Хат кыйгызы

Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Күш-ажыл-биле холбашкан алгыш-йөрээлдер)
автору Тываның дыл, литература болгаш төөгүнүң эртем шинчилел институду
Чаяан чылы: 1990.

Тарааны чулуп, бөлүк-бөлүк кылдыр тавычаалаар. Оон тавычалар кургай бээрге, кум-сай чок шириленчек черни чидидип каан демир-хүүрек-биле сүвүре эжип, кызыл-хараган-биле кылыйтыр ширбип кааптар. Ооң дап-дал ортузундга хиизин дээр узун чагы кадааш, шаң кылып алыр. Хиизиниң хат келир соңгу талазының бир ийинге шала кедээр боктуг тарааны овааалай бөлүп каар. Эртенги салгаын эрттирбес дээш, узун сыптыг бажын коошпалай чазап каан ыяш хүүректи тудуп алгаш, чанагаштанып каапкаш, хиизин бажынче шывадап, хайып-ла турар. Салгын намдай бээрге, хат-салгын кыйгырып сыгырар, йөрээл салыр.


Хат кыйгызы


1

Хаалга-хаалга,
Хаалга-хаалга,
Хады-хады, хады-ла хады!
Чадыр өгнү
Чада хады,
Бөдей өгнү
Бөле хады!
Хаалгазын калбаңнады,
Өрегезин өгбеңнедир,
Адакызын аңдарылдыр,
Дээвиирин дүңдерилдир,
Базырыглыг куру үзүлгүүже,
Маганазы сыйылгыже,
Хады-ла хады,
Хаалга-хаалга!

2

Чадыр-өгнү
Чада хак!
Бөөдей өгнү, бөле хак!
Хаалга, хаалга
Хадың сал!
Алдыыртан
Алдан барба болзун,
Үстүүртен
Үжен барба болзун!
Шаң долуп,
Савазырап турар болзун.
Удуп чадап,
Улуп турар болзун.
Чүдүрүп чадап,
Чүктеп турар болзун.
Андазын чидиг болзун.