Викикитапхана:Әҫәрҙәре йәмғиәт милкенә күскән авторҙар исемлеге

Әҫәрҙәре йәмғиәт милкенә күскән авторҙар исемлеге — Йәшәү датаһы билдәһеҙ:

1. ЗЕФИРОВ Василий С., яҙыусы. З. тормошо һәм эшмәкәрлеге т‑да мәғлүмәт аҙ һаҡланған. Уның Дини семинарияла уҡытҡанлығы билдәле. “Оренбургские губернские ведомости” гәз. Башҡортостанға арналған әҙәби‑этнографик очерктар һәм хикәйәләрен баҫтыра: “Башҡортостанға ҡымыҙға барыу” (“Поездка в Башкирию на кумыс”; 1847), “Табынға сәфәр” (“Поездка в Табынск”; 1850), “Башҡорттоң ғаилә тормошона ҡараш” (“Взгляд на семейный быт башкирца”), “Шихан. Провинциаль турист хәтирәләренән” (“Шихан. Из воспоминаний провинциального туриста”; икеһе лә — 1851) һ.б. Үҙенең әҫәрҙәрендә З. край тәбиғәтен һүрәтләй, башҡорттарҙың холҡо, көнкүреше һәм традициялары т‑да һөйләй. Башҡ. риүәйәте нигеҙендә яҙылған “Башҡорт Йәнтүрә хикәйәләре. Француз яуы тураһында хәтирәләр” (“Рассказы башкирца Джантюри. Из воспоминаний о войне с французами”; 1847) әҫ. Ватан һуғышы (1812) ваҡытында башҡ. яугиры һәм уның ҡатынының батырлығы т‑да бәйән ителә.

1. ИСМӘҒИЛ БИКМӨХӘМӘТ (ысын исеме Бикмөхәмәтов Исмәғил Бикмөхәмәт улы; 18 б., Ырымбур губ. ш. уҡ исемле провинцияһы Сәйет биҫтәһе, хәҙ. Ырымбур өлк. Татар Ҡарғалыһы а.), яҙыусы. 1751 й. тирәһендә сауҙа юлдарын асыу маҡсатында 4 ауылдашы м‑н Һиндостанға сәйәхәт ҡыла. И.Б. маршруты Урта Азия, Афғанстан, Ираҡ, Сәғүд Ғәрәбстаны, Сүриә, Төркиә аша үтә. Сәйәхәт ваҡытында И.Б. юлдаштары һәләк була, ә үҙе тыуған яғына 30 й. һуң ғына әйләнеп ҡайта ала. Ул үҙенең ил гиҙеүҙәрен “Исмәғил аға сәйәхәтнамәһе” (1862) әҫәрендә тасуирлай.

1947

1. НЕДОЛИН (Маркелов) Иван Петрович (17.10.1892, д.Буруново Стерлитамакского у. Уфим. губ., ныне с.Буруновка Гафурийского р‑на РБ, — 5.3.1947, Москва), писатель.
2. СТЕПНОЙ (Афиногенов) Николай Александрович (8.10.1878, г.Наровчат Пензенской губ. — 25.6.1947, Москва), писатель.

1945

2020 йылдың 1 ғинуарында йәмғиәт милкенә күсә

1. Баязит Дим, Баянов Баязит Фәтхелислам улы (24 ғинуар 1909 — 10 октябрь 1945) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яугир-яҙыусы, журналист, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
2. Кәримов Фәтих Әхмәтвәли улы, Фәтих Кәрим (9 ғинуар 1909 — 19 февраль 1945) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған шағир. КАРИМ (Каримов) Фатых Ахметвалеевич [27.12.1908, д.Аитово Белебеевского у. Уфим. губ. (Бижбулякский р‑н РБ) – 19.2.1945, г.Прёйсиш-Эйлау, Германия], поэт. Участник Вел. Отеч. войны.
3. Рафиҡов Ғәли Лотфрахман улы, Ғәли Рафиҡи — 20-се быуат башы яҙыусыһы.
4. НЕРИС (Бачинскайте-Бучене) Саломея (4.11.1904, д.Киршяй Сувалкской губ. Царства Польского — 7.7.1945, Москва), поэтесса.

