دیوانی حەمدی/ە

309583دیوانی حەمدی — پیتی ە1936حەمدی

1 edit

خەوم دیوە موعەبیر دڵ حەزینە نیشانەی شادییە عیززەت قڕینە
لەگەڵ یارم موقیمی گوڵشەنێ بووین وتی باغی جینان و حۆری عینە
وتم غونچەی نەپشکووتووی دەدامێ وتی دەم تەنگە ڕەوزەی عارفینە
وتم دوو ماری نایە گەردنی من وتی زلفی سیاهی عەنبەرینە
وتم سێوێکی خونساری لە دەم نام وتی کوڵمی زەریف و نازەنینە
وتم دوو نەجمی هەڵهێنا لە قەوسا وتی چاوی خوماری نێرگسینە
وتم ڕۆژی لە شەودا شوعلەوەر بوو وتی پەرچەم لەسەر تەختی جەبینە
وتم جامێ شەرابی دایە دەستم وتی شەهدی ویساڵی ئەنگەبینە
ئەگەر خەو مردنە بەم نەوعە خۆشە جەهەننەم دارە فەرش و بەرد سەرینە
ئیتر ناچێتە خەو مەعلوومە چاوم لەبەر بێ تالیعی حەمدی ئەمینە

2 edit

مەبە غافڵ یەکێ بگرە دوو بەردە کە دنیا هەر هەوایی حەڕڕ و بەردە
بچووک و گەورە زانیوتە نەتیجەی گەزێ ئەرز و دوو گەز جاو و سێ بەردە

3 edit

بنواڕینە ئەم نەشئەیە ئەمڕۆ لە دڵایە هەر لایێ دەچی دەم لە دەم و دەس لە ملایە
دوو بیستی من ئەمڕۆ وەکوو پەنجا لە چلایە بەم نەوعە خوایا کە بڕۆم بچمە چ لایە

4 edit

لە ئەحواڵی زەمانە گفتوگۆ ناکەم خەرافاتە هەموو عالەم کە سەرمەستی مەیە و دنیا خەراباتە
ڕەئیسی بەزمی عوشرەت سۆفییێکی وشکی بەدخوڵقە ئەنیسی مەجلیسی خەڵوەت ئەگەر لۆتی نەبێ لاتە
خەمیرەی تۆ بلوورە چونکە مەنعی ماوەڕا ناکا لەژێر پێتا ببێ لەعلێ ئەڵێی ئەنگوشتەری پاتە
بە نیسبەت شەوقەوە لازم دەکا بۆ سەیری جانانە لە عەینی دیدە نابێ وەک بەسەر هەرچی مەساماتە
خەیاڵی وەسڵ ئەکەم هەجری موئەببەد دێتە بەر چاوم نەتیجەی وەسڵ گەر ڕاستت ئەوێ مەرگی موفاجاتە
لە حاڵی من خەبەر نادا بەتۆ عەرزە وەکوو ڕەهبەر نوشتەیی حەک دەبێ باقڵ ئەویش فەرقی تەماشاتە
بە گوێی هەمڕازی تۆ دا ئاشنا نابێ فیغانی من لە برسی قەت ئەپرسێ ئەو کەسەی تێری تەعاماتە
ئەجەل فرسەت بدا بەم یەئسە حەمدی عەینی ئومێدە کە زەحمەت ڕەحمەتی هێناوە هیجرەت بۆ مولاقاتە

