309580دیوانی حەمدی — پیتی ن1936بێخود
زەمین ئاڕایشی خۆیداوە بۆتە ڕوومەتی دڵبەر بە ئاهستەی هەوا دەیکا دەماغی عالەمێ موعەتتەر
گوڵاڵەی ئاڵ و واڵا وا لە دەورەی بەزمی عالەمدا لە شەونم پیاڵەیان پڕ کردووە وەک ساقیی کەوسەر
سەما هەر بۆ سەما ئەسبابی تاقەی شینی پۆشیوە کەواکیب بۆ نیسارە هەڵدەڕێژن شوعلە وەک گەوهەر
وەکوو تاقی زەفەر زینەت دراوە کەهکەشان ئەمشەو لە ڕەقسایە قەمەر هەروا جریوەی دێ وەکوو ئەختەر
چ شەوقێکە گڕی بەردایە خۆر ئاگر دەبارێنێ هەور چەترێکی هەڵداوە لەسەر ئەم ئەرزە بۆ سێبەر
لە حیرەتدا وتم ئەم کائیناتە بۆ چی خۆی گۆڕی بە هاوین ئەم زەمینە چۆنی دەرکرد سەبزە وەک مووی سەر
زەمین و ئاسمان کەوتوونە ئیستیرقابی تەنویرات خەلا یەکبارە نوورە ناکرێ فەرقی مونەووەرتەر
تەقەی تۆپی سەلام و دەنگی موسیقا و دەهۆڵ یەککەوت وەهامزانی سولێمانی ئەبێتە جەننەت و مەحشەر
کە گوێ ئەگرم بە جارێ هاتە هاتی کەوتە ئەم خەڵقە کە هات چی تاجدارێ بەرق ئەدا جەبهەی میسالی خوەر
وتم کێیە ئەمە ئەم حیشمەتە لەم حەشرەدا وتیان ئەمە شاهی عیراقە و ئەشرەفی ئەولادی پێغەمبەر
مەلیک زاتی جەلیل و ئەقدەسی فەیسەڵ کە مەعقوولە بە شیرین عەبدی بێ خەسرەو ببێتە نۆکەری قەیسەر
شەهەنشاهێکە ئەیوانی بەرابەر تاقی کەیوانە جیهاندارێکە دەرگاهی بەسەر بەحر و بەڕا نازیر
بەسەر عەرشی عیراقا هەر بمێنێ سایەیی عەدلی هوما ئاسا لەسەر سەرمان خودایە ڕاگرێ شەهپەڕ
مەلیک وا عالیم و عادیل بە مەجمووعی خەسائیل بێ فەخر نابێ بە زاتی ئەو نەکا تاج و نەکا ئەفسەر
لە ئەوسافی جەلالەت ڕامەدە حەمدی قەڵەم چونکە بە توولە ئۆتۆمۆبێلی خەیاڵت نەک ببێ پەنچەر
گەلێ ملپان و سەرزل تووشی من بوون وەهام زانی کە سۆفین سەیر ئەکەم جوون
مەلا ملیان کە نا کەوتنە درێژە هەتا زووکەی درەنگە چاری دەرچوون
بڵێ بەو خوا پیاوانەی دەری دۆست لەوێوە عەیبە بەخوا بۆ بەهەشت چوون
لە دەریای فیکری حوسنت بولبول و دڵ هەتا دەرچوو گوڵ و غونچە بەسەر چوون
سەبا باقڵ لەسەر ڕوو زلفی لادا بەلێڵی دیدەکانم ڕوونی ئەو ڕوون
بەچاو ڕوو نیمەوە هاتن ڕەقیبان بیحەمدیللا ڕەزا قورسانە کوێربوون
بەزۆری زانی ئوستادی موحیببەت وتی تا گەییە وەللەیل خوێندی مەجنوون
بە چاو و دەم قەسم حەرفێ لە قورئان لە فکرمدا ببێ یا سادە یا نوون
بە جورمی مەستی کوشتن حەمدی خۆشە بە شەرتێ بیمژم لێوانی مەیگوون
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

ئەو شامەیە جەژنی سەکەنەی ئەرز و سەماوات هەڵهات کە هیلالی خەمی ئەبرۆیی موحەممەد
کاسەی سەری کاسە خول ئەدا مەجمەری گەردوون سەرمەستە لە نەشئەی گوڵی خۆش بۆیی موحەممەد
ئیعجازی دەم و دەستی مەسیحا و کەلیمی هەردوو دەم و دەست کەوتنە بازوویی موحەممەد
مەیدانی جیهان تەنگە بەبێ وادیی مەحشەر بۆ بەرقی بۆراقی بە تکاپۆیی موحەممەد
دەرناچێ نەفەس ڕۆژی زیارەت لە هەوادا لاهووتی کە دێ هێرشی بۆ کۆیی موحەممەد
ئەو پەنجەیە دەریایی وشک کرد بە ئیشارەت بۆ توشنە کەچی جاری بووە جۆیی موحەممەد
شایستەیی نووسینە لە لەوحا وتی هاتیف ئەم مەتڵەعەیە سایقی بۆ سوویی موحەممەد
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

یەک لەمعەیی ئەنوارە سەراپایی پەیەمبەر ئەمسالی بە سایەش نییە ئەعزایی پەیەمبەر
دوو چاوی هەڵێناوە فەلەک وەک مەهـ و خورشید بۆ دیدەنی دوو نێرگسی شەهلایی پەیەمبەر
ئەم ئەرز و سەمایە سەدەفی بەحری وجوودە بۆ دوڕڕی یەتیم گەوهەری یەکتایی پەیەمبەر
تووبانە چەمی قامەتی تووبا لە قیاما بشنێتەوە ئەو وەختە کە باڵایی پەیەمبەر
ئەسرارە ئەمە دوژمنی هەرگیز نەدەبوو تێر دەیکرد بە هەموو عومری تەماشایی پەیەمبەر
دەردێنێ هەزاری وەکوو ئادەم لە جینانا ڕوخساری گەنمگوونی موسەففایی پەیەمبەر
ئەم خەڵقە خوا بۆیە دەکا سەوقی مەعاسی تا دەربکەوێ قەدری تەمەننایی پەیەمبەر
ئەنگوشتی نومای خاتەمییە فەخری ڕیسالەت نەجمی کەتیفی مۆری موحەششایی پەیەمبەر
هاتیف دەڵێ بەم شیعرە دەکەن عالەمی باڵا تەوسیفی جەلالی ڕوخی زیبایی پەیەمبەر
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

وریا بە قەڵەم باسی ئەبووبەکری سەدیقە ئیمانی کە دەریایەکی بێ حەدد و عەمیقە
گوڵزاری سەفابەخشی دوو دنیایە دیانەت سددیقە کە لەو گوڵشەنەدا تورفە حەدیقە
پیرێکی جوان مەردە لە تەسدیقی نەبیدا ئەو عاشقە بەو عەشقە بڵێن عەشقی حەقیقە
بازاڕی قیامە کە بکا وەزنی عەیاری دوڕڕی یەمەنە لەعلی بەدەخشانە عەقیقە
پاش ڕەحمی خوا و لوتفی نەبی خاسە ئومێدم بەو کامیلەیە ڕاجییە ئەخلاقی شەفیقە
موئمین کە ئەمانەی هەیە باکی چییە ئاخر گەر قەبرە ئەگەر وەیلە ئەگەر ناری حەریقە
فەرمانبەری پێغەمبەرە بۆ ئۆردوویی ئیسلام یەعنی کە موشیرە ئەو و ئەم خاسە فەریقە
هەر کەس کە نەبێ باوەڕی بەم سادیقە پیرە سەد دەفعە ئەگەر ئەهلی تەریقەت بێ تەریقە
وازیح دەڵێ ئەم شیعرە ئەوانەی لەبەریکەن بۆ پردی سیڕات بەسیە لەجێی ئەمر و وەسیقە
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

