hêni zona ke hewiya xoya.

- Tı hêni zona ke mija Tırku şiya pede.

- Tı hêni zona ke nakê mı cıra kerdo.

- Tı hêni zona ke sıtê pısınge ra goş kerdo.

- Tı hêni zona ke xozê dalo (dalıko).

- Tı hepıs ra xeleşiya ra.

- Tı i qesu kıla mırê qesey bıke.

- Tı isoni ge nana ro ospori, ge nana ro heri.

- Tı ke adır be, hondê xo ca vêsnena.

- Tı ospora ez payo, çıko?

- Tı tıya, ez ezo.

- Tı ve hardo şia kuyê ke, tı cuamerda!

- Tı vêsanie ra ama.

- Tı wairê az u uzia, barê Haqi poşt meke.

- Tı wazena ke kıncunê tuyê qilêrünu veji werte.

- Tı xıravera xeleşiya ra çıko.

- Tı zaf xo goynena.

- Tı zerê mua xode çituri new asmi vıneta.

- Tık sanıkunê khanu qeseykena.

- Tımonunê xode kerd.

- Tırıa miye, miye rê bar nêbena.

- Teh, ondêri werdo, bese nêkeno bıne vêri ra şêro.

U

- U çalımê tora kês nêterseno.

- U zon ke nêbo, qılancıki çımu vezenê

- Uzağê to ve korbo sola!

- Uzağkoro.

- U zon ke nêbo, mirçıki çımu vezenê.

- U ki mırê biyo wayirê goçêna darkıne.

- U ke çı malo ez ey nasken

- U bınê goli de mosu moreno.

V

Vitevatê cînêke nê yê camêrdî merdim kişeno. (mintiqa Daraheni/Kawar)

Vendiş seyd o, nuştiş keyd o.

Va virar de bo va serê xirar de bo.

Vesan vano: "Mird nében", Mird vano:"Vesan nében.

Vaceke asmen de veyve esto, ceni nerdugan nane ro.

- Va dênê mı bıbo, qılancıka beleke de bo.

- Vake nêvo verg nêlewino.

- Vake pêrode, nêvake bıkıse.

- Vanê " mordemke mor kıst tij vera nêverdano

- Vanê " tı gureena ( meguree) taliê to bıguriyo.

- Vanê "cinika rındeke de nia dana sevabo".

- Vanê, " khırri ra, korri ra, lengi ra bıterse".

- Vanê, "mordem ke heroz çıyê mehesno, gosê xo benê dergi".

- Vanê, "na dina iştirunê gay serowa".

- Vanê, "pi bağ do lazê xo, laji salqımê hengure piê xo nêda".

- Vanê, "roz hozor beno, hozor u zu ki mıreno. O zu raa cinik(er)a mıreno.

- Vano weyiye ke sarê xorê.

- Vano, " na dina yê mına".

- Vano, "na koy mı vırastê".

- Vasê kowu sarê ma sero rewa.

- Vatena xora gereke peyser mevındê.

- Vayê cünê xo amo vaydano.

- Vengê xo zaf weso.

- Ver de dosto, peyde dısmeno.

- Ver some, goz keno, dıma some, paskulu erzeno.

- Verê çımunê xo bi tari.

- Verê fekê mı kena saê.

- Verg roza dunane de nia dano.

- Verga vêsa kotora oroz, bese nêkerdo şero, vato, " teh ( tew) onderi werdo bese nêkeno bınê vêri ra şero".

- Vergi de weno, qılancıke de qıştneno.

- Vergo ke feteliya, vêsa nêmaneno.

- Vergo ke mısa gore, nêvındeno.

- Vergo vêsa zureno

- Vero coy derjêni xo de ke, hona pıncırari yê bini de ke

- Vêsa voz dano tever, rut vozdano zere.

- Vêsani rê nono husk ze ( jê) hemgenio.

- Veyve eve (ebe) dawul u pıpıke wêso.

- Viala pinca, cığa bıbırnê, oncia az dana.

- Vijer zu ewro dı, tı nia kena.