5 edit

دوڕی ئەشکم لە عەکسی خوێنی جەرگم عەینی یاقووتە وەرە ئەم خەزنەیە لێوانی یاقووت و دوڕی ڕووتە
کە لاچوو پەرچەمت ئەمشەو وتم ڕۆژە کە نەمزانی شەمس تەنویری وا ناکا ئەمە هەر جیلوەیی ڕووتە
من و دڵ قیبلەمان هەردوو موقابیل کرد موتابیق تۆ لەگەڵ میحرابی کەعبە تاقی ئەبرۆت کەچ نییە جووتە
لە بێداد و ستەمدا بۆ منی بێچارە سەربەستی سەوادت بۆتەوە جانا ئەمە هەر کردەوەی زووتە
منی ئافەت زەدە قەدرم چییە بنواڕە شێری نەڕ لە بێشەی زامداری تیری غەمزەی چاوی ئاهووتە
لەبی زەخمم لەبەر شەوقی تەڵەب دووبارە شەققی برد دەڵێی مەیلی دووبارە زەربی تیغی دەست و بازووتە
تەپووکۆی سەیدی بێچارە لە خۆشی وەسڵی سەییادە کەچی مردم نەهاتی بێ بەڵا بی هەر ئەمە خووتە
شکافی سینەکەم پەیوەستی هەر ناکا دەوا قوربان ئەگەر ڕەحمت هەیە موحتاجی هەودایێکی گێسووتە
شوعاعی ڕوومەتت موشکیل بوو حەللی کردەوە حەمدی بە دەر وەک نوقتەیی پەرگاری حەپسی دائیرەی مووتە

6 edit

جەلالی سەرکەشانی باغی عالەم جوملە بەربادە مەڵێن سەروی سەهی قامەت لە تەرفی گوڵشەن ئازادە
میسالی غونچە و گوڵ پاک تینەت شاهیدم زۆرە ئەوی ئەمڕۆکە دڵتەنگە سبەینێ خوڕڕەم و شادە
بە تێشەی تەعنە عاشق بەرببێتە بێستوونی چەرخ مەڵێن شیرین نییە نامەرد تەقازای عەشقی فەرهادە
لە بەحری نەگبەتیشدا هەر بە قەدرە وەک گوهەر عاریف بە نادان نابڕێ بەحری جەلالێکی خودا دادە
لە باسی پەرچەما هەر وەک زمانی شانەیە خامەم لە وەسفی قامەتا تەبعم میسالی قەددی شمشادە
بە مەرگی زاڵمی مومسیک ڕەوایە شین و واوەیلا لەگەڵ باری گرانا ڕەهڕەوی بێ توێشە و زادە
ڕژایە دڵ لە شەوقی ڕوومەتت نوورێ کە چاوم بووی بە ڕۆژە کاری عالەم ماڵی وێران ماڵی ئابادە
مەڵێ مەنسووبی کوردی و سالمم حەمدی لە بێ فەزڵی کە ئەجدادی فەزیلەتمەند گەلێ مەحجووبی ئەولادە

7 edit

جانا وەرە دەمێکە دوو چاوم لە ڕێوەیە حەشرە مەزەننە بۆیە دوو عالەم بەپێوەیە
من عاشقی جەمالی کەسێکم کە کافریش ئەو حوسنە بابڵێ دەبزانم بە کێوەیە
شێواوە سەر لە عالەم و حەیرانە عەقڵی کول وەستاوە سالیک و هەموو عالەم لە جێوەیە
نامەی عەمەل موشابیهی ڕەنگی سیاهمە ڕۆحم فیدات زەلیلم و چاوم لە ئێوەیە
ڕۆژێکی کەس نەپرس و زەمانێکە پڕ لە ترس بێ ترس و پرس بفەرموو شەفیعت لەمێوەیە
حەمدی چییە گوناهی دەبێ قابیلی چی بێ لوتفێکی تۆ عیلاجی هەموو دەردی پێوەیە