1944

2019 йылдың 1 ғинуарында йәмғиәт милкенә күсә

1. ДАНИЛОВ-ЧАЛДУН Максим Николаевич [18.1.1894, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Уҫылыбаш а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны) – 2.3.1944, Кувшиновка ҡ.], яҙыусы. Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы.
2. Кинйәкәев Сабир Мөьмин улы — Көйөргәҙе районы гәзите мөхәррире, шағир, поэмалар авторы.
3. ҠОТИП (Ҡотипов) Зиннәт Ҡотип улы [1918, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Арый а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) – 6.7.1944], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы.
4. Моратов Төхфәт Фәттәхетдин улы (Төхфәт Морат) (5 февраль 1906 — 24 декабрь 1944) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт шағиры, тәржемәсе һәм журналист.
5. Мөхәмәтйәнов Бәҙретдин Мөхәмәтйән улы, Бәҙрүш Моҡамай (5 октябрь 1909 — 20 сентябрь 1944) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт шағиры, 1939 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
6. Мәлих Харис, Мәлих Харис улы Харисов (1915 — 14 март 1944) — Бөйөк Ватан Һуғышында һәләк булған башҡорт совет шағиры.
7. w:ba:Ғәбдрәшит Ғүмәр улы Ибраһимов (23 апрель 1857, Тубыл губернаһы, Тара — 17 август 1944, Токио) — ҡаҙый (судья), публицист һәм дин таратыусы. Панисламизм идеяһын яҡлаусы.
8. w:ba:Мозаһит Хәйретдин улы Хәйретдинов (1901 йылдың 26 мартында Төркмән ауылы (хәҙер Башҡортостан Республикаһы Октябрьский ҡалаһы составында) — 4 сентябрь1944, Дахау) — Рәсәй шағиры һәм прозаигы. Хәйретдин Мозай псевдонимы аҫтында эшләй. Хәрби хеҙмәткәр, полковник. Хәрби тотҡондарҙың туғандаш берлеге, антифашистик йәшерен ойошма етәкселәренең береһе (1943—1944).
9. w:ba:Муса Йәлил (тулы исеме Муса Мостафа улы Йәлилов 2 (15) февраль 1906, Мостафа ауылы[2], Ырымбур өлкәһе (Шарлыҡ районы) — 25 август 1944, Берлин) — татар совет шағиры, Советтар Союзы Геройы (1956), Ленин премияһы лауреаты (1957, үлгәндән һуң). 1929 йылдан ВКП(б) ағзаһы.

1943

2018 йылдың 1 ғинуарында йәмғиәт милкенә күсә

1. Али Карнай (ысын исеме — Имамғәли Мөхәммәтдин улы Зөлҡәрнәев; 1904—1943) — башҡорт яҙыусыһы. КАРНАЙ Али [ысын исеме Зөлҡәрнәев Имамғәли Мөхәмәтдин улы; 6.1.1904, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Оло Шаҙы а. (БР‑ҙың Мишкә р‑ны) — 16.6.1943, Чернигов ҡ. янында], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы.
2. Зыя Өммәти (1885 — 1943) — ХХ быуат башында ижад иткән башҡорт яҙыусыһы, уҡытыусы.
3. Ҡунаҡбаев Хөсәйен Әхмәтйән улы, Хөсәйен Ҡунаҡбай (12 февраль 1912 йылда, Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе Нурғәле ауылы[1] — 15 февраль 1943 йылда, Курск өлкәһе Ольховатка ауылы янында[2]) — шағир һәм журналист. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1940). Милләте башҡорт. Бөйөк Ватан Һуғышында ҡатнашыусы.

