Сау мигъ (Коцойты)/Æртыккаг ныв

289541Сау мигъ1934Коцойты Арсен
Дадолты хæдзар (1-аг сценæйæ). Уæларт аг рæхысыл ауыгъд. Сымси бады рæбынæй даргъ бандоныл, æртæ сылгоймаджы та иннæрдыгæй.

Сымси. Хорз сарæхстыстут ацы хатт. Ницæйаг дæсныты-иу афарстат, æмæ уыдон цы саразой! Аслам фыды бас нæй. Фæлæ Биганон стыр дæсныйыл нымад у. Фæрсæггаг бирæ исы, фæлæ хъуыддаг дæр сараздзæн. Фæйнæ фондз сомы æмæ иу тын бирæ нæу.

Гатъи. Уыдон куы раттам, уæд æндæр ницыуал сдзырдта. Уайтагъд фæрсынмæ фæци.

Сымси (мидбылты худгæйæ, бапъероз тухы). Уастырджийы куы бафæндид, æмæ ацы къонайы алыварс бæгъæмзæнг сывæллæттæ рауай-бауай куы кæниккой. Гатъи æмæ Фатъи та чындзы куы афардæг уаиккой!

Сæлимæт. Бæргæ, бæргæ! Афон дæр сын у.

Гатъи. Афон дæуæн дæр у.

Фатъи. Дæс азмæ иу сывæллон дæр ма уа!

Сымси. Банцайут! Уæ кæрæдзимæ та фæут! Ахæм бон дæр нæ лæуут æнæ хыл! Æгайтма афтæ хорз бафарстам. Ныр хъуыддæгтæ рæвдз ацæудзысты.

Сæлимæт. Биганоны хуызæн дæсны кæм ис! Уый фарсты фæстæ æз æппындæр дызæрдыг ницæуылуал кæнын... О... дзидзатæ фенын хъæуы. (Бауади агмæ, уыны дзидзатæ.) Фых сты, фых... Æри, чызг, сивыр. (Ахаста аг).

Гатъи сивырмæ фæцæуы рахиз къуымы ’рдæм, аууонмæ.

Сымси. Чызджытæ, æдде уын дзаумайæ мацы баззайæд!

Фатъи. Ницы ныууагътам æддæ.

Гатъи (аууонæй хъуысы йæ ныхас.) Дæ зæрдæ ма ’хсайæд уый тыххæй.

Сæлимæт æмæ Гатъи рахастой сивыры дзидзатæ æмæ сæ Сымсийы раз æрæвæрдтой.

Сымси (йæ худ йæ сæрыл арф æркодта). Æнæзæгъинæгтæ, ацы нывонд сымахæн хаст у, æмæ йæм æргом цæстæй ракæсут! Цы хин нын арæзт ис, уый фесафут уæ тыхджын къухтæй! Мæнæ ацы бинонтæ, цæмæй хъуаг сты, уымæй сын баххуыс кæнут. Ацы къонайы алыварс сывæллæттæ разгъор-базгъор куыд кæной! Гатъи æмæ Фатъимæ æвæстиатæй курджытæ куыд фæзыной... О дæлимонтæ, ацы нывонд мах къонайыл сымах бар ныууадздзыстæм. Фæзын, тыхджын Зин, æппæт дæлимонты фæтæг, æмæ ацаход нывондæй! Кæд дæ, мыййаг, не ’вдæлы, уæд та дæ кæстæртæй искæй рарвит æмæ ацахода. Уымæй мах базондзыстæм, нæ нывонд уын æхцон кæй у.

Сымсийы куывды рæстæджы æртæ сылгоймаджы сæ къухтæ риутыл сæвæрдтой, афтæмæй сæ цæстытæ сдзагъыр-сдзагъыр кæнынц. Сымси сыстади, тыргъмæ араст ис, сылгоймæгтæ — йæ фæдыл. Сымси дуар фидар рахгæдта.

Лæууынц тыргъы æнæзмæлгæйæ, æнæдзургæйæ мидæмæ хъусынц. Рæстæгæй-рæстæгмæ куы сæ иу, куы иннæ авæры йæ хъус дуарыл.

Гатъи (æвиппайды йæ иу къахыл скафыди). Байхъусут-ма! Уынæр цæуы.