- Virqoşiya( vıroşiya) lingunê mı bi.

- Vore ki sıpia, ison sero ciê xo keno.

- Vore vora, rêçi biyê vindi.

- Voreko hewl koz de bêliyo.

- Voro tüke zımelê, vorde tüke herdisa.

- Vılê isonê sey daima çewto.

- Vılê xo tı hêni zona vılê keseganiyo.

- Vırtisê mı cıra yeno we.

W

Wa awir ba çi mehel zîyena wa bizîya

Wa vîştirayê rojêk biba mangaya se roj meba

Wa zera mi zere ba wa tewrê kirwasê mûy mi bo

Wa estore pêşeng ba wa bê nal ba

Wa miradê ma bibo wa kera ra bo

Wa rî bidejo zer medeja

Wa şêrê rojêk bo, wa lûya serê mebo

Wûhar eywun sîya sipî. - Wes bo, va peê hot kowu de bo.

- Waxtê Nuh Pêxamberi ra mendê.

- Wele ve sarê xo seri de erzeno.

- Wele ve cêncênia toro bo, tı ki vana, " ez cüamerdo".

- Warwayo, vırano, vêsano xızano.

- Wazeno ke isoni qoçıkê awe de bıxenekno.

- Wereza hetê xali ra şiyo.

- Weno, nêweno ke, mırd nêbeno; tı hêni zona ke mılaketi qıne ra oncenê.

- Wes halê nêweşi de nêzono.

- Weşiyê nêweşiye ki seweta marawa.

- Wertê xo lınga tıfongia.

- Wertê xo qê çino.

- Wertê mara qe awe ra nêvêrêna.

- Wayirê manga şiyo, wayirê here ra do wasto.

- Wayirê pi-kalıkê to bêro comerdie.

- Wayirê pirê mı tüye riê to kero.

- Wertê made koy estê.

- Wertê xo çino.

- Wertê çımu ra tıreno.

- Werte de fızıleni keno.

- Werte ra bi vind şi.

X

Xebera xirabé rev bena vila.

- Xeriv, xerivê welatuno.

- Xezevê to xezna tode bımano.

- Xanê xo dariyo we.

- Xanê xo we dariyo.

- Xapa xo fişta ra gape.

- Xaşiya thole pay ra nêvındena.

- Xatırê cüamerdu esto.

- Xatırê kutiki çino, xatırê wayiri esto.

- Xatırê xo esto.

- Xayın coru berx u dar nêbiyo.

- Xêra Haqi bo, va rozê tepiya bo.

- Xêra Haqi bo, va sodır bo.

- Xêrê xo ke piê xorê çine bi, kami rê esto?

- Xo ´ve xo huyiya.

- Xo aynê dêvu de vineno

- Xo nano ro bomêni.

- Xo nano ro nêzonaene.

- Xoci hewla diya( dia), dua xo viri ra kerda.

- Xonça cüamerdu hardi ra we nêdarina.

- Xıravo, barê Haqi poştmeke.

- Xıravın ki esto, xıravınê xıravınu ki esto.

Y

Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.

- Yaranie nêzono.

- Ye her rındeke qusurê de xo esto.

- Ye her oroji davacerê xo esto.

- Ye kêşi kêşi rê nêmanena.

- Ye bıza kole bıza iştirinerê nêmanena.

Z

Zevaj sol teng o.

Zerec dişmenê qewmê xo ya.

Zalım ebe zulım'a yeno rae.

Zerd mîyon gî de bo zî hîna zerd o.

- Zaf can de, kêmi can de, peynie de merdena.

- Zaf can de, senık can de, peynie de çor metrey kuras´ve qalıvê Zovinaê.

- Zaf çımeroşto.

- Zaf gosehirawo.

- Zaf ri şao.

- Zalımo, isoni qoçıkê awe de xenekneno.

- Zamaê isoni herê isoniyo.

- Zê asıqu gureto pıra.

- Zê boğê foli, hetê veri ra erjino ra manga ser.

- Zê boxê fol vıle tadano.

- Zê bıjekê hemlıko.

- Zê çikê adırio.

