دیوانی ئەدیب/ر

دیوانی ئەدیب  (1932)  by ئەدیب
پیتی ر

1 edit

ئەی ماهـ جەبین، ئافەتی دین، دڵبەری عەییار ڕووت ڕەوزەیی ڕیزوان و نەعیمی گوڵی دلدار
پڕ عەبهەر و ڕەیحان و سەمەن، سونبولی گوڵنار قوربانی قەدت بم کە دەڵێی سەروە بە ڕەفتار
تاکەی لە خەمت دەربەدەر و سینە بریندار
لەو ڕۆژە کە ئامانجی شەهی سەخت کەمانم دەمزانی لە هیجری ئەلەمت نابێ ئەمانم
چون مەدحی سیفاتی تووە هەر ویردی زمانم باکم نییە بەو شوهرەتە بەدناوی زەمانم
ئەی وای لە دەست جەوری تۆ و تەعنەیی ئەغیار
سەوداسەریی و گۆشەنشینیی و سەلامەت داخی غەمی مەعشووقە، نیهانیی و شەهامەت
بێ ناڵە بڕین گریە دەبێ ئەشکی عەلامەت بەو خوایە نییە ڕوویی تۆ بێ سەنگی مەلامەت
جەبرانی دەکا غەمزەیی دو نێرگسی خەممار
حاشا لە سەر و قەوم و لە ئەحباب و برادەر گەر حوکمی سولەیمان لە سەر ئەم موڵکە سەراسەر
یا دەستڕەسم بێ بە هەموو موڵکی سکەندەر بێ فائیدەیە بۆ منی مسکێنی قەلەندەر
نیساری دەکەم پاکی لەبۆ یەک دەمە دیدار
ئەی خوسرەوی خوبان سەبەبی شین و گرینم بۆ غەمزەیی شیرینە، کە وا گۆشەنشینم
دایم بە ئومێدی نەزەرت مات و حەزینم وا چاترە ئەم حوسنە کە جارجارە ببینم
خەوفی سەرمە هەڵبگرێ پەردە لە ڕووی کار
تا عیشق نەبێ، مەسجید و مەیخانە بەتاڵە عاشق چ غەمی میحنەت و فەوتی سەر و ماڵە
بۆ ئاشقی ڕووی یار، دەمی زەوق و پیاڵە موفتی غەڵەتی کرد کە نەڵێ بادە حەڵاڵە
باوەڕ کە حەڵاڵە، کە حەرامە لە ڕیاکار
تەنبوور و دەف و بەربوت و پەیمانەیی مەزهەر یا مسک و بخورات، لە کاشانەیی مەجمەر
سەد نەغمە و سەد پەند، لە مەیخانە و مینبەر عیزز و حەشەم و ڕوتبەیی شاهانە و ئەفسەر
نابێ بە سەفای زەوقی حوزوورت، دەمی ئەفکار
بێ تاعەت و پڕ مەعسییەت و ڕووت و عەجیبم بێ سەروەت و بێ تۆشە و موحتاج و غەریبم
داخوازی مەی و موفلیس و بێ هۆش و شەکیبم حاجەت بە موعەڕڕەف نیە وا دیارە ئەدیبم
ڕووم ناوەتە سەر خاکی دەرت، عاجز و ناچار

2 edit

بە بۆنەی کۆچی دوایی عەباس عەلی

غوڕڕەیی میهری جەلالی مەهی حەوتەم بە ژمار چووە ناو دۆزەخییان، ڕووحی موشەڕڕەف بوو بە نار
چوون لە بۆ مەرسیەخوانی، فەلە، ئاخوند و جوهوود حَشَرَهُ اللهُ مَعَ فِرْعَوْن و هامان جیوار
ئاغە و هاوسێ دەڵێن: باشە و شایانە کەوا گوو کەیە گۆڕی هەمیشە، بە شەو و ڕۆژ خەروار
عیسەویی و مووسەویی و ڕەعیە و ئەکڕاد و عەجەم هەموو تەلعینی دەکەن، وەک شبرێ لەیل و نەهار
عەجەمان دێنە عەزاداری، بە تەسلییە دەڵێن: کەر سەکەت بوو بە سەقەر، باقییە سێ جاشە حیمار
سابیقەی خزمەتی بوو چاکە فەرامۆشی نەکەن لە قەزای حاجەت، ئەگەر شام و سەحەر شەڵواردار