8 edit

بولبول بە خەندە دێت و دەڵێ دەی بڕایەوە شاخی درەختی عومری شکۆفە ژیایەوە
تەقلیدی دیدەکانی منی کردووە زەمین هەرکۆرە شێوە چەشمەیی تێدا ژیایەوە
نەورۆزە جەژنە بۆیە چراخانی عالەمە یا ئاگری لە عومری شیتا چوو کوژایەوە
عەرعەر لە لەنجەدایە لە ڕەقسایە سەروەکان بەرگی چەمەن لە ڕەنگی زموڕڕود کرایەوە
خەیرولخەلەف نیهالی لە جێدایە سەوز و تەڕ داری بە بەفر و بادی زمستان شکایەوە
گوڵ دەستی یاسەمینی لە ملدا بە شەرمەوە فەرمووی زەمانی بولبولە جا بێتە کایەوە
وا تێدەگەم لە بەزمی چەمەندا چراچییە لالە کە ڕۆنی شەونمی کردە چرایەوە
بۆ گەردەنی هەمیشەبەهارە کە زلفییە عوقدەی دەمی سییاهی ڕەیاحین کرایەوە
قەترانی تێ تکاوە ئەگەر داغی دڵ نەبێ یا سورمەیە بە دیدەیی نێرگس گەشایەوە
لیمو قەدەح لە چاوی ترنجە کە نۆشی کرد بەدمەست و سەرکەشە بەشی خورما نەمایەوە
هەنگامی وەسڵە شەست پەڕ و مینا بەیەک ئەگەن پەردەی زەفافە قەوس و قەزەح ڕاکشایەوە
گەردن کەچە وەنەوشە لە زەنبەق سەلام ئەکا نیلوفەرە بە قەهقەهە لێوی کرایەوە
بووکانە ئەرخەوانە لە تارایی پەمبەیی خوێنی دڵی بە غەمزەیی نەسرین تکایەوە
چەترێکی بێ بەرە کە درەختانی نارەوەن خیوەت کە دووبەرە نییە سێبەر بە لایەوە
گریەی عینەب بە باوەشی بادامەوە دەڵێی تیفلێکی شیرەخۆرە بەبەر مەمکی دایەوە
هەر عەتری بیدمشکە نەسیمی سەحەر کەدێ نەی دێتە ڕەقس و لەنجە دەخاتە سەمایەوە
خوێنی ئەمەندە گەرمە گوڵی ئاتەشی سەحەر لوئلوئی شەونمی لە مەراقا توایەوە
پەستی مورادە حیکمەتە باڵایی شۆڕەبی وەر نە جوانە قامەتی بۆ چی چەمایەوە
کەو کۆساری گرتووە سەحرایە مەسکەنی هودهود بە تاج و حاجی بە شان و عەبایەوە
تەبریکی ساڵی تازەیی بازە مرادی کوند هاتۆتە دەر لە خەڵوە بە ڕیشی ڕیایەوە
حەمدی نەبێ خولاسە بە جەمعی خەلایقا عومرێکی تازە لەززەتی تازە بەشایەوە

9 edit

خوێنی دڵی فەرزانە بە دێوانە حەڵاڵە بۆ کافری موتڵەق مەی و مەیخانە حەڵاڵە
مەی ڕاستە حەرامە کە دەڵێن ئەما بە تەنها ئەسبابی موهەییا کە بۆ ڕەندانە حەڵاڵە
نامەردییە هەرچی بە شەریعەت کە حەرامە ئەو کردەوەیەی لایقی مەردانە حەڵاڵە
باسی مەکە تەشویشی عەقیدە کە دەکا زلف دڵ چاکە ئەوە هەر بەدەمی شانە حەڵاڵە
خۆکوشتن و سووتانە تەقازایی موحیببەت هەرچی کە بکەن بولبول و پەروانە حەڵاڵە
مەی دوژمنی ئیمانە دەفەرموون کە مەلاکان بیخۆم کە من ئەم دوژمنی ئیمانە حەڵاڵە
واعیز لە نەزەر مەنعم دەکا مەقسەدی غەیرە وەک خۆر نەزەری ڕوومەتی جانانە حەڵاڵە
دڵ دیدە پەرستە لەبەر و پشتی برۆیە ئەم کەعبەیە بۆ سالیکی بتخانە حەڵاڵە
جائیز نییە حەمدی بکوژی جوولەکە بێ ناو بەو دینە بڵێ گەرچی موسڵمانە حەڵاڵە