- Zê dele rısnena ro.

- Zê dıme herio, nê beno derg nê beno kılm.

- Zê guda vore vıloşia ro.

- Zê heliê çholi ame ra ser.

- Zê heliyê çholiyo.

- Zê hewnê sewe yeno ra mı vir.

- Zê kêrga agopi quletneno ro

- Zê kêrziki nişto pıra.

- Zê kherge leyru vezena.

- Zê kutıkê çarşi löşt keno

- Zê kutıkê vêsani hasori biyo.

- Zê loğa kore şiya pêserde.

- Zê merê hereviyayi gıneno qavi ro.

- Zê meri çüal lone keno.

- zê mordemê sey destê xo veri raê.

- Zê morê polak çiv dano.

- Zê mıloçıku onceno.

- Zê osteri hireno (hirena).

- Zê pemi zaf nermo.

- Zê pepug qakıt hata sodır.

- Zê pepugi gıle dar u beri ra waneno.

- Zê polevano, ponçê xo semernay we kewt cı.

- Zê pısınga qınê vêsayie kozıkê adıri ra nêvejino.

- Zê sanıka lüyê qeseykeno.

- Zê sıtê maa to torê helal bo.

- Zê vay ame, şi.

- Zê vergê vêsani zureno.

- Zê veyvika peê pêrugo.

- Zê Xızırê Hewarê mıde rest.

- Zê zarance dısmenê cısnê xowo.

- Zeke ga kardi de nia dano, hên bınê çımura nia dano.

- Zêlalo qeruno.

- Zerê mı kuno hurê.

- Zerê mı nêceno tey qesey bıkeri.

- Zerê mıra goni sona.

- Zern qıskheko qimetê xo berzo.

- Zern zenge nêceno

- Zerya xo esta.

- Zof eve goni gureto.

- Zof luko, nêverdano ke thair ra pero.

- Zof sermonıko (sermaneko), hardi de niadano.

- Zof temokaro, desti ra dılapa awe nêrışina.

- Zonê xo ame guretene.

- Zonê xo bi gıra.

- Zonê xo gıredia.

- Zonê xo jê çarıxi zof biyo derg.

- Zonê xo zof biyo derg.

- Zonê xode qına xo fiye, sero ronise.

- Zora kewt (kot).

- zorê kami ke şi kami.

- Zu (jü) ez zon, zu ki Heq zono.

- Zu baqıli ra ke çewres rey vake "bomo", beno bom.

- Zu bom kêmerê erzeno zu gol, çewres baqıl bese nêkenê vezê.

- Zu fek ra ke qesey kerd zu teleke boncê des polıki ginenê waro.

- Zu ke qılafet de nia do, mordem say keno.

- Zu pi des domanu keno weyiye, des domani jü pi weyiye nêkenê.

- Zu sılond de dı dik nêbenê

- Zur key raşt vejiya.

- Zuruno ke keno çêsaye pê mıreno.

- Zuy vato, " pola to cen na dina ra fetelnen", vato "tı mı dera yaki niya".

• Samanı ateşe verdi, rüzgarın önüne geçti.
  • Adir Verda simerî ho da vere vayî.

• Ateş iyi de külü olmasa.
  • Adir veş o la vel nebo.

• Hafif akıl ağır yüktür.
  • Aklo sivil baro giran o.

• Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
  • Areyé gejî bi ho géreno.

• Elekle su toplanmaz.
  • Awe bi pircina néna aré kerdiş.

• Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.
  • Awa seré serî çi qarişék çi çar giştî.

• Akıl, altın taça benzer, herkesinbaşında olmaz.
  • Akil taça zerrîn a herkes sare d’çîn a.

• Bahtı tahta değişmem.
  • Bext nêdana bi text.

• Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme
  • Bextê romî nîyo. Bextê romî çîn o. Bê tumanî bigêre, milê xo verî zalimî de çewt meke.

• Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
  • Bi destî verda, bi lingî dima gêra.

• Dünyaya danış, aklına göre yap.
  • Bi dinya bişêwire, bi aqilê xo bike.