Хъусынц иууылдæр. Цин кæнынц. Сымси æнцад лæууы. Стыр æхсызгондзинад йæ цæсгомыл фыст. Æртæ сылгоймаджы сæхицæн бынат нал арынц. Куы сæ иу, куы иннæ сгæппытæ кæны, дзуццæджы абады. Ноджы æндæр ахæм худæджы змæлдтытæ.

Сымси (иу дæс минуты фæстæ йæ хъус дуарыл авæрдта). Уынæр нал хъуысы. Цæуын афон у мидæмæ. (Араст ис разæй, йæ фæдыл — иннæтæ.)

Гатъи. Ис... Ис... Ис... Куыд зыд хæрд дзы акодта!

Фатъи. Мæнæ дзы ацырдыгæй дæр ис æвнæлд!

Сæлимæт. Мæнæ дæр дæндагдзæф!

Сымси. Федтай, усай! Федтат, чызджытæ? Иу ранæй нæ, фæлæ дзы цал ранæй ацахуыста! Мæнæ дзы иу хай та зæхмæ раппæрста... Фыццаджыдæр уæ ацы фæнд кæмæ æрцыди, уый цæрæнбон уæлдай бирæ фæуæд!

Гатъи. Мæнмæ фарон дæр уыди Биганоны фæрсыны фæнд.

Фатъи. Æмæ æз æндæразæй нырмæ куы хъуыды кæнын уый тыххæй.

Сæлимæт. Дзур уæдæ! Æз ардæм чындзы куы нæма æрцыдтæн, уæддæр мæхинымæры афтæ фæнд кодтон, искуы мæ, загътон, сæр куы бахъæуа, уæд Биганоны фæрсдзынæн.

Гатъи. Æз уыдтæн, мæ фæнд уыди!

Æртæ сылгоймаджы. Æз уыдтæн! Мæ фæнд, уыди! Æз уыдтæн! Æз уыдтæн!

Сымси (йæ къухтæ тилы). Банцайут иууылдæр! Æгайтма фарст æрцыди, уыййеддæмæ чифæнды уæд... Æрбадут æмæ хæрæм.

Сивыр къонайы иу фарсмæ райстой.

Сылгоймæгтæ сæ хостæ рахастой.

Сæлимæт (лæугæйæ йæ цæстытæ бацъынд кодта). Гъе, дæлимонтæ, мæхи уе ’вджид кæнын. (Нуазы авджы хъуырæй.)

Гатъи (агуывзæ дары). Æмхуызон æй адих кæн, Фатъи! Ды дзы дæхицæн фылдæр фæуадзынмæ хъавыс.

Фатъи. Æппындæр нæ. Æз æй раст адих кæндзынæн... Кæс дзæбæх. (Адих кодтой. Нуазынц.)

Сымси. Æрбадут, цæй!

Æрбадтысты æртæйæ. Гатъи лæууы, цыдæр зæгъынмæ хъавы.

Гатъи. Фæлæуут, фæлæуут. Афтæ нæ! Дæлимоны дзыхæйдзаг хæйттæ хъуамæ æмхуызон байуарæм! Хъуамæ дзы фылдæр макæй фæуа!

Иууылдæр. Байуарæм, байуарæм!

Минуты бæрц уарыныл сты. Стæй хæрын райдыдтой. Куы сæ иу, куы иннæ сдзуры:

— Æдзæххæй дзы ад нæй.

— Æнæ кæрдзынæй нæ фидауы.

— Мæ зæрдæ дзы куы схæццæ уа, уымæй тæрсын.

Сымси. Биганон цæхх æмæ кæрдзынимæ куы бацамыдтаид, уæд бæргæ хуыздæр уыдаид. Фæлæ, æвæццæгæн, афтæ гæнæн нæ уыди.

Сæлимæт. Хæрут, хæрут. Иу хатт ахæм зын дæр бавзарын хъæуы.

Гатъи. Абон зын, стæй нæ фæндонтæ куы сæххæст уой, уæд та нын цины бонтæ уыдзæн.

Сымси. Зæрдиагæй бавналут! Сæр æмæ къæхты йеддæмæ дзы хъуамæ мацы баззайа.

Æмбæрзæн