1942

2017 йылдың 1 ғинуарында йәмғиәт милкенә күсә

1. Абдуллин Мазһар Ғиләжетдин улы (29 декабрь 1912—25 август 1942) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт совет яҙыусыһы.
2. Ҡәрипов Низам Ҡәрип улы (25 июль 1905 — 26 октябрь 1942) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт яҙыусыһы, журналист, сәйәси һәм йәмәғәт эшмәкәре. ҠӘРИПОВ Низам Ҡәрип улы (25.7.1905, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Хәлил а., хәҙ. Дыуан р‑ны Иҫке Хәлил а., – 26.10.1942, Сталинград өлк. Котлубань ҡсб), яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы.
3. Мифтахов Сәғит Мифтах улы (10 (23) ғинуар 1907 — февраль 1942) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт совет яҙыусыһы, драматург, 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
4. НАСЫРИ Имай [наст. Насыров Имаметдин Низаметдинович; 30.9.1898, д.Ниж. Услы Стерлитамакского у. Уфим. губ. (Стерлитамакский р‑н РБ) — 29.3.1942 (по др. данным, 29.9.1942), г.Верх. Тавда], писатель.
5. ОСОРГИН (Ильин) Михаил Андреевич (7.10.1878, г.Пермь — 27.11.1942, г.Шабри, Франция), писатель.

1941

2016 йылдың 1 ғинуарында йәмғиәт милкенә күсә

1. Вәлиев Фәйзи Ислам улы (1892—1941) — Рәсәй, совет һәм башҡорт[1] яҙыусыһы.
2. Йосопов Ғайса Ғәлиәкбәр улы (21 май 1905 — 19 август 1941) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт совет шағиры, публицист һәм хәрби табип, 1932 йылдан ВКП(б) ағзаһы.
3. КРАШЕНИННИКОВ Николай Александрович (14.11.1878, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Илек ҡ., хәҙ. Соль‑Илецк ҡ., — 11.10.1941, Өфө), яҙыусы. К. әҫәрҙәренең байтаҡ өлөшө Башҡортостанға арналған.
4. ҠЫУАТОВ Мөхәмәтғәлим Әбделғәни улы (1867, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Бикбирҙе а., хәҙ. БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Үтәғол а., — 1937, Өфө), мәғрифәтсе. 1933 й. репрессиялана, 1989 й. аҡлана.
5. Ханов Сыңғыҙ Һаҙый улы (30.12.1915 — 1941) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт яҙыусыһы.
6. Мөхәмәтйәров Хәй Ғабдрафиҡ улы (1911—1941) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт шағиры, башҡорт әҙәбиәтендә беренселәрҙән булып сонет жанрын үҙләштергән әҙип, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934).
7. Әхмәт Шакири (тулы исеме — Әхмәт Мирғәсим улы Шакиров; 1920—1941) — Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған башҡорт совет шағиры, тәржемәсе.
8. НИГМАТИ (Нигматуллин) Галимджан Амирджанович [26.7.1897, д.Удрякбашево Уфим. у. одноим. губ., ныне с.Удрякбаш Благоварского р‑на РБ, — 4.11.1941 (по др. данным, 4.12.1941), с.Усть-Вымь Коми АССР], литературовед.
9. ШАГАР (Шагретдинов) Шигабетдин Шагретдинович (17.4.1904, с.Черемшан Казанской губ. — 21.10.1941, Москва), литературовед, писатель. Член Союза писателей (1934).
10. ЮСУПОВ Гайса Галиакберович [1905, д.Давлеткулово Стерлитамакского у. Уфим. губ. (Мелеузовский р‑н РБ) — август 1941], поэт.