• Sorma ile insan Tanrının evine kadar gider.
  • Bi pers merdim şino keyeyê Homayî.

• Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
  • Bi werrekna dest nêreseno gileyê gijîkî.

• Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
  • Bixebitye sey merdiman, biwere sey şêran.

• Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.

Bize çi qas zî dizdek a bê teke a roje vîst û yew adar a vewre eşta vila dare, şand nêmend hemtî.. veyvek serê estore de ya kes nêzaneno nêsibê kamî ya

• Dıșarıdan yardım umanın vay haline.

Çimî teberde yê, wel se ba

• Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

Çila koran rê def keran rê bêfeyde yê

• Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın duşersın.

Çala ke merdim hewalê xo rê bikeno rojêk bi xo keweno

• Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.

Çimê bergirewtoxan yê berakerdoxan de yê

• Yaralı yarasını bilir.

Dirbetin bi dirbeta xo zaneno

• Arkadaşın yarası, kaya yarası gibidir.

Dirbeta hawalî şeqaleyî zinarî

• • Mangaya ma bi gay a, bela nîya geda ya.'

• Sidik ilacına gitti kabız oldu.

Şi dermanê mîze gî rê esîrî

• Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.

Wa awir ba çi mehel zîyena wa bizîya

• Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.

Wa vîştirayê rojêk biba mangaya se roj meba

• Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.

Wa zera mi zere ba wa tewrê kirwasê mûy mi bo

• İyi at olsun da varsın nalı olmasın.

Wa estore pêşeng ba wa bê nal ba

• Muradımız olsun da, ister taştan olsun.

Wa miradê ma bibo wa kera ra bo

• Yüz acısın, karın ağrımasın.

Wa rî bidejo zer medeja

• Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.
• Cîrano baş, şamîya ho tebahêk zede keno.

• Yük eşeğin yanına gitmez, eşek yükün yanına gider.
  • Bar nişin vere her, her şin vere bari.

• • Leyîra kergi nêbena verdegi.

• • Cîran u merdimane ho re henda sazkerdişe yev cemaatî deyndayohî; akile inan henda akilê herî yo.

• • Homa , hevalê heqîya yo.

• • Zerec dişmenê qewmê xo ya.

• • Şahidê luye dimê luye.

• • Heş ke pîr bi, luyî pê kay kenê.

• • Şêrî şîy, luyî bi lekanan gêrenê!

• • Goştê luye ne helal o, ne heram o.

• • Ga mireno çerme maneno, merdim mireno name maneno.

• • Raştîye kalme wo Misrî ya.

• • Dişmenê bavan, nébeno dostê lawan.

• Su bulanmadan durulmaz.
  • Heta leyl [lêl] mebo, zelal nêbena.

• Büyüklerimiz her zaman güzel konuşur.
  • E veinan ma her tim/her veht hoyl heber dayene.

• Yüklü eşek yedi kez sudan geçer yüksüz bir kere dahi girmez.
  • Her bi bar hevt ray awk ra vîyereno la bê bar yew ray nêvîyereno.

Göz yaşlarından akıl al.

• Göz yaşlarından akıl al.
  • Hesirê çiman ra aqil bigire.

• İyi bir kadın, kızını seversen yetişir.
  • Eke heskerdiş bibo keynekî rindê de resenî cînîyan.

• 7 Martta melekler geldi (indi) baharı bağırdılar söylediler.
  • Hevt adarî de melegî ameyê var vatê û qêrayê, visarî.

• Günü gelmeden tavuk yumurtasını kırmaz.
  • Heta ke roje denêbîyo, kerg hakê xo nêşiknena.

• Büyüklerimiz birşey diyorsa birşey biliyorda diyordur.
  • Ê verînan ma eke çî ke vanê, zanenê ke vanê.

• Çokça göz yaşları soruna yol açar.
  • Çimê hesirinî zaf, rayerê xeripnayan akerdêne.

• Kimseye iyi deme, kötü çıkar mahçup olursun.
  • Keseki rê mevac rındo, ar vıcêno ke xod şıkêno.