ئەی خامە لە ڕووتا وەرەقت عەینی سوپەر کە ڕاکێشە ئیتر شیری زمان باسی عومەر کە
بێ پەردە بدە بانگی بیلالانە کە عومەر مەردانە لەسەرمانە لە دڵ دەفعی خەتەر کە
تەعریفی جەوادی کەفی فارووقی دەکەی تۆ سەفحە لە قسە وەک تەبەقی پڕ لە گوهەر کە
چاو هەڵبڕە بنواڕە لە ئافاتی عەدڵدا مقیاسی لە خورشیدی درەخشان و قەمەر کە
بنواڕەرە ئەم خاریقەیە مونکیری فارووق گەر موقتەدیری دوژمنت وەک شیعە دە کەر کە
تەشبیهی ڕم و سەیف و کەف و قووەتی بازووی شوعلەی خۆر و بەرق دەستی قەزا حوکمی قەدەر کە
ئیمکانی هەیە هێندە قەناعەت وەرە شا بەو ئەمسالی گەدا نەفست بە خورمایی دە دەر کە
تەشبیهی بە دوو قۆڵی قەوی ئەحمەدی مورسەل یا قووەتی پشت هێزی دڵ و بەندی جگەر کە
بەم عەدل و سەخا و هیممەتەوە ئەمری وەهایە بۆ مەشعەلی مەحشەر وەرە ئەم شیعرە لەبەر کە
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

عوسمان کە نەهەنگێکە لە دەریایی حەیادا کێوێکی بە تەمکینە لە دنیایی وەفادا
جورمێکی مونیرە لە سەماواتی دیانەت هەورێکی مەتیرە کە لە ئافاقی عەتادا
هێنان و جەمع کردنەوەی ئایەتی قورئان عەینی یەکە جبریلە لە بازاڕی خوادا
گەر موعجیزەی حەزرەتی ئەییووبە تەحەممول پەیغەمبەرە عوسمان کە لە مەیدانی ڕجادا
ئیمانە ئەگەر مایەیی موئمین لە قیامەت عوسمانە بەسەرمایە لە ئیقلیمی سەنادا
ئەو حیلم و حەیا و عیلم و وەفایە کە لەوا بوو بردوویەتە باڵا لە مەقامی ئومەنادا
بەم بەحسە دڵ و تەبع و زمان و قەڵەمم وەک سەفحە کە هەموو غەرقە لە ئەمواجی سەفادا
عوسمان کە ئەمە عوشرە لە میعشاری سیفاتی عوسمان کە دەکەن زیکری لە سوککانی سەمادا
نوقسانە دەڵێ گەرچی لە تەعریفی نەبیدا ئەم شیعرە ئەما خۆشە لە تەعریفی جەلادا
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

ئەو وەختە کە شمشێری شەمی شیری لە دەم هات دەیوت کە زەفەر بۆ عەلی تا سەر بە قەدەم هات
بۆ فەتحی قەڵای خەیبەر و مەیدانی جەبەل چوو وەک نازری قەسرێکی بەرین ڕوو بە ئیرەم هات
ئەسبابی زەفەر خیلعەتی حەق بوو لە ئەزەلدا بڕڕابوو بە باڵای عەلی بۆ ئەو بە کەرەم هات
گەرچی وەکوو یارانی ئەمیش پایەیی دین بوو ئەمما بە عەلی خاسە وەکوو بابی حەرەم هات
خوا پێم بڵێ ڕێوی منی من شێر دەشکێنم ئەم سەولەتە بۆ شێری خودا زۆری بە کەم هات
هەڵسا کە لە چاوی عەلی لێشاوی موحیببەت بۆ زەبتی دڵی هیند و عەرەب ڕۆم و عەجەم هات
ئەم جازیبەیە ڕەببی چ بوو بۆ لەعەلیدا تا حەددی پەرستش بە نەزەر میسلی سەنەم هات
گەر خاسە لەبەر وەسفی عەلی بۆیە بەجێیە موشتاقی ئیجادی سوحوف و قەتعی قەڵەم هات
ئەم شاهە لەگەڵ ئەم حەشەمە ئەمری وەهایە ئەم شیعرە بخوێنم کە لە دڵ بۆنی ئەلەم هات
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

شەمری مەکە حەمدی ئەمە باسی حەسەنەینە دوو چاوی عەلی جەرگی ڕەسوولوسسەقەلەینە
بۆ چی بەخەتا چی لە جیهادا وەکوو سەففەین کەی لەمعەیی زەهرا و کووفە بەدر و حونەینە
دوو چاوی عەلی و فاتیمە بوون بەڵکو زیاتر بەخوا ئەوی باوەڕییە دەڵێ عەینی دوو عەینە
کێ دیویە بکەن شەمس و قەمەر غەیری زیا بەخش ئەولادە کە شەوقی دڵ و زوبدەی ئەبەوەینە
زانیوتە کە چەند دوورن ئەمانە لە پەیەمبەر هەنگامی تەبەسسوم وەکوو شەقی شەفەتەینە
من هەرچی بڵێم نەقسە لە وەسفی حەسەنەینا دوژمن کە بڵێ واریسی تەختی حەرەمەینە
پێغەمبەرە قەلبی بووە ڕێی بێ غەمی ئەولاد لەم قەلبەوە بڕوانە کە قەد موویەکی بەینە
تەسویری نیگارینی کە کرد لەوحەیی تەبعم بێ شک حەسەنین سەییدی خەڵقی وەتەنەینە
تەبشیری ئەکەن خوێندنی ئەم شیعرە لە حەشرا وەک کەوکەبی ئیقبال و نیشانی کەتیفەینە
موسوەدەیی سوبحی ئەزەلی موویی موحەممەد