3 edit

دەمەقاڵەی ئەدیب و دەروێش مووسا

چەند ڕۆژێ کە لە ناسازی ئیقامەم بوو لە شار تەنی پڕ عەجز و ئەلەم، خەستە دڵی زار و نزار
مام ڕەجەب دەعوەتی کردم بە دوسەد عیز و ویقار تەرزی ئەعیان و خەوانین بوو لەبۆ شام و نەهار
کامل ئەسپابی زیافەت، لە هەموو جۆرێ هەزار
ئەسڵی مەدعوو لە قیاسی، دە نەفەر بوو بە عەدەد ئەهلی لادێیی و شاری، هەموو خۆش خولق و جەسەد
مەجلیسی بێ غەرەز و غەیبەت و بوختان و حەسەد کاک محەممەد بوو لەگەڵ یاری عەزیز، شێ محەمەد
کاکە مووسایی حوسێنی، سەفییی پاک تەبار
یەک لە دەروازەوە نەمزانی ئەگەر غوولە نە جند کیسوەتی ڕەسمی قەلەندەر هەموو مەتبووع و پەسند
هات وەژوور کەوت و لە ناگاهـ، دلێرانە و توند یا عەلی کوت بە فەسیحی و بە دەنگێکی بڵند
دیم کە مووسایە، لە دەروێشی دەدا دەم وەکوو پار
لَن تَرَانِي وتی پێم: ئەم لَنە نەفیی ئەبەدە من کوتم: جاهیلی تۆ، دەم وەرە لەم جێگە مەدە
نان فرۆشی نییە، فەرمایشی زاتی سەمەدە گفتوگۆی ئەو کەسەیە، ئاشقی وەجهی ئەحەدە
بێسەوادی وەکوو تۆ، بایە و تەفسیر چ کار؟!
کوتم: ئەی مەردی حیسابی دەتەوێ دینداری؟! ڕەسمی دەروێشی، کە خامۆشییە و هوشیاری
چت لە ئایات و موعەمما و مەسەلەی عەییاری ---- ---- ---- ---
حەللی ئەم مەسئەلە هەللاجی نییە و ----
موتەغەییێر بوو لەسەر ئەم قسە دەروێشی حەزین نەدەگونجا لە هەراسانی لەسەر ڕوویی زەمین
بە نەسیب ئەم کەسە بێ، یەک سەرە خاریج بوو لە دین سەگ لە پاشی نەدەژی ساتێ لە بەر شیددەتی قین
هەر وەکوو کاکە ڕەزا فەرمویە: لێم بوە سەگی هار
کوتی: لەو حاڵەتی دەروێشییە تۆ نابەڵەدی پڕ غروور، سەرسەری و کیبری، فەقەت کاڵبودی
لە تەڕەف قەلب و مەقاماتی سەفا، بێ مەدەدی زاهیرەن فاسقی و کافری باتین ئەبەدی
هیچ قوبوڵ نابێ لە تۆ تۆبە لەگەڵ ئیستیغفار
کوتی: مووسام و لە ئەم عەسرەوە مەئمووری خودا زاهیری تەن، بەشەر و باتینی لەم خەڵقە جودا
ساحیبی موعجیزە و قودڕەت و حاڵات و عەسا یەدی بەیزا و حوزوور و قەدەم و توور و نەدا
تۆ کە فیرعەونی دەبێ حوکمە بخنکێی لە بیحار
بە دووسێ ئایە و ئەخبار و دەلیل، عاسی بوو نە حەدیسێکی لەبیر مابوو، نە مەعنا و نە هوو
ئیدیعای بوو لەڕووی کیزب و سمێلی پڕ موو ڕووکەشی قەڵبی عەیان بوو وەکوو زێڕی دە دەچوو
عادەتی کەر وایە، لە ئایات و خەبەر دێتە فیرار
چون لە فەرمایشی حەق، جاهیلی وا بێ خەبەرە پێی وەیە حاڵەتی دڵ ڕشتەیی تاج و تەوەرە
یا غەزەڵخوانی و کەشکۆڵ و مەشاک و کەمەرە یا تڕین و تەرەب و ڕەقس و سەما و پرچی سەرە
یا نە ئیلحاد و ئیباحەتتە، سەری ئیستیکبار
بەڵی مەعلووم بوو تەبیعی، لە شەریعەت بەدەرە بە تەبیعی چ بڵێم: ئایەتی حەق بێ سەمەرە
مەعنی قەولی خودا قسمەتی ئەهلی بەسەرە هەر لەبۆ ئەهلی سەفا، بەندە ئەدیب، خاکی دەرە
چم لە مووسایە، کە سەرزارییە دەروێشی حیمار