• Akıl para ile satın alınmaz.
  • Akıl ebe perura neroşûno.

Araba devrilince yol gösterici çoğalır.

• Araba devrilince yol gösterici [kılavuz] çoğalır.^{6 Eylül 2010}
  • Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.

• At, tayını tanır.
  • Astor mayine xo şılasneno.

• Sessiz akan sudan kork.
  • Ave ki bi veng sona cıra biterse.

• Süreklilik göstererek akan su kir tutmaz.
  • Ava ke şonaye lıim ni tepşena.

• Akan su akacağı kulvarı da aşındırır.
  • Ava ke şına, sopa ho zi roternena.

• Köpek et yemeye alışmışsa kuru ekmek yemez.
  • Kutik bumusa gostî Nan vuşk nêvena.

• Kapta [Sürahide] kalan su zamanla normal su tadını yitirir.

• Eşek ne bilir yonca yemesini.
  • Her çı zano venca buro.

• Zalim zulümle yola gelir.
  • Zalım ebe zulım'a yeno rae.

• Ağır taş yerinden oynatılamaz.
  • Siya grane hurenda xo ra nê luvena.

• Kucağında olsun, varsın çuvalın üstü olsun.
  • Va vırar de bo va serê xırar de bo.

• Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
  • Leyrekê mari bê zıyêr nê beno.

• Sabah güneşinde faydalanmazsan akşam güneşinin faydası yoktur.
  • Eka tîja ser sivayî ra feyde nêgirevt, tîja shanî ra feyde chîn o.

• Aç kuşa yılan su verir.
  • Mîrchika têshan rê mar zî avo ano.

• Köpeğin kuyruğunu kalıba sokmuşlar, bin yıl sonra çıkarmışlar yine köpek kuyruğuymuş.
  • Dımê kutik eştto kalıb, hazar serre kalıbra vetto, eyne dımê kutika

• Nalbantlar atları nallarken dere kenarında kaplumbağalar da ayaklarını kaldırırmış.
  • Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.

• Babanın dostu lafları, oğlunun miras.
  • Dosté pi u kali, laceki ré miraso

• Eşeğin ölümü köpeğe düğün olur.
  • Merdena here kutiki ré bena veyvi.

• Fırsat her zaman ele düşmez.
  • Firsend her tim dest nékuno.

• İnsan haberi gündüz söylemeli, yoksa karanlığa (akşama) kalır.
  • Mordemo ke hebé roj çila fisté ta, sandé tari de maneno.

• Köpek köpeğin ayağına basmaz.
  • Kutik payna linga kutiki nékano.

• Kimisi az sahip çıkmış, azlıktan da kendini alıkoymuş.
  • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye xo kerdo.

İnsan laf olur, içi laf olmaz.

• İnsan laf olur, içi laf olmaz.
  • İnsan kal beno, zerri kal nébena.

• Kadının elinde nesil varsa, o kadın güzeldir.
  • Deste cineke ra xesil est zi, a cinek rinda.

• Yalancı insanın, gözünden yalancı olduğu belli olur.
  • Merdimo zureker chimanê ho ra belîyo.

• Altın dışkının içinde olsa da yine altındır.
  • Zerd mîyon gî de bo zî hîna zerd o.

• Eşeğin arpası pişmez.
  • Ceve herî nepesheno.

• Köpek ölürse kurda bayram olur.
  • Kutik bimiro vergan re roşan beno.

• Çoban köpeği ölürse kurt bayram yapar.
  • Kutikê şivanî bimiro vergi roşan kenê.

• Aslanın elinden kılıcı düşmez.
  • Deste şêrî ra şûr nêkeveno.

• Yalancı kuyruğundan korkar.
  • Zûrker dima xo ra terseno.

• Zor kapıya gelmese, çalışma ve doğru ortaya çıkmaz.
  • Eke zorîye nîna ber meşuxulne raştîye nêvejyena meydan.

• Doğru el karnın üzerindedir.
  • Desto raşt sêr pîze ya vo.

• Eşeği suyun üzerine susuz götürür susuz getirir.
  • Herî têşan beno ser ave û têşan ano..

• Anlık nefis insanı hapis deliğine götürür.
  • Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.

• Az yemek ye ömrün uzun olur, çok yemek yersen ömrün kısa olur.
  • Tike verdin veno omir to derk beno, zaf verdin vena omir ti tikik menenno.

• • Devlemendî hesabê peran zafî nê peran taynîn pers kenê

• • Eke şivane kavire bivero, zura ey verg verdo beno.

• Yılanın Yavrusu zehirsiz olmaz.
  • Maro hurdik bijahr nebeno.

• Sevgi ve nefret dilden çıkınca vücut bulur.
  • Nevret Û heskerdij zone ra vejiyase o vakt govde giratî.

• Köpek akraba [ata] ararsa amcasını kurt, dayısını tilki sayar.
  • Eke kutik merdiman ho bigêro, apê ho verg, halê ho luy hesibneno.

• Birinin yanlış yaptığını biliyorsan da söyleme.
  • Çire çevt kerda to zana hena nêva mekke.

• • Alim ho vira keno, qeleme ho vira nékena.

Yetim kız susuz düz ovaya benzer.

• Yetim kız susuz düz ovaya benzer.
  • Keyneka bê bavke, dêşta bê avk.

• • Dosté pi u kali, laceki ré miraso.

• • Adir vatene ra, fek névéseno.

• • Senik vacé, zaf gos serné.

• • Mordemo ke deyn ra terseno, gereke çeveré girs ra mékero.

• • Teneko tal veng veceno.

• • Mordemo cefa neanita, qedré sefa nezano.

• • Comerd vané mali ra kené, egit vané cani ra kené.

• • Kutiké teveri, hesaré çeyi nébeno.

• • Vesan vano: "Mird nében", Mird vano:"Vesan nében."

• • Sergovendi veyvé ra, domani kayira aciz nébené.

• • Daré çixa derg bena biboki, ca ra néresena asmen.

• • Cavo ke koyi çine bi, tum xo ko vineno.

• • Kilito zernén her çeveri keno ya (ra)

• • Mangaya ke hebe zengila vindi nébena.

• • Seré koyi ra mij kemi nébeno.

• • Hebe torbé tali asroré néna péguretene.

• • Merdené ré çaré çino.

• • Merdena here kutiki ré bena veyvi.

• • Firsend her tim dest nékuno.

• • Kıymete hortiné, demé kalbiyayeni de eno zanitené.

• • Vaceke asmen de veyve esto, ceni nerdugan nane ro.

• • Mordemo ke hebe roj çila fisté ta, sande tari de maneno.

• • Kamci roje sand nebiyo.

• • Her rindeké qusuré de xo esto.

• • Paléyo xirab verva sandi zeredejan céno.

• • Kutik payna linga kutiki nédano.

• • Xebera xirabé rev bena vila.

• • Qantire ra pers biyé: " Piyé to kam o ", Vato: " Xalé mi astor o.

• • Kes nekuno mezela kesi.

• • Koçe berani berani re bar niye.

• • Ju yo ke heqira néterseno, cira biterse.

• • Mordem ke si meymantiya cinaviri (vergi), gereke kutiké xo, xo de bero.

• • Leylegé ki teyr say kena, amnani ena zimistani sona.

• • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye ho kerdo.

• • Kari ra méterse va kar to ra biterso.

• • İnsan kal beno, zerri kal nébena.
  • Cînî baxceyé camérdî ya.

• • İnsan viran vindeno, vesan névindeno.
  • Homa çew şaş mek û erd ra kaş mek!.Mintiqa: Cewlîg
  • Vitevatê cînêke nê yê camêrdî merdim kişeno.Mintıka Darahenî/Kawar

• • Çocuklarin karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
• Zera gedeyan dekerdeya la ziwanê înan nêgêreno.

• • Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.
• Camêrd çime yo cînêke dole ya, eke dole şikite ba awe tede nêdebena.

• • Uzun dil sahibinin başına agaçkakandır.
• Ziwano derg darkotekê serê wayerê xo yo.