خورشیدی بەیازی ئەبەدی ڕوویی موحەممەد

کوردینە بێنە شوکری عەتییەی زەمانمان کردی بە نۆبەرەی ژیانەوە ناوی ژیانمان
شەوقێکی چەند کەسیفی هەبوو ماهتابی کورد هەر داڕزا بە دەفعەیێ ڕیزەی کەتانمان
خۆشە ژیان لە داخی عەدو چونکە خائینە مانی نەمانمانە، نەمانی بە مانمان
لازم ئەکا موسەببیبەکەی فەخری پێوەکا کورد مردبوو بە کوردی بفەرمووی ژیانمان
ڕەببی چ ساحیرێ بوو فسوونی لە ئێمە خوێند بەستوویە ناکرێتەوە بۆ حەقی زمانمان
حەققی ژیانی ئێمە زەمان داوییە بەدەن وەرنە بە توولە ڕشتەیی بەست و بەیانمان
ئولفەت نەبێ خەیاڵی ئیتاعەت لە کورد مەکەن مەعلوومە سەر ڕەقین و ڕەقوتەقە مەکانمان
ئاهوویی بەڕ بە نیمەنیگاهـ سەیدی شێر ئەکا گەر نازی ئولفەتە ئەمە مننەت بە گیانمان
قەیسەر بە ڕەنگی قەیسەری دانا بینایی زوڵم لێرانە ئاخری دەتەپی وەک تەپانمان
وەک نەی نەوا بڵێین لە سەبادا بڵێن حیجاز لەم شۆرەدا کە ڕاستە سەراسەر قەوانمان
سەد تیری میسلی دیجلە بهاوێژی گوم دەبێ وەک قەترە بێ لە قوڕنەیی بەحری کەوانمان
شەش سەد تیر و تۆپی کینەوەران ورد و خاش ئەبن لەم شاخ و بەردەدا کە بە حوججەت خشانمان
ئەوسا تەجەللی هات و یەخەی گرتبووین کەچی دامانە بەر شەق و زلە تاکوو بەزانمان
هاتۆتەوە دەخیلە دە داوێنی بەر مەدەن کەس گوێ نەداتە قەولی بەدی ناکەسانمان
ئەم ئاو و ئەرزە ئێمە هەمانە زەرع کرێ دەوڵەت دەبێ بە کۆڵکەش و شا بە سەپانمان
ئەم بێشەیە بە خاڵی مەزانن زەمانی بێ گوێ بگرە جا لە نەعرەی شێری ژیانمان
ئەو پیاوە گەورەیە کە لە کوردا بووە و هەیە فەخری بەشەر بووە، ئەوە ناو و نیشانمان
ئەییوبی ڕۆژێ بوو کە شوعاعی گەیشتە میسر بتلیس بەدرێ بوو کە بووە سایەبانمان
ئەحفادی ئێستە ماوە قیاسی بە کێ هەیە ئەو عائیلە عەزیم و نەجیبەی بەبانمان
جیسمی فنوون و ڕۆحی هونەر مەغزی هیممەتە حەمدی بەگی کە خاسی ئیرادەتیە شانمان
عەبباسیان میسالی بەنی ئەردەلانی بوون قاجارییان قڕانە بە ساحێبقڕانمان
خاقانی عەسری خۆی بوو کەریم خانی زەندی ڕەند میرانەکان موقابیلی قیسمی کەیانمان
کەوکەب نییە بە سنگی سپەهرا بەرنەبێتەوە کون کون بووە دەمێکە بە نووکی سەنانمان
ئێرانییان تەجاوزی بابانیان کە کرد مەعلوومە خۆ لە دەشتی مەریوان قڕانمان
ئەسکەندەری خەیاڵی جیهانگیری کەوتە سەر تەئریخ دەڵێ کە شاخی شیمالا شکاندمان
کورد وەک مەڕێکە گورگی لەلا کەمترە لە سەگ نەک هەر بە ڕۆژ بە شەوان بێ شوانمان
جوزئی نییە بە کوللی هەموو ئیختیاری کورد ئیعلان ئەکەن لە دەستی ئەوایە عینانمان
کورد شوکری ئەو عەتایە چ وەختێ تەواو ئەکەن ئێستەش کە پڕ لە نان و نیعەمیانە خوانمان
تا دیجلە بۆ زیارەتی خاکی مەقامی تۆ سیروان و زابە مورسەلی پاک و ڕەوانمان
نێزیکی ساڵی شەشسەدە ئەم کوردە موتتەسیل بۆ نیعمەتی ئەوانە ڕووا بێ ددانمان
بشکێنی خوا لە زیکری جەلیلی کە لا بدەن نووکی زمانی خامە و عەقدی بەنانمان
هەر کەس بە دەنکە جۆیی زەڕی بێ ئەوە کەرە لوتفی ئەوانە گەندومە ئێستەش کە نانمان
یا ڕەببی شەئنییان وەکوو بوو بوون ببێ مەدام سایەی ئەوانە تاجی سەر و نەجمی شانمان
با لێرەدا بمێنێ سەنا وەختی مەتڵەبە نەبڕێ لە گوێی زەمان و مەکان تا فیغانمان
سەر بۆیە مەتڵەبە کە لە پێناویا بچێ هەر بۆ نیساری مەقدەمی ئەو ماوە جانمان
تەعلیمی موفتی غیرە ئەکا قازی ئەم چەمە بازی میسالی بازیچەیە بۆ کەوانمان
تو خوا برالە عەیبە تەغافول ئیتر بەسە تێ بفکرن لە بار و ببینن توانمان
عالەم شەوانی کردووەتە ڕۆژی ڕۆشنا ئەم ڕۆژی ڕۆشنایە بە نیوە شەوانمان
لاتی خەڵق لە بتکەدە دایە میسالی بت کەوتوون لە لاتیا لە سوقاقا بتانمان
خەڵقی جەهەننەمە بە بەهەشتی ئەکەن بە سەعی دەیکەین بە سەعی ئێمە بە دۆزەخ، جینانمان
هەر فیرقەیێکی کوردە لە دەست ئۆردوویی زەلیل لەم ئەرزەدا غەریبە بەبێ میهرەبانمان
لەیلێکی بێ نەهار و خەزانێکی بێ بەهار نابێت و نەبووە کافییە لەیل و نەهارمان
چاو هەڵبڕن حیسابی زەمان و مەکان بکەن دەعوا بکەن حقووقی سەریح و عەیانمان
کوردێ نەبۆتە دوژمنی کوردێ بە عومری من ئەمما ببوون بە دوژمنی ئیقبالەکانمان
ئیزهاری دۆستی بە سەعاتێ ئەکا کە دۆست حەیفە نەناسرێ لە سرەی دۆستانمان
بەدخواهی قەوم و خادیمی ئامالی خۆیە خەڵق تاکەی دەکەن بە قەولی بەدی دوژمنانمان
وازیح وتم ئەمانە کە ئەمڕۆ ئیجاب ئەکەن هێشتا لە کوێیە ماوە تەمەننای نیهانمان