10 edit

شێواوە، پەرێشانە دڵم حەقیە کە تەنگە مەحروومە لە دیداری کەسێ شۆخ و قەشەنگە
خاریج لە خەیاڵی بەشەرە باسی زەریفی نەرم و سپی و ناسک و مەهپەیکەر و شەنگە
عاشق کوژ و بێ ڕەحم و بە ئاشووب و بە قینە بێ واسیتە پەیوەستە لەگەڵ ئێمە بە جەنگە
گەهـ ساحیر و گەهـ زاهید و هوشیارە گەهێ مەست حاشا نە یەهوودە نە مسوڵمانە فەرەنگە
ئەم باری منە بیخەنە سەر شانی فەلەک جا ئەو وەختە دەزانی کە دڵم بۆ چی کەشەنگە
شەیدایە وەکوو من لە فیراقی وەتەن و یار گەر فیل و ئەگەر دێو و ئەگەر شێر و نەهەنگە
تەئسیری نەبوو دادی من و شەکوەیی یارم ئەم لەعلی بەدەخشانە دەڵێی پارەیی سەنگە
لەو ساوە کە بوومە هەدەفی دیدەیی مەستت وەک تەرکەشە جلدم بنی موو نووکی خەدەنگە
ئەم ئەشکە بە سووری کە نیگاری ڕوخی زەردە حەمدی ئەسەری هیجرەتی دڵدارە بە ڕەنگە

11 edit

بۆ دیدەنی جانانە عەجەب بوومە سەییارە گاهێ بە شەمەندەفەر و گاهێ بە تەییارە
ساقی بە فیدات بم قەدەحێکم بدەرێ زوو هەر مەستییە بیکا غەمی ئەم فیرقەتە چارە
پەیکانی موژەت هێندە برینی لە دڵم کرد هەر چەندە دەکەم نایەتە میزانی ژمارە
دڵ موجریمی عەشقە بەخودا حەقیەتی دلبەر بەستوویە بە ئەگریجەوە ئەیدا لە قەنارە
بۆ پەنجە دوڕ و لەعلی کە پێ لازمە جانان هەڵڕێژە دەسا دیدە سرشکت بە عەییارە
بازاڕی مەیی و مەیکەدە بۆ چی دەشکێنی بەم مەستییە، بەم نەشئەیە، بەم چاوە خومارە
باکی نییە حەمدی لە دەمی خەنجەر و شمشێر ئەبرۆتە کە دەبڕی جگەری هەر بە ئیشارە

12 edit

تەهی دەستە سەخی ئەخز و عەتا هەروەک قەمەر بەشیە خەسارە ڕەنجی مومسیک نانە سک وەک ڕەنجبەر بەشیە
لە بەزمی عالەما ساقی کە چەرخی سوفلە پەروەر بێ لەباتی مەی ئیتر ئەهلی هونەر خوێنی جگەر بەشیە
لەبەر سۆزی فیراقت شەو بە دڵ نابێ بکەم یادت بە جێیوادا شەوی وا هەر کەسێ بڕوا شەرەر بەشیە
بە یەک جلیوە بە پێ چوونی کە دیم سووتاندمی فەرمووی سەفەر بۆ کۆیی من هەرکەس بەسەر نەیکا سەقەر بەشیە
بە لێوی وشکەوە گریانی عوششاقی کە بیست فەرمووی بڵێ تینووی بیابانی موحیببەت چاوی تەڕ بەشیە
وتم عەکسی سەراپاتی نەگرت ئاوێنەیی چاوم وتی عەکسی بتان مەردوم هەتا قوببەی کەمەر بەشیە
دەخیل ئەی پیری مەی نەشکا خوماری من بە ڕەتڵ و خوم وتی مەستی نیگەهـ دایم خومار و دەردی سەر بەشیە
ئەوی دوژمنمە یاری یار و ساحێب سووئی زەننم بێ مەلەک بێ هەر وەکوو جانی هەموو لەحزە خەتەر بەشیە
لە خوێنی بێ نەوایان پڕ بووە کاسەی کەلی دنیا بەشی هەر دۆ ڕژانە پیرەژن یەئس و کەدەر بەشیە
ئەوی بەدخوو بە خۆیکا تا قیامەت دوژمنی نایکا کە سەیل خۆراکی چڵکاوە هەمیشە دەربەدەر بەشیە
درەختی سەرکەش و بێ بەر لە باغی عالەما حەمدی وەکوو عەرعەر سەروبەر هەر بڕینی موختەسەر بەشیە