1939

1. Ғәлиев Ғатаулла Фәсхетдин улы (16.9.1861, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Яйыҡ‑Ҫыбы‑Мең улусы Ниғмәтулла а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 1939, шунда уҡ], шағир-импровизатор.
2. САЛЯМ Галимов (наст. Галимов Салям Галимович; 18.1.1911, д.Таскино Екатеринбургского у. Перм. губ., ныне д.Б.Таскино Сосновского р‑на Челяб. обл., – 19.7.1939, Ленинград), поэт.
3. СУНЧЕЛЕЙ (Сюнчелеев) Сагит Хамидуллович, Сюнчелей С. [25.8.1888 (по др. данным, 25.12.1888 или 2.8.1889), д.Ст.Мостяки Саратовской губ. — 27.10.1937, Соловки], поэт.

1938

1. АМАНТАЙ (Амантаев) Габдулла Гареевич [23.2.1907, д.Верхне-Кунакбаево Оренб. у. одноим. губ. (с.Верх. Кунакбай Переволоцкого р‑на Оренб. обл.) – 10.7.1938], писатель, филолог. Член Союза писателей БАССР (1934).
2. Ғәбитов Хәбибулла Ғәбделҡаһир улы (05.1886, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Әбделкәрим а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 14.4.1938, Төньяҡ- көнсығыш хеҙмәт м‑н төҙәтеү лагеры, Алыҫ Көнсығыш крайы Магадан ҡсб), Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, шағир, телсе, фольклорсы.
3. ДӘҮЛӘТШИН Ғөбәй (Ғөбәйҙулла) Дәүләткирәй улы (17.12.1893, Һамар губ. Ташбулат-Күстән а., хәҙ. Һамар өлк. Оло Глушица р-ны Таш-Күстән а., — 10.7.1938, Өфө), совет партия-дәүләт эшмәкәре, яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы. Беренсе Донъя һәм Граждандар һуғышында ҡатнашыусы.
4. ИБРАҺИМОВ Ғәлимйән Ғирфан улы [28.2.1887, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Солтанморат а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны) – 21.1.1938, Ҡазан], яҙыусы. Хеҙмәт геройы (1932).
5. ИШЕМҒОЛ Булат [ысын исеме Ғабдрахманов Ғабдрахман Закир улы; 16.2.1900, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Яңы Себенле а. (БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) — 10.7.1938, Өфө], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934). Граждандар һуғышында ҡатнашыусы.
6. НАСЕДКИН Василий Фёдорович (1.1.1894, д.Веровка Стерлитамакского у. Уфим. губ. — 15.3.1938, Москва), поэт.
7. ТУЙКИН Фазыл Каримович [10.6. 1887, с.Зай-Каратай Бугульминского у. Самарской губ. (Лениногорский р‑н РТ) — 15.2.1938, Казань], писатель.
8. ТУЙКИН Кабир Каримович [1878, с.Зай-Каратай Бугульминского у. Самарской губ. (Лениногорский р‑н РТ) — 15.2.1938, Казань], писатель.
9. ХАЙРИ Гайнан (наст. Хайриев Тимергайнан Хайретдинович; 15.6.1903, д.Старо-Мечетлино Уфим. у. одноим. губ., ныне д.Старокулево Нуримановского р‑на РБ, — 16.10.1938, Уфа), писатель.
10. ЮЛТЫЙ (Юлтыев) Даут Исхакович [18.4.1896 (по др. данным, 1893), д.Юлтысово Бузулукского у. Самарской губ., ныне с.Юлты Красногвардейского р‑на Оренб. обл., — 10.7.1938, Уфа], писатель, обществ. деятель. Член Союза писателей БАССР (1934).
11. ЯЛКАЙН (Ялкаев) Яныш Ялкаевич [25.10.1906, д.Чураево Бирского у. Уфим. губ. (Мишкинский р‑н РБ) — 17.9.1938, Москва], писатель.
12. ЯНАБИ Тухват (наст. Калимуллин Тухватулла Калимуллович; 14.2.1894, д.Урсай‑Янабеево Белебеевского у. Уфим. губ., ныне с.Енебей‑Урсаево Миякинского р‑на РБ, — 10.7.1938, Уфа), писатель.