1911

شەهنشا ئەو گەدایانەن لە تەختی دامەنا گەردن کە چوونە عالەمی باڵا دەکەونە عەرشی سەرگەردن
هەواخواهی سەریر و تاجە هەرکەس وەک منی شەیدا وەکوو پووش و پەڵاشی ڕوویی دەریا وێڵ و سەرگەردن
بە بادم دا لە ڕوو سووری بتانا خەرمەنی عومرم نەگەیمە پەڕڕەکاهی ئەو گەدایانەی کە ڕوو زەردن
بە نووری مەی لە مەیخانە ڕەفیقان خۆ بسووتێنن وەکوو پەروانە شەمعی بەزمی ڕەندان بن ئەگەر مەردن
کە سابیت بوو لەعل نوتفەی خوڵاسەی سەنگی خارایە چ یارایە ئیتر شەکوەی لەعلڕوویان کە دڵ بەردن
چراخانی شەوی شەونم لە ڕووی گوڵدا فەرەح بەخشە بە یادی بولبول و پەروانە ئەلحەق هەردوو هەمفەردن
لە دڵما عەشقی نووری ڕوومەتت وا گەرمە حەیرانم بە باسی من عەرەق ناکەن ئەوانەی خەسم و دڵ سەردن
کە شایع بوو دەپرسی حاڵ و وەختی دەردەدارانت هەموو تووشی وەرەم بوون ئەو بەخیلانەی کە بێ دەردن
لە تەختی نەردی دنیادا مەکە تۆ تەجرەبەی تالیع بهاون مۆرە حەمدی با ئەوانەی ساحبی نەردن
دیارە پشت لە مردن بەستنە خۆ ڕوو لە تۆ کردن قیامەت هەڵبسێ خۆشە لە ئیشی ڕووبەڕوو کردن
چ دینێکە ئەمە نەمبیستووە مەیخانەیی کەعبە نیگاهی مەست حەرامی کردووە سەیری برۆ کردن
چ خۆش کەیفە مناڵانە خەریکی یارییە یارم سەرم بەر شەق ئەدا خۆشە دەڵێ کەللە بە گۆ کردن
هەتاکەی هەر بە هەشت قاپی دەزانی ڕێی بەهەشت واعیز لەگەڵ دەرگاهی یارا کفرە بۆ چی هەشت بە نۆ کردن
بە عومری خۆی قسێکی ڕاستی کرد شاهم ئەویش مەست بوو وتی وەک لازیم و مەلزوومە بۆ گەورە درۆ کردن
مەسیحایی دەکا عەشقت لە ئیحیاکردنی مندا بە وشکی شاخی ئومێدم دیسان کەوتە چرۆکردن
موعەللیم مەشقی جەلبی غەیر لە فکری چوو بە بارێکا ئیلاهی چەندە ئوستادە لە کاری خۆبەخۆکردن
بە یەک غەمزە لە خۆی و عالەمت کرد حەمدی بێ چارە چییە چارەی دەخیلت بم بفەرموو تۆ لە تۆ کردن
من و پیری خەرابات و دەری مەیخانە تا مردن من و ساقی و مەی و جام و قسەی ڕەندانە تا مردن
بڕۆ زاهید موبارەک هەر بە تۆ بێ مەسجید و میحراب من و ئەبرۆی بتان و گۆشەیی بتخانە تا مردن
مەکۆگای دز وەکوو خەڵوەی موریدی شێخە بۆ چیمە من و بەزم و نیگاهی دلبەرم مەستانە تا مردن
لە شەوقی عەشقەوە من مەشعەلی بەزمی حەریفانم وەرە پەروانە بڕوانە ئەمە سووتانە تا مردن
لە ئیجلالی گوڵا شەیدایە بولبول دۆستی ئیقبالە وەک ئەهلی ئێستە ئەلبەتتە بەشی هیجرانە تا مردن
بەناز نازت دەکێشن عاشقان دەشڵێن گرانجانە بە ڕۆح نازت دەکێشم من لەلام هەرزانە تا مردن
لە پشکۆی غونچەیی لێوت بڵێ هەرچی کە پێت خۆشە دەبا ڕەحمەت نەبێ زەحمەت بدە و بەسمانە تا مردن
مەداری ئیتتیهامم سووئی زەننی یارە بەم عەشقە بڵێن ڕەنجی عەبەس دەردێکی بێ دەرمانە تا مردن
جەفای دلبەر مەڵێن ناخۆشە، خۆشە گەر قەدرزانە وەفای خۆت تۆ بکە و بنواڕە ئەو عینوانە تا مردن
وتم بۆ تەجرەبەی ئەهلی موحیببەت خۆت مەڕەنجێنە بەشی ئەو تاقمە مەعلوومە، سەردانانە تا مردن
لە بەینی ئەرز و ئەفلاکا ئەوی وەک زەڕڕە شەوقی بێ ئەساسی خیلقەتە حەمدی کە سەرگەردانە تا مردن
ئیلاهی ئەم گرووهی کوردی بێچارە چ مەزڵوومن بە شەوقێ دەبنە پەروانە، بە کبریتێ ئەڵێی مۆمن
کەسێ پرسی لە حاڵی نیک و بەدیان هاتیفێ فەرمووی هوما تینەت، مەلەک سیرەت، بەشەر سووڕەت، بەخت شوومن
کە باسی ئاینی پرسین، وتی مەعشووقە ئەیزانێ بە زاهیر نە موسڵمان و نە گەبر و ئەرمەن و ڕۆمن
لە مەعنادا کە تێفکری موقەییەد نین بە سەد زنجیر لە مادیدا بە موویێکی موحیببەت حەپس و مەحکوومن
لە مەیدانی عەدەمدان و کە چی مەوجوود و سەربەستن لە بازاڕی وجوودان و کە چی دەنواڕی مەعدوومن
لە زوڵماتی جەهلدا نین، کە چی مەجهوولن و غایب لە عینوانی عیلمدا نین، کە چی مەعرووف و مەعلوومن
لە هیجرا وەک پڵنگ ئامادە بۆ تەسخیری دڵداران لە خۆشی خۆشیی وەسڵا هەموو حەیران و مەحروومن
لەبەر هیممەت بڵندی ئیرتیکابی سوفڵەیی ناکەن بەڵێ جورمە ئەمە ئەمڕۆ ئەگەرچی پاک و مەعسوومن
وتم قوربان بزانە لەو گرووهەی دادەنێنحەمدی وتی فاریغ بە نابینی ئەوانیش میسلی تۆ شوومن
لەسەرخۆچوونی عوششاقە ئەگەر حاڵی لەسەر خۆ بوون لەسەرخۆبوونی مەخلووقاتە حاڵاتی لەسەر خۆ چوون
بزانە ماڵ و دەرکی پێکەوە قابیل بە کەس دیوە چ بێ دەرک و کەماڵە ڕەببی چەندە ناقیسە گەردوون
نەجاتم بوو لە دەس دڵ کەوتە داوی زلف و ڕووی شەمسی کە وەک زەڕڕە لە داوی شوعلەدایە نایەوێ بەربوون
کە من مەستی مەی نابم ئیتر من مەستی مەی نابم شکاندی ساقییا بازاڕی مەیخانەت لەبی مەیگوون
چ دەربەستم لە بەزمی خەڵوەتا یادم نەکا جانان جەلالی عەشقی مەهڕوویان بەسە بۆ عاشقی مەفتوون
برا بۆ ئەم ڕەقیبانە ئەمەندە من دەبوغزێنم وەکوو ئەو شاهیدی زووری مەحاکیم بێ منیش مەزنوون
بە چی تەشبیهی کەم جارێ لە باسی ئەو دەمە دەمدەم لە دەریای فکرما هەروەک گوهەر دەرناکەوێ مەزموون
نەسیحەت بگرە گوێ ناسیح لە کاری عاشقان مەدوێ کە نابەستێ پەلی شێری ژیان ئەفسانە و ئەفسوون
سەراپەردەی عەقڵ پێش خزمەتی وەک حوزنی پێویستە بە لەیلا گەر بگا یاخۆ نەگا مەسروورە هەر مەجنوون
مەساماتم هەموو دەم بێت و مووم هەر یەک زمانێ بێ بکەم شوکری ئەوەی حەمدی کە کردوویە دڵم مەحزوون
بەبێ جیلوەی گوڵی ڕوخساری شێوە یاسەمەن مەحزوون دڵی نەسرین پەشێواوە و لیباسی نەسترەن مەحزوون