13 edit

لە عەکسی دەستی ڕەنگینت دڵی پەیمانە ڕەنگینە لە خۆشی لێوی شیرینت مەی و مەیخانە ڕەنگینە
کە ئەسراری دەمت بادی سەبای بۆ غونچەیێ هێنا فەرەح کەوتە دڵی ئێستا گوڵە و خەندانە ڕەنگینە
مەگەر خەندە جودایی خستە بەینی لێوی شیرینت کە پشکووت غونچە هەر عەینی وەک ئەو لێوانە ڕەنگینە
لە باسی گەردن و گێسوویی لەیلاکەی دەکا عاقڵ نەزانی چەندە زنجیری ملی دێوانە ڕەنگینە
کە باسی دەست و پەنجەی پڕ نیگاری تۆ دەکەم جانا میداد و خامە و سەفحە هەموو ئەفسانە ڕەنگینە
غەریبت کردە کەعبەی ئەهلی دڵ تەنها بە یەک جیلوە میسالی حۆریی جەننەت بت و بتخانە ڕەنگینە
بە شوعلەی شەمعی کوڵمت بۆ نەسووتێ دڵ کە بیبینێ وەکوو توتی لە شوهرەتدا پەڕی پەروانە ڕەنگینە
وەرە ساقی بە یادی دلبەرە بێ شەرتەکەی حەمدی بدە جامێ دەخیلت بم قسەی مەستانە ڕەنگینە

14 edit

بە پووڵی نایەوێ ئەم شۆخە هەرچی نەوعی کاڵایە بەبێ کاڵا تەماشاکە وەکوو گوڵ ئاڵ و واڵایە
نیگاری پەرچەم و نەقشی برۆی وەک خەتتی ڕەیحانی دەڵێی هاتۆتە تەدریسی موحیببەت شەرحی مەللایە
گوڵە مەستانە کەچ کە دەرکەوێ با حاشیەی زلفت دەسووتێ چونکە شەمعی ڕوومەتت وەختی موتاڵایە
بە ئەجزایی چەمەن تەشکیلی ئەندامت دەکا بولبول خەرامان سەرو و گوڵ خەندان و نێرگس مەست و شەهلایە
کە تۆ مەیلت بە هیجرانە لە وەسڵم چی منیش وەک شێخ لەبەر بێ چارەیی کارم دەڵێم ڕاجیع بە مەولایە
فیراقت ئاگرێکی خستە سینە هەروەکوو دۆزەخ لە واوەیلایی دڵ کەوتوومە شک باقڵ لە وەیلایە
لەبەر هیممەت بڵندی خۆ نەگەییە دامەنی دەستم بە میزانی تەبیعەت هەڵچووە کەی کورتە باڵایە
وەرە ناسیح تەماشاکە کە حەمدی شێتی شۆخێکە لە دەفتەرخانەیی ئیجلالی حوسنا ڕوتبەی ئەعلایە

15 edit

دەزانم قاتڵم کێیە چ حەققێکم بەسەر تۆوە ئەوە خوێنی دڵە دەتکێ بە برژانگ و بە ئەبرۆوە
بە بۆنی خست دڵم زلفی کە با هێنایە سەر کوڵمی بە جارێ کۆمەڵێ عەنبەر وەکوو بخرێتە پشکۆوە
لە شەرمی خاڵی ژێر پەرچەم وەنەوشە گەردنی کەچ کرد وەکوو موجریم خزایە سێبەری بن باڵی شەوبۆوە
بە دەورەی مەمکەوە حەڵقەی سەری زلفی تەماشا کەن دەڵێی گۆچانی عوودی خستە زیوی سافی وەک گۆوە
بە جورمی عەشق ئەگەر حاکم سەرم ببڕێ منەتبارم وەگەر نە توو خودا فەرموو گوناهم کوا بە ئەستۆوە
دڕک غونچەی لە دەستایە لە ڕۆژێکی لە چڵ دەرچوو بەڵێ گوڵڕوو بەدایم وا بەدەس ئینسانی بەدگۆوە
لە ئاوی زیندەگی سەهبا و قورسی ڕووی بەچە چبکا دڵی سۆفی کە دایم وا بەلای دوو خەپلەیی جۆوە
لەکن ئەربابی دڵ وەختی شەهادەت ئەووەڵی عومرە کە مرد حەمدی بکەن شادی بەناوی شین و ڕۆڕۆوە

16 edit

لە زوڵماتی شەوا جانانە شەمعێکی شەبستانە شەرابی کەیفی عوششاق و نیشاتی بەزمی مەستانە
گەهێ وەک بت زیارەتگاهی ڕەندانی خەراباتە گەهێ ڕەندانە سەر حەڵقەی عموومی بت پەرستانە
لە سەحنی گوڵشەنا خۆشخوانە گاهێ هەر وەکوو بولبول بە ڕەنگ و بۆ گوڵ ئاسا گوڵ نمایندەی گوڵستانە
گەهێ بۆ دلبەری ئەسبابی کوردانەی لەبەردایە گەهێ بۆ ساحیری هەروەک پەری مەستووری فستانە
لەگەڵ دڵ حەمدی بۆ سەیر و تەماشا گەر تەماح ناکەی بەسە ئەم حۆرییە وەک جەننەت و بۆستانە بەستانە

17 edit

بەکفری پەرچەمت کوێری دەبینم نووری پڕ چاوە بەنووری ڕوومەتت چاوی مونەووەر کوێر و داماوە
بەساڵ و سین نییە کاری جیهان شەوقێکە تێ فکرە گەماڵی کۆنە وەک تووتک بە شەوقە عاشقی ڕاوە
وتوویە من شرینقەی ئاوی حەیوان بوو نەجاتی دام بەڵێ ئەم سنعەتە عیللەت پەڕێنە بۆیە وا باوە
مەتینە وەک کڵێسا هەر کەسێ مایل بە ئیبلیسە خودا خواهیش تەماشاکە ئەڵێی مزگەوتی ڕووخاوە
دەخیلە داخڵی تەئریخی کەن ئەم وەزعە بۆ عیبرەت ئەوی بێ ناوە ناودارە، ئەوی ناودارە بێ ناوە
تەجەلی هەر دەکا شەمسی دیانەت موتمەئیننم من نیهایەت ئەم شەوی دەیجوورە وەخت و ساعەتی ماوە
لەگەڵ غیرەت دیانەت لازم و مەلزوومە مەعلوومە دەماری ئەم موسڵمانانە حەمدی قەت مەڵێ خاوە

18 edit

ئەگەرچی پیرە دنیا سەیر ئەکەی هێشتاکوو منداڵە وەکوو میوەی شەرابردوو ڕزیوە ڕەنگی هەر کاڵە
هەمیشە بیکرە دنیا چونکە مەعشوقی کەسانێکە خەیاڵی دەرکی بێ کوێرە ئومیدی نوتقی بێ لاڵە
هوما ئێسکی سووا هێندە گەڕا بۆ تۆزە ئێسقانێ کەچی لاشەی قەڵە و دایم لەسەر خوانی قەل و داڵە
دڵم پڕ داغە جەرگم خوێنی لێ دەتکێ وەکوو لالە کە من سووتاوی ئەو لێوەم دەبینم مەسکەنی خاڵە
درێژ و کورتی عومری ئەهلی دنیا تابیعی عەیشە فیدای شامی ویسالێکە لە هەجرا عومری سەد ساڵە
بە ڕەنگ و بۆ نییە ئیحسانی دنیا هەر بە ڕێکەوتە لە نەی شەککەر دەبارێ ژاڵە بەو شیرینییە تاڵە
وەرە حەمدی ئەوی ماڵە لە پێش خۆتا ڕەوانەی کە ئەوەی بێ جێ کە چوو وا چوو ئەوی جێی بێڵی کەی ماڵە

19 edit

مەکە مەنعم لە بتخانە کە نەتدیوە سەنەم کامە لە جەننەت کەی ئەگەی واعیز کە نەبینی ئیرەم کامە
بە تەشریفی ئەگەر ئەو شۆخە مەیخانە موزەییەن کا بە زاهید بۆ ئەڵێن نامەحرەمە ڕێگەی حەرەم کامە
بە دڵ سافی نییە شێخم وەرە بڕوانە پەڕڕەی دڵ دەزانی جا نیگاری لەوح و ئەسراری قەڵەم کامە
وەکوو من میحنەتی هیجران ببینێ گەر شەوێ زاهید قیامەت جا دەبینێ تێ دەگا گۆشەی عەدەم کامە
لە بەزمی وەسڵی جانانا ئەگەر هەمدەم دەمێ بووبێ دەزانی دوردی مەخمووری شەراب و جامی جەم کامە
لە یومنی بادە تەنیا من نەمایەندەی خەراباتم بەڵێ پیری موغان ئەلبەت ئەزانێ موحتەرەم کامە
ئەگەر مەستی نیگاهی تۆ نەبێ مەجنوونە سا حەمدی بیابانی لەبەر چی گرتە بەر جاهـ و حەشەم کامە

20 edit

لە دنیادا ئەوی باقی بمینێ نیک و بەد نامە حەسەد ئەلبەت بەبێ ناوان دەبا هەر کەس کە بەدنامە
تەماشای عاقیبەت کە بۆ بەد و نیکی عەمەل زاهید شەوی بەزمم نەتیجەی سوبحە ڕۆژی ڕۆژووت شامە
کە نازانی ئیمامەت ئەی ئیمامی سەومیعە فەرموو سلووکی قامەتی مینا کە سوجدەی بۆ لەبی جامە
مەقامی خۆ نەناسینە تەماشای جێی پودەر کردن بەقەد سەرمایە گەر سەودا نەکا تاجر بەد ئەنجامە
گلە نابێ بکەی شێخم کە ڕووم کردۆتە پیری مەی کە نووری مەی خسووسی بۆ نییە وەک خۆر لەسەر عامە
لە فکری ئینتیقاما نابی نەبووە ئەو کەسی مەردە لەگەڵ قودرەت ئەگەر بووی وادیارە بڵح و کەم فامە
بە مار نەدراوە پێ هیشتا کە دەهری کردە زەهری مار خودا نەیکا کەبیدا جا ئیتر عالەم زەهر کامە
زەمانم من بە ئەحواڵی عەدەم زانیبوو تا ئیستا وجوودە گەر ئەمە تۆبە خودایا ئەی عەدەم کامە
تەوەححوش قەت مەکەن ئەهلی موحیببەت قاتیلە سەییاد ئەگەر سیمورغی بەڕ بێ کوشتەیە یا وەک کەوی ڕامە
ئەلفبا خوێنی بوو مەجنوون لە مەکتەبخانەیی عەشقا بە ڕەسمی سوختەیی ئولفەت کەبابی پوختە هەر خامە
لە باڵا و زلفی یارا لا ئیلاهم خوێندەوە حەمدی بەناوی خوا خودا بۆ سەیری کردوە ئەم ئەلف لامە

21 edit

لە پارسەنگی گەدایانی عەشقدا شا نییە سووکە من و ڕووی یار، ئەو و پارەی دڵی مسکینی مەفلووکە
دڵم بۆ وەک نگین شەق شەق نەبێ تەختی سولەیمانی لەدەس بەخت نەسردا بێ بڵێن تابیع بە کەرکووکە
بە چاوی مەستی جانان نێرگسی شەهلا دەشوبهێنن کە بادام و نوقڵ کەی قابیلی تەتبیقی خڕنووکە
کە سەیری تەوری دنیاخوازەکانم کرد وتم یاڕەب کە زاوا بن ئەمانە وای بە حاڵی بووک و بەربووکە
بە گوێی من