1937

1. КАРПОВ Михаил Яковлевич [4.11.1898, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Тимашевка а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) — 1937, Мәскәү], яҙыусы. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Репрессиялана (1937), атыла; аҡлана.
2. ҠЫПСАҠ ИБРАҺИМ, Ҡараҡыпсаҡ И. [ысын исеме Ибраһимов Ғабдулла Ғәбделғәлләм улы; 1895, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сапыҡ а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) – 27.9.1937, Мәскәү], яҙыусы, Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Репрессияланған (1937), атылған. 1958 й. реабилитацияланған.
3. ПАРФЁНОВ Пётр Семёнович, Пётр Алтайский [29.6. (по др. данным, 31.5.) 1894, с.Никольское Белебеевского у. Уфим. губ. (Буздякский р‑н РБ) – 29.7.1937, Москва], писатель.
4. ТАГИРОВ Афзал Мухитдинович [25.10.1890, д.Абдрахманово Бугульминского у. Самарской губ. (Альметьевский р-н РТ) — 27.9.1937, Москва], писатель, обществ. деятель.
5. ЯРЛЫ КАРИМ [наст. Каримов Габдулла Ахметвалеевич; 1901, д.Аитово Белебеевского у. Уфим. губ. (Бижбулякский р‑н РБ) — 1937, Уфа], поэт.
6. ХАКИМ Нигмат [Хакимов Нигматулла Гиниятуллович; 29.12.1889, д.Еланлино Златоустовского у. Уфим. губ. (Кигинский р‑н РБ) — 3.8.1937, Москва], тюрколог, поэт.

1934

1. ҒАФУРИ Мәжит [Ғафуров Ғәбделмәжит (Абдулғафуров Абдулмәжит) Нурғәни улы], 20.7.1880, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Еҙем-Ҡаран а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны) — 28.10. 1934, Өфө, В.И. Ленин ис. паркта ерләнгән], яҙыусы. БАССР-ҙың халыҡ шағиры (1923). СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934).

1933

1. ДИВАЕВ Әбүбәкер Әхмәтйән улы (6.12.1855, Ырымбур ҡ. — 5.2.1933, Ташкент), төркиәтсе. Коллегия теркәүсеһе (1881). Диваевтар нәҫеленән
2. ЕЛПАТЬЕВСКИЙ Сергей Яковлевич (3.11.1854, Владимир губ. Новосёлка‑Кудрино а. — 9.1.1933, Мәскәү), яҙыусы, публицист. 1877—78 йй. рус-төрөк һуғышында ҡатнашыусы.
3. ЧЕКМАРЁВ Сергей Иванович (31.12.1909, Москва — 11.5.1933, ок. д.Сулейманово Зианчуринского р‑на БАССР), поэт.
4. СӘҒҘИ Һаҙый (ысын исеме Сәғәҙиев Мөхәмәтһаҙый Ғәйнан улы; 25.03.1883—26.01.1933), башҡорт яҙыусыһы, тәржемәсе, журналист.

1932

1. ХАДИ Закир Хадиевич [15.3.1863, д.Еремкино Белебеевского у. Оренб. губ. (Шаранский р‑н РБ) — 1932 (по др. данным, 1933), д.Бимсала Моск. обл.], писатель.

1931

1. АМИНЕВ-ТАМЬЯНИ Шафик [наст. Аминев Шафик Аминевич; 1858, д.Абдулгазино Верхнеуральского у. Оренб. губ. (Абзелиловский р‑н РБ) – 1931 (по др. данным, 1936), похоронен в д.Янаулово Абзелиловского р‑на БАССР)], поэт.
2. ТАКТАШ Хади (наст. Такташев Мухамметхади Хайруллович; 20.12.1900, с.Сургодь Тамбовской губ. — 8.12.1931, Казань), поэт.
3. ЯКШИГУЛОВ Сафуан Суфиянович [апр. 1871, д.Ильчигулово Белебеевского у. Уфим. губ. (Миякинский р‑н РБ) — июль 1931, д.Новояппарово Давлекановского р‑на БАССР], поэт‑просветитель.

1930

1. ИҪӘНБИРҘИН Әхкәметдин Сабит улы [1883, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Аблай а. (БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны) — 1930, шунда уҡ], яҙыусы.

1928

1. ФАЙЗИ (Файзуллин) Мирхайдар Мустафович (19.10.1891, хут.Кукшел, близ г.Орск, — 9.7.1928, с.Баймак Зилаирского кантона БАССР, ныне г.Баймак), драматург.

1926

1. РАМИЕВ Сагит Лутфуллович [12.2.1880, д.Ибраево Оренб. у. одноим. губ. (Кугарчинский р‑н РБ) – 17.3. (по др. данным, 16.3.) 1926, Уфа], поэт.

1923

1. ГАШЕК Ярослав (30.4.1883, Прага — 3.1.1923, Чехословакия, Липнице ҡ.), чех яҙыусыһы.

1921

1. КОРОЛЕНКО Владимир Галактионович (15.7.1853, Житомир ҡ. — 25.12.1921, Полтава ҡ.), яҙыусы, публицист. ПетЕ.И.Пугачёв һәм уның көрәштәштәре т‑да яҙырға уйлаған тарихи‑художестволы “Ҡасҡын батша” (“Набеглый царь”) повесы өсөн материал йыйыу маҡсаты м‑н 1891 й. Өфөгә килә: И.Н.Зарубин лагеры урынлашҡан ергә бара, Салауат Юлаев т‑дағы документтарҙы һәм фольклор әҫәрҙәрен өйрәнә. Повесть яҙылмай, йыйылған материалдарҙы К. “Уралда Пугачёв легендаһы” (“Пугачёвская легенда на Урале”) очеркын яҙғанда файҙалана. К. әҫәрҙәре башҡ. теленә Ф.Ә.Иҫәнғолов, М.Марат, Т.Морат тарафынан тәржемә ителгән.
2. РАМЕЕВ (Рамиев) Мухамедзакир Мухамедсадыкович [23.11.1859, с.Зирган Стерлитамакского у. Оренб. губ. (Мелеузовский р‑н РБ) – 9.10.1921, г.Орск], поэт,
3. РАХМАТУЛЛИН Сафиулла Рахматуллович (1845, д.Курьятмасово Белебеевского у. Уфим. губ., ныне с.Курятмасово Давлекановского р‑на РБ, – 1921, там же), поэт.

1920

1. ШАМУН ФИДАИ (наст. Шакирьянов Касим Хасанович, по др. данным, Мухамедьянович; 15.6.1902, г.Оренбург — июнь 1920, похоронен близ д.Камышенка Уфим. у. одноим. губ., ныне с.Ст.Камышлы Кушнаренковского р‑на РБ), поэт.

1919

1. БАБИЧ (Бабичев) Шайхзада Мухаметзакирович [2.1.1895, д.Асяново Бирского у. Уфим. губ. (Дюртюлинский р‑н РБ) – 28.3.1919, с.Преображенское Бурзян-Тангаурского кантона АСБР, ныне с.Зилаир Зилаирского р‑на РБ], поэт, деятель Башкирского национального движения.
2. БРУСЯНИН Василий Васильевич (1.9.1867, г.Бугульма – 30.7.1919, Орловская губ., похоронен в Уфе), писатель.

1918

1. КЕЙЕКОВ Ғарифулла Мөхәмәтғәли улы (4.4.1861, Ырымбур губ. Бөрө өйәҙе Иҫке Соҡор а., хәҙ. БР‑ҙың Тәтешле р‑ны, — 19.9.1918, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Күрҙем а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Иҫке Күрҙем а.), башҡ. мәғрифәтсе‑шағиры. Ғ.Соҡоройҙоң улы.
2. ҠӘРИПОВ Кәшфи (Кәшфеласрар Мәғҙәннур улы) [1892, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Байталлы а. (БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) — 1918, Бөрө ҡ.], башҡ. шағиры.

1915

1. ИВАНОВ Константин Васильевич [15.5.1890, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ыҫлаҡбаш а. (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны) — 13.3.1915, шунда уҡ], сыуаш шағиры.

1913

1. БЕЛОРЕЦКИЙ (Ларионов) Григорий Прокопьевич (19.1.1879, п.Белорецкий Завод Верхнеуральского у. Оренб. губ., ныне г.Белорецк, – 6.3.1913, г.Скопин Рязанской губ.), писатель, врач.

1910

1. КӘШӘФЕТДИН Шаһимәрҙән (1840—1910), яҙыусы‑мәғрифәтсе. Минзәлә башҡорто. Ырымбур губ. Турғай өлк. Троицк өйәҙендә уҡыта. Көнсығыш әҙәбиәте сюжеттарына яҙылған яҡынса 30 китап авторы.

1908

1. ДОБРОТВОРСКИЙ Пётр Иванович (3.10.1839, Сембер ҡ. — 17.1.1908, Өфө), яҙыусы. Михайловск артиллерия уч‑щеһын (С.‑Петербург, 1860) тамамлаған. 1861 й. алып Башҡортостанда йәшәй.

1907

1. УМЕТБАЕВ Мухаметсалим Ишмухаметович [21.8.1841, д.Ибрагимово Уфим. у. Оренб. губ. (Кармаскалинский р‑н РБ) — 28.6.1907, там же], баш. поэт‑просветитель, переводчик, филолог, этнограф, обществ. деятель, публицист.

1895

1. АКМУЛЛА [наст. Камалетдинов Мифтахетдин Камалетдинович; 14.12.1831, д.Токсанбаево Кульили-Минской вол. Белебеевского у. Оренб. губ. (Миякинский р‑н РБ) — 8.10.1895, ок. с.Сыростан Троицкого у. той же губ., похоронен в п.Миасский Завод (г.Миасс)], баш. поэт-просветитель.

1889

1. w:ba:Ғәли Соҡорой, Author:Ғәли Соҡорой. СОКРОЙ Гали, Сокорой Г. (Кииков Мухаметгали Габдессалихович; 1826, д.Ст.Чукурово Бирского у. Уфим. губ., ныне с.Старочукурово Татышлинского р‑на РБ, — 10.12.1889, там же), баш. поэт-суфий.

1876

1. АВДЕЕВ Михаил Васильевич [28.9. (по др. данным, 22.9.) 1821, г.Оренбург — 1.2.1876, С.‑Петербург], рус. писатель, лит. критик, публицист.

1869

1. ЖДАНОВ Хөснөтдин [1767, Нуғай даруғаһы Меркет‑Мең улусы Балыҡлыкүл а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны) — 1869, шунда уҡ], мәғрифәтсе. Ахун. Тормошо һәм эшмәкәрлеге т‑да мәғлүмәт аҙ һаҡланған. Ж. тыуған ауылында мәҙрәсә (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, Стәрлебаш мәҙрәсәһен) тамамлаған һәм 60 йылдан ашыу шунда уҡытҡан. Мәктәп мәғарифы реформаһы өсөн сығыш яһаған, уҡытыуҙың дини йүнәлешен һәм схоластиканы тәнҡитләгән. Ғәрәп, фарсы телдәрен белгән. Көнсығыш әҙәбиәте белгесе булған. Гуманизм һәм мәғрифәтселек идеялары м‑н һуғарылған шиғырҙар яҙған. Ж. әҫ. һаҡланмаған.

1867

1. Сәлихов Һибәтулла Сәйетбаттал улы. САЛИХОВ Хибатулла Саитбатталович, Хибатулла Каргалы [1794, д.Ниж. Чебенки Оренб. у. одноим. губ. (Сакмарский р‑н Оренб. обл.) – 1867, Сеитовский посад того же у. той же губ., ныне с. Тат. Каргала Сакмарского р‑на Оренб. обл.], баш. поэт.

   Салихов, Һ. Замана хакимы ; Ғәжәп төрлө заман улды. ; Тәьсөф : [шиғырҙар] / Һибәтулла Салихов // Ватандаш = Соотечественник = Compatriot : ижтимағи-сәйәси, фәнни-популяр һәм нәфис айлыҡ журн. / Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты .— Өфө., 2014 .— № 4 .— Б. 173-177 .— ISSN 1683-3554.

   Салихов, Хибатулла (1794-1867 ; башкирский поэт). В теле душа : [стихи] / Х. Салихов ; пер. Г. Шафикова // Антология поэзии Башкортостана / Союз писателей РБ ; [сост. Р. Бикбаев, А. Юлдашбаев, ред. Л. Гималова, худож. И. Файрушин] .— Уфа, 2007 .— С. 100-101 .— (Голоса веков) .— (Средние века) .— Содерж.: Обычай жизни .— "Вдруг нагрянут по велению верхов...".

1865

• ЗӘКИ Шәмсетдин (ысын исеме Ғөбәйҙуллин Шәмсетдин Йәрмөхәмәт улы; 1822, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Бөрйән улусы Изәк а., хәҙ. БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Зәк-Ишмәт а., — 1865 й. сент., Таганрог ҡ.), башҡ. суфый шағиры. Тыумыштан һуҡыр була (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, бала саҡта һуҡырая).

1852

1. ЖУКОВСКИЙ Василий Андреевич (29.1.1783, Тула наместниклығы Мишенский а. — 12.4.1852, Баден ҡ., Германия), урыҫ шағиры. Урыҫ романтизмына нигеҙ һалыусыларҙың береһе, пейзаж лирикаһының тәүге өлгөләрен булдырыусы. “Людмила” (1808), “Кассандра” (1809) балладалары, “Васыят төҫө” (“Цвет завета”; 1819), “Диңгеҙ” (“Море”; 1822) һ.б. шиғырҙар авторы. 1837 й. Ж., Александр II Рәсәй буйлап сәфәрендә оҙатып йөрөгәндә, Ырымбур губернаһында була. Шағирҙың Башҡортостанда булыу т‑дағы тәьҫораттары “В.А.Жуковский көндәлектәрендә” (“Дневники В.А.Жуковского”) сағыла. Унда төбәктең тәбиғәте һүрәтләнә, ҡымыҙ, ҡурай, башҡорттарҙың көйҙәре һәм бейеүҙәре һ.б. телгә алына.

1859

1. АКСАКОВ Сергей Тимофеевич (20.9.1791, Уфа — 30.4.1859, Москва, похоронен на Новодевичьем кладбище), рус. писатель.

1835

1. РАЗМАХНИН Павел Емельянович (1796, г.Пермь – 1835), писатель.
2. УСМАН Габдрахим аль-Булгари, Габдрахим Утыз Имяни (1752, д.Н.Кадеево Казан. губ. — 1835, с.Мрясево Стерлитамакского у. Уфим. губ., ныне с.Старомрясово Давлекановского р-на РБ), поэт-суфий.

1833

1. ҠАРҒАЛЫ Әбелмәних (ысын исеме Ғәбдессәләмов Әбелмәних Әбделфәиз улы; 1782, Ырымбур губ. ш. уҡ өйәҙе Сәйет посады, хәҙ. Ырымбур өлк. Һаҡмар р‑ны Татар Ҡарғалыһы а., — яҡынса 1833, шунда уҡ), суфый шағир.

1827

1. КУДРЯШЁВ Пётр Михайлович (1797, Ырымбур губ. Верхнеурал ҡ. — 9.5.1827, Ырымбур ҡ.), урыҫ яҙыусыһы, тарихсы.