خودا نەبڕێ لە سندووقچەی هەوادا بۆنی ئەو زلفە میسک ڕووڕەش نەبێ بەڵکو نەبێ ئاهووی خوتەن مەحزوون
بە یادی ئاوی پەیکانی دووبارەی دەستی ڕەنگینت شەهید و لێوی زەخم و مەغسەل و ڕەنگی کفن مەحزوون
بەبێ سەروی خەرامانی قەدت غەمبارە لێوی جۆ بەبێ سەوزەی بە ڕوودەوری دەمت سەحنی چەمەن مەحزوون
بە کەم مەڕوانەرە فرمێسکی مەحزوونانی هیجرانت فورات و دیجلەیە چاوم ئەکەن بەحری عەدەن مەحزوون
لە لانەی خۆی بڕا دڵ بولبولانە کەوتە دوت ئەی گوڵ وەتەن مەحزوونە بۆ ئەو، ئەو دەناڵێ بۆ وەتەن مەحزوون
لە خاکی بێستووندا لالە وەختێ سەر کە دەردێنێ کفن خوێنین و دڵ داغە میسالی کوهکەن مەحزوون
بەبێ خورشیدی ڕوخسارت لیباسی تەعزییەی پۆشی سەراپەردەی فەلەک وەک گونبەدی بەیتولحەزەن مەحزوون
بەدوی ئەو شۆخەدا لەو ئانەوە ڕۆحم چووە حەمدی بە جێی خۆیی گەیشت ئەمما من و عوزوی بەدەن مەحزوون
ئەوانەی تۆ بە پیاوت دائەنان ئێستاکە کەی پیاون ئەگەر پیاون ببن لێرانەدا مەعلوومە بێ ناون
ئومێدت قەت نەبێ بەم فیرقەیە ئیللا یەکێ ناڵێم بەیەک زەربە موحەقەق کابتن گاون هەمووی گاون
هەموو ئەشیایێ مەخلووقە نییە تازە نەبوونی کۆن بە مقیاسێ بچووک و گەورە گۆڕاوە لە ئێمە چۆن
لەناو جەووی خەلادا دەنگی غائیب نابێ وەک نەبوە قەوانێکە لە سندوقی هەوا دایە غرامافۆن
تاجداری گوڵشەنی حوزنە گوڵی خەندانی من شۆری بولبول کەی دەگاتە زەمزەمی گریانی من
گەر لە یار جیا نەبمەوە ڕۆحم بکێشن نامرم چونکە هەر ڕۆحی ڕەوانە دلبەری جانانی من
هەر وەکوو ساقی فەلەک ئەم دەور و چەرخەی بۆ منە تا لە خوێنی دڵ پڕی کا دیدەیی فنجانی من
داخلی فەهرەستی تۆماری فەلاتوونی نەبوو هەر نەسیبی دوژمنم بێ دەردی بێ دەرمانی من
گەر بە چاوی من دەبینی یەک سبەینێ ڕوویی یار جا دەزانی حیکمەتی خۆکوشتن و گریانی من
جەننەت و دۆزەخ لە کولبەی عاشقاندایە وەسڵ ڕەوزەیی ڕیزوانە دۆزەخ ئاگری هیجرانی من
چەندە خۆشەحەمدی جارێ بێتە ئەم وێرانەیە جا دەبێتە قەسری جەننەت کولبەیی ئەحزانی من
گەر تەقازای عەشقە هەڵکەندن ڕەفیقان بێستوون با بە تێشەی ئاهەوە هەڵچم لە چەرخی بێستوون
هەر دەڵێی کاسەی سییەهـ بەختانی عەشقە ئاسمان بۆیە دائیم هەر ڕەشە و خاڵی سەرە و ژێرە و نگوون
خۆزگە مەوجی خوێنی شەیدایانی ئولفەت یەکدەکەوت هەڵگری ئەم ئاسمانە بەڵکە هەروەک بڵقی خوون
مەنعی من بۆ چی دەکەن ئەم خەڵقە نازانم کە گوڵ دەرکەوێ بولبول لە دەس خۆیایەتی شەیدانەبوون
ڕەسم و ئادابی موحیببەت تێگەیین تێکی دەدا ئافەرم جیننەت لەگەڵ عەشقا کە نیتە چەند و چوون
بت پەرستن خۆ ئەو لە من زیاتر لە ڕاستی ئەو بتە میم و لام و کاف و ئەلف و نوون و سین و ئەلف و نوون
ئینتیزاری دڵ مەکە حەمدی لە حەڵقەی زلفی یار بەر ببێ توولی ئەمەل پێویستییە عومری فزوون
با لە ناوا خەڵقە ناوی سووئیزەن هەر هەڵگرین یەک بە یەک بینین و عیبرەت با لەدووی ئەحوەل گرین
گەر بەری لیمۆ بدا شیرینە ئەمڕۆ ڕەنگی زەرد بۆ خەلەف حەیفە بەری تاڵی وەکوو حەنزەل گرین
داری ئومێدی بەنی ئادەم گوڵی گەندوم دەکا داوەشینە ئادەمی بین و کە چی خەردەل گرین
قافڵەی زەحمەت بیابانی موحیببەت تەی ئەکا بەم هەوایە وەک تەیارە باڵی هەروەک مەل گرین
لەم بیابانە وەکوو مەجنوون بە یادی چاوی لەیل بەسیە سەر گەردی کە گەردین دامەنی مەحمەل گرین
پڵپڵی عوششاقە پێوەندی موحیببەت تێک ئەدا حەڵقە حەڵقە یەک بە یەک وەک سیلسیلە پڵپڵ گرین
سەر دەرێنن وا زەمانە بازی شاهی بەر ئەدا بۆ سییەهـ بەختی هەتا کەی دەس بە قاچی قەل گرین
وەسڵی شیرین بۆتە عادەت تێشە بازی پێ ئەوێ مەشقی فەرهادە بە تێشەی ئاهەوە سەرکەل گرین
هەر لەبەر بەرزبوونەوەی ئەم کوردە ژێر پێ کەوتووە دامەنی مەندووبی سامی پەنجەیی مس بێڵ گرین
وا لە زوڵماتا برا گەل ئاوی جاویدانی حەق بۆ کەشف دەستی منەووەر هەروەکوو مەشعەل گرین
باعیسی فەخرە ئەمیر ئیبنی ئەمیرە بۆ حقووق دامەنی زیللی جیهانگیری مەلیک فەیسەل گرین
لوتفی شاهانە و سەخایی حاتەمانەی ئەو هەیە کاری زەحمەت با بە دەستی جوودی ئەو ئەسهەل گرین
جەوهەری ئاوێنەیی دڵ ژەنگی زوڵمی گرتووە با بە تۆزی عەدلی ئەو شەوقی وەکوو مەسقەل گرین
تا کەی ئەم کوێر و شەلە ئیشغالی فیکری ئێمە کەن دەستی کوێر بردن یەکی بەردێ لە قاچی شەل گرین
گەر بە گوێی حەمدی دەکەن فرسەت لە دەس با دەرنەچێ با بەجارێ زوو بچین و سەر مەکینەی تەل گرین
ڕێگەمانە بۆ عەدەم دنیا کە ئێمە ڕەهڕەوین لەم کونی گەروە هەتا بێ سروە نابێ بسرەوین
هەر بەشی شەوقێکە وەک شەونم کوڕی ڕۆژە زەمان شەمع و پەروانە و من و یار مەردی مەیدانی شەوین
دەعوەتی سەیدی بە هەم جنسێکی خۆی سەییاد ئەکا ئیحتیاج ناکا بە دەعوەت ئێمە میسلی کەو کەوین
ئەی سەنەم مەشغوولی بێدارانی ئولفەت بە دەمێ بانگی هەڵهێنانی چاوی ئێمە نەبووە کڕ خەوین
من منی و تۆ تۆیی عاشق خاسی خۆمانە سەنەم جاڕی هیجرانە لە وەسڵا هەرچی مەیلت بێ ئەوین
سەیرە ماندووبوون لە دنیایی موحیببەتدا نییە ڕوو بەدووی لەیلا وەکوو مەجنوون خەریکی سەر ڕەوین
عاشقان کەوتوونە میعراجی موحیببەت ئەی ڕەقیب مۆڵەتێ تووبی خودا لەم پلەیە تا سەرکەوین
عاشقان فەرهاد و مەجنوون دلبەران شیرین و لەیل نسبەتەن دیارە کە ئێمەش وەک ئەوانین و لەوین
حەمدی گیرا کۆزەر و بەر بای هەموو خەرمانی عومر ئێمە بن بێژینگ و نەختێ دار و بەردی سەرکەوین
بۆ بە نینۆکی ئەسەف ئەمجا نەکەومە سەنگ جنین کەوتە دەم عالەم کە ناوم هەروەکوو نەقشی نگین
گەل گەلی ئاهووی خەتا هاتوونە تەبریکاتی زلف بوو بە ساحێب خەتت و توڕڕە هەر وەکوو خاقانی چین
با ملم وەک قومری ئاساری بمینێ تا حەشر ئەی تەبیب دەرمان مەنێرە سەر برینێ سەر بڕین
کوشتنم بەم دار و بەردە ڕەمزی تێدایە ڕەقیب فەیز بەخشایە کە دار و بەردی شەخسی عارفین
ڕوخسەتی وەسڵی کە دایە دەس ڕەقیب جانان وتی جائیزە ئیستا سلووکی ئەجنەبی بۆ ئەهلی دین
ئەو بتە ئەسپی کە جەولاندا لە سەحرای ئولفەتا سوجدەگاهێ بوو وەکوو بتخانە بوو بێ ماڵی زین
لەم تەلاشە مەقسەدی سامان و دەوڵەت کەی بووە هەر بەسەر عالەم دەگێڕێ جوستوجۆی مردنییە ژین
دەستی قاتیل سەوز و خوێنم سوور و ڕەنگ زەردم کە من ئەم هەموو ڕەنگە ئەڕێژم حەیفە شادیم کەن بە شین
حەمدی نێزیکی نیگاری قەت لەلا مەتڵەب نییە چونکە داغێکی بە دڵیا ناوە بۆتە دوور بین
وەک تریشقە ئاگر ئەگرن هەوری ڕەحمەت ناگرن ئەژدەها دەگرن بەقەد دێوێک و عیبرەت ناگرن
من لە داخی میللەتی کورد لەت لەتە جەرگ و دڵم سەر کە ئەگرن بۆ کوتەک داوێنی دەوڵەت ناگرن
زلفەکانت وا لە دەوری ئەو دەمە جەولان ئەکەن هەر دەڵێی دوو مارە پاسی چەشمەیی حەیوان ئەکەن
خاسی مەستانە کە لوتفی دڵنەوایی ئەی سەنەم دیدەکانت بۆ چی دائیم ئارەزووی عینوان ئەکەن
جووتە ئەبرۆت دائیرەی کێشا بە ڕووتا وەک هیلال شەو لەبەینایە وەگەرنە شەوقی خۆر پەنهان ئەکەن
من دەزانی بۆ منەتباری سەری گێسوویی تۆم موو بە موو باسی پەرێشانی شەوی هیجران ئەکەن
غونچەکانی گوڵشەنت هێنایە گریە پێکەنیت لێوەکانت ئیدیعای خوێنی گوڵی خەندان ئەکەن
چاوی تۆ دەرکەوت خرۆشێ کەوتە بەزمی مەیکەشان بۆ خوماری هەر یەکە فریادی دوو فنجان ئەکەن
عاشقان ئەبرۆی ببینن حازرن بۆ سەربڕین حەمدی یا ئەمما ئەوانیش ئیدیعای فەرمان ئەکەن
ئەو کەسانە دائیما مەنزووری دوو دیدەی سەمان وا بەکەیف و ئارەزووی دەوران لەسەر ڕەقس و سەمان
پاک تینەت گەر لە بەحرا بێ بە قیمەت هەر دەگا قەترەیێ ئاوە کە دەیکاتە جەواهێری زەمان
من لە توندی ڕاست مەشرەب زەڕڕەیێ باکم نییە بۆ لە دڵ تیر دانە پێچی کەچ تەبیعەت وەک کەمان
حیرەتم ئەبنایی ئەم عەسرە بکەم تەشبیهی چی شێری غەڕڕانیش کە نابێ وەک ئەمان بێ بێ ئەمان
مردنی ئەم ڕۆژە ئیسپاتی حەمییەت کردنە عارە بۆ شێران لە بەزمی ڕێوییانا لەحزەمان
باسی خوبان کە لەباتی حۆرییان واعیز کە حوور تۆ بە شاهێد بە لە جەننەت کەس نییە غەیری ئەمان
جەلبی غەیری پێ دەکا ڕەغبەت بە سۆفیدا کە شێخ حەمدی بۆ تەفرەی فەرەح بیدە لە دڵ جێگەی غەمان
هێند وتم خەڵقە مەبن عەیبە ئەوەندە دوو زمان وا لە داخانا شەقی برد و زمانم بۆتە دووان
بێ زمانی خۆشە وەک مەڕ گەر سەری نەبڕێ قەساب با زمانێکت ببێ پەیدا بکەی حەققی ژیان
قوڕ مەدە ئەمڕۆ بە دەمتا قوڕ بەسەر خۆتا بدە با نەڵێن کەر بوو گرێی دەستی نەخستایە ددان
پیاوەتی گەر هەر عیبارەت بێ لە مووی ڕیش و سمێڵ بەش بە کەس نادەن بزانە جوولەکە و سابرێنەکان
تانجەڕۆ و سیروانە تێکەڵ یەک بوون وەک دیجلەیا ئابڕوو خوێنی دڵی کوردانە هەردووکیان تکان
پارە پارە جەرگی میللەت سەرف ئەکەن کەی پارەیە پوولە پوولەی گەورەکانە بۆتە ئەسبابی قڕان
ماڵی میراتی بە هەرزان حەمدی مەفرۆشە کە شێخ بۆیە بەدناوە بە هەرزانی فرۆشتووە دینمان
تورفە شۆخێکی وەکوو یاری ئیتر نابێ جیهان قەترەیێکی گەوهەرە دەریایی بێ ئاوی نیسان
ڕاست مەشرەب ئاوی چەشمەی کەچ تەبیعەت قەت ئەخوا هەر بە تینوویی دەمینێ تیر لەسەر بەحری کەوان
تەنگ رۆزی بوو بە ناهەق هەر لە گەردوون تەعن ئەدەن مووچەیی یەک ڕۆژی خۆیە ئەو کە هەریەک تاقە نان
قابیلە ئیسکی ببێتە لوقمەیی خاسی هوما عیززەتی نەفسە بڕیویە نانی ساحێب هیممەتان
هەر کەسێ جیلوەی کە بەرکەوت عالەمێکی داڕزاند عەسری ئێمە کەوتە تەتبیقی قسەی مانگ و کەتان
وا لە کونجی لێوی خوبانی زەماندایە عەدەم گۆشەگیری دیدەیانە فیتنەیی ئاخیر زەمان
ئینتیزاری نیعمەتی مومسیک دەزانی وەک چییە بت پەرست ئومێدی غوفران کا لە گوفتاری بتان
یا دڵی نەشکاوە قەت یاخۆ لەبەر بێ عەقڵییە وا لە لای زاڵم دروستە هەر بە ناحەق دڵشکان
تەرکی دنیام وا لە داغی سفڵە و ئەحمەق کردووە ڕێی ئەوانی تێکەوێ شەرتە نەکەم سەیری جینان
سەر تیاچوونە خوماری نەشئەیی کیبر و غروور ئەی بەهاری شێتی ماڵ کاول بوەستە بۆ خەزان
هیجرەتە حەمدی عیلاجی دەردی هەمسایەی خراپ ئەمسەر و ئەوسەر خەریکی گەستنی لێوە ددان
ئەی وەتەن کوانێ نەسیمی سوبحی عەنبەربارەکەت کوا گوڵی خەندان و کوانێ عەندەلیبی زارەکەت
قومریی سەرشین کە تۆقێکی لە ملدایە دەڵێ کوانێ پەنجەی سەروی نازت بۆ لەبی جۆبارەکەت
کوا وەکوو ڕۆحانیان فیرقەی منەووەر تینەتان بێنە سەیری مەزرەعەی ئومێدی ئەهلی شارەکەت
وەک لە مەحشەردا کە عالەم گوم بکا نامەی عەمەل کوا لە مەیدانا گەڕانی کاسب و توججارەکەت
کوا ڕەگی ڕۆحی عموومی بۆ ختووتی تەلگراف بۆیە ناگاتە دراوسێ بتکوژن هاوارەکەت
کوانێ شاگردانی مەکتەب بۆت بڵێن ئەم شەرقییە ئەی وەتەن کوانێ نەمام و نەوگوڵی گوڵزارەکەت
وەک لە نەزعا بێ وەسییەت کا حەزینانە وتی نیمە یارایی جەوابی جوملەیی گوفتارەکەت
هەر ئەمەندەت پێ دەڵێم ئەمما بە خەڵقی تۆ بڵێ هەر لە یارت تا دەگاتە جوملەیی ئەغیارەکەت
شیرەکەم پێتان حەڵاڵە خوێنەکەم گەر گوم نەکەن

نامداران و حەمییەت کاری ئەولادی وەتەن

دەستی زاڵم کەوتم و نەمما هەوای گوڵعەنبەرم گوڵ شکا بازاڕی خوێنی بولبولیش کەوتە سەرم
هەر کە تەوقی زاڵمی دی قومری ڕۆحی هەڵفڕی سەروی بێ چارە وتی وا چاکە سوجدەی بۆ بەرم
ڕاکشاون میسلی ئەستێرە منەووەر تینەتان تا بکەن ڕەجمی شەیاتینی لە پێچی مێزەرم
کاسب و توججاری بێچارە لە داخا مردوون گەر بە دیققەت تێ بفکری ئێستە دەشتی مەحشەرم
شەرقی خوێنم جغد و تاری عەنکەبووتم تەلگراف چەندە وێرانە بزانە شارەکەی ئاخر شەڕم
ئیستیلای ئەرزی دەکا سایەی میلەل لەم عەسرەدا نیوەڕۆمە من کە نیمە تا بەری پێ سێبەرم
لێمگەڕێ توخوا ئیتر نیمە توانایی قسە تۆ بڵێ ئەم وەسیەتە زووتر بە یار و یاوەرم
شیرەکەم پێتان حەڵاڵە خوێنەکەم گەر گوم نەکەن

نامداران و حەمییەت کاری ئەولادی وەتەن

وا لە نەزعا خەڵقە گوێ بگرن لە گوفتاری وەتەن بۆم بکەن ئەم دەفعەیە ئێوە و خودا چاری وەتەن
ئەی تەبیب ئینکاری عیلم و فەننی تۆ خۆ ناکرێ هەر بەیەک دەم بۆ چی ناکەی مەنعی ئازاری وەتەن
ڕەببی مووسایی بنێری جەننەتێ بوو وەک ئیرەم دۆزەخی فیرعەونە ئێستا سەحنی گوڵزاری وەتەن
کوا درەفشی کاویانی کاوەیی بۆ چی نییە مەغزی دەربێنێ لەسەر زوححاکی بیماری وەتەن
کوانێ ساحێب نەسرەتێ بۆ خەتمی کاری ناسری بۆ خەتی مەنسووری باشە وەک قەڵەمداری وەتەن
کوانێ فارووقی نەژادێ ئیرسی خۆی بێنێتە جێ تا لە چنگ بووجەهلی دەرکا دین و دیناری وەتەن
خوێنی ئەولادی سولەیمانە و غوباری پاکی جەد ئەو قوڕ و ئاوەی کرایە سەرفی دیواری وەتەن
چاوی دیسان هەڵبڕی دووبارە لێوی کردەوە دەنگ مەکەن توخوا بزانین چی دەڵێ یاری وەتەن
حەمدی مەعلوومە کە ساحێب غیرەت و میللییەتی کەس نییە وەک تۆ بەرێ ئەم جارە هاواری وەتەن
شیرەکەم پێتان حەڵاڵە خوێنەکەم گەر گوم نەکەن

نامداران و حەمییەت کاری ئەولادی وەتەن

بەرگی تاقەی شینی ئەمشەو کردەوە بەر ئاسمان ناشێ بۆ زینەت بکا تەقلیدی ئەختەر ئاسمان
مەشقی ئەبرۆ و ڕوومەت و پرشنگی چاوی ئەو نەکا بەم گەلاوێژ و هیلالە و بەدری ئەنوەر ئاسمان
شەق بەرێ شێواوی شێوەی ئەو کڵاوە لارەیە بابدا سەد شیر و خورشیدیش لە ئەفسەر ئاسمان
نەک بگرمێنی و ببارێنی لەبەرکا بەرگی شین قەت بە تۆ نابێ سکی بدڕێ بە خەنجەر ئاسمان
تۆ کە دەرکەوتی وەکوو ڕۆژ ون ئەبن ئەستێرەکان تەم دەکا ئەوسا دەچێتە شکلی سێبەر ئاسمان
ئافەرم ئەی ئەرز هەڵتهێنا حەقیقەت ئەختەرێ میسلی دەرناخا لە دەهرا گەر بخا بەر ئاسمان
شەوقی پشکۆی ڕوومەتی تەئسیری کردە عوودی زلف بۆیە کون کون بوو میسالی تاسی مەجمەر ئاسمان
نەشئەیی جامی شەراب و لەنجەیێکی تۆی نییە خۆر بەدایم خول بدا هەڵڕێژی کەوسەر ئاسمان
شەوقی ئەختەر هەر وەکوو ڕێگا بە حەمدی گوم دەکا جیلوەیێکت لا دەبا ئەلبەت لە میحوەر ئاسمان
من حەسەد بەعزەن بە چاوی خۆم دەبەم سەیری دەکا چی بڵێم کەوتۆتە شەوقی عەشقی دڵبەر ئاسمان
حەق نییە تەعنە لە ڕەفتاری بدەم بێ چارەیە گێژ ئەدا عوزری هەیە بێ پا و بێ سەر ئاسمان
وەک فوتۆغراف خۆزگە عەکسی کردەوەی خەڵقی ئەگرت جا وەرە دەرخا سیجیلل و شەرحی دەفتەر ئاسمان
ئەم کیبارانە ببینێ چەرخی خۆی حاڵی دەبێ تا خەجاڵەت بێ کە چەند بوو سفرە پەروەر ئاسمان
بۆ سەگێکی گەر فڕێ دا لوقمەیێکی چەور و نەرم تەوقی زەڕینی ببێ ئەیکاتە مل کەر ئاسمان
هەر لق و پۆپی درەختی میوەدارە وشک ئەکا هەر خەریکە سەوز و تەڕ کا داری بێ بەر ئاسمان
من لەلام قەبرێکی تەنگە کێ دەڵێ ئەرز واسیعە خۆ سەری واگرتووە بەستوویە شەشدەر ئاسمان
قەت خەڵاسیمان نییە مەوجێ نەدا بەحری وجوود غەرقی کا وەک کەشتی خستوویە کە لەنگەر ئاسمان
حەمدی خودا دەکەم بەسە بۆ ئیفتیخاری من دیوانیان لە مەجلیس ئەکەن ئینتیزاری من
یەک ڕووپەڕەی جوابی سوئالی مەلەک ئەدا دیوانەکەم کیفایەتە بۆ سەر مەزاری من
دیوانی عالییە کە قبووڵی دەکا میوان کاسەی بە مەعریفەت کە کراوە پڕ و لێوان
نانی بووە بە خەڵقی بدا حاتەمی فەقیر وەک حەمدی نەیبووە لە سولەیمانییا دیوان
خەرمانی لەفزی کوردی، کوردی کە کردی پێوان نالی کە ناڵی کاسەیەکی دا بە ئەو لێوان
تاراجی کرد کە مەحوییە فەندی بە لوتفی خۆی عوشریشیدا بە حەمدی وتی بیبەرە دیوان
ئەم سەراپەردەیە کە بەرپا بوون مانگ و ڕۆژی هەڵات و ئاوا بوون
ئەم نجوومە کە سابیتە و سەییار ئەم شەهابانەیان کە ئەفشا بوون
ئەهلی باڵا کە پێی ئەڵێن مەلەکووت لە بەڵای لابەلا کە وەک لا بوون
ئەم خەلایە کە پڕ لە ئەسواتە ئەم هەوایانە گێژ و سەودا بوون
ئەم زەمینە بە شاخەوە گردی گەوهەرێ بوو کە غەرقی دەریا بوون
ئەم وجوودە یەکی کە نەوعێکە لە ئەزەل یەک نەسەق لە ئەشیا بوون
قیسمێ حەیوانی ناتیق و ناهیق وەک گژ و گیا کە جوملە ئەحیا بوون
کفر زاهیر نەبوو لە باتیندا کە یەهوود و مەجووس و تەرسا بوون
هەموو یەک قەول و یەک زمان و یەک دڵ بێ تەفاوت بە حەڵقە وەستابوون
ئەمە بوو زیکریان بە یەک شێوە هەرچی زیڕووحی پەست و باڵا بوون
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك

ئەو کیبارانە سەر لە ئەفلاکن کە لە ڕێی ئاشنایی یا خاکن
ئەو ڕەسوولانە واقیفی سڕ بوون مەوریدی واریداتی لەولاکن
ئەو ڕیجالانە سابیتە کە لەگەڵ کەشفی سڕڕی نەدیدە سکماکن
ئەو گەدایانە وێڵن و مەجنوون وەکوو لەیلا کە شۆخ و بێ باکن
ئەو بڵند هیممەتانە دنیایێ کە دەبەخشن کەچی بە ئیمساکن
تاجدار و قەلەندەر و دەروێش کە عەلەمداری داری مەششاکن
ئەو عیبادەی کە لە کونجی وەحدەتدا کە بە شوهرەت لە عالەما تاکن
ئەو ئەدیبانە موجدی ئەدەبن کە لە ئەهلی تەمیز و ئیدراکن
با خسووس ئەو خودا پیاوانەی مولهیمی نەعبدو وە ئییاکن
پڕ دەم و پڕ زمان و دڵیانە هەموو بەم زیکرەیە فەرەحناکن
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك

هەردوو چاوم لە پڕ کە هەڵهێنا بەزمی عالەم بوو مەیکەدەی دنیا
وەک قەدەح خۆر لە نووری سەر شار خوم ئوفوق ئاسمان وەکوو مینا
عامیلێ بوو جەلالەتی ساقی کە دەسووتا بە شەوقی ئەو سینا
لامەکان بوو کەچی مەکان بێ ئەو نەبوو ڕۆحی بۆ جیسمی کول سوکنا
بە مەیی نابێ ئەو چەمەی نابی کە بکا ڕیزە ئیستیخوان ئەحیا
زیندە و مردە ساکیت و سامیع مەست و هوشیار و جاهیل و بوڕنا
جوملە پۆشانی وادیی عیففەت بادەنۆشانی مەحفەلی کوبرا
ساحێبی جاهـ و حیشمەت و سەتوەت چ ئەدنایی چ ئەوسەت و ئەعلا
هەموو مەجزووب و بێخود و حەیران هەموو مەفتون و عاشق و شەیدا
بە چەغانە و دەف و نەیی ئەم نەزمە چەند خۆشی دەکەن بە بەستە ئەدا
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك

هەموو بەم فیکرە ماسییان و تیوور مەلەوانی هەوان و قەعری بحوور
لە گەڵاکانی ئەم درەختانە ئەم کەلامە غەریبە دێتە زهوور
گڕی ئەم شەوقەیە هەموو دەگرن مەعدەنی مایع دەبنە ناشیدی نوور
بەحری ئەحمەر لە سەفحەی ئەرزا شەرحی وازیح دەکا بە خەتتی سوور
سەیری چەند سەیرە حاڵی ئەم عەشقە بێ وجوودی وجوودە بێ حزووری حزوور
خودا نەناسینمە خودا ناسین دەرکە بێ دەرکی بێ شعووری شعوور
تا فەلەک شەرحی ئەم کەلامە دەکەن کە خەم و پێچ ئەدەن بوخار و بوخوور
ئەم جەمادانە بۆیە بوونەتە بەرد کە نیانە بە خوێندنی دەستوور
ئەم سوئالەی نەکردبوو مووسا وەختە بوو بۆخۆی بێتە سورمەی توور
وا لەسەر کۆی جوودی حەزرەتی نووح ئەم کەلامە دەڵێن لەگەڵ ئاسوور
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك

وا مەزانن ئەمەندە پڕ جۆشم ساحبی دەرک و عامیلی هۆشم
گەهـ لەگەڵ سالیکانی مەسجید دام گەهـ لە مەیخانە مەست و سەرخۆشم
گەهـ لە زیکرام لە تەکیە شێخانە گاهـ وەک پیری مەی قەدەح نۆشم
گەهـ لە دەرگاهی وەحدەتا سائیل گەهـ مەسائیل بە شیرکەت ئەفرۆشم
ئەولیا بووم دەمێ لە عومرێکا لە ئەمر میسلی نەهی تێکۆشم
خاڵییە دامەنم لە پاکیەتی پڕ لە ئالوودەگانە ئاغۆشم
مادەیێکم منیش وەکوو ئەسلاف چاکە بۆ خەندە مادەیی بۆشم
وەکوو دێوانەکانی ئولکەیی عەشق سەر و پێ ڕووت و کەوڵ بەردۆشم
بەم هەموو ئیختیلافەوە دایم عیبرەت و تۆبە پڕ دڵ و گۆشم
بەم کەلامە لە ویجد و حاڵەتام گەهـ بە هێواشی و گاهـ بە خرۆشم
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك

گەهـ لە بورجی سەماوە گاهـ لە حەی گەهـ لە چۆلی عیراق و گاهـ لە ڕەی
گەهـ لە مەیخانە گەهـ لەسەر منبەر لە حەرەم تا بە مەیکەدەم برد پەی
گەهـ بە ڕوو سووری گەهـ بە ڕوو زەردی گەهـ وەکوو سێو گاهـ بە میسلی بەی
دەر بە دەرگاهـ سائیلانە زەلیل گاهـ شاهانە وەک قوباد و کەی
فەرقی فەسڵم نەکرد بە ڕۆژ و شەو چ ڕەبیع و چ سەیف و پایز و دەی
شێت و حەیرانی عیشوەیی ساقی مەست و مەدهۆشی زەوق و شەوقی مەی
لە دەفی سنگ ئەدەم لە تەپڵی سەر لە نەفیری نەفەس ئەدەم وەک نەی
گاهـ دێوانەوار و گەهـ عاقڵ یاهوو یاهوو دەڵێم و یاهەی هەی
خەو و بێداری وەک یەکە بۆ من مردنم کەم نییە لە حاڵی حەی
ئیختیارم نییە وتوومە دەڵێم ڕۆح ئەکا بەم نەشیدەیە ئۆخەی
لە ئەزەل تا ئەبەد خوا خوایە

جیلوەیێکە کە پڕ دوو دنیایە
یا ئیلاهی بە قەدری تۆ بێ شک
ما عرفناك حق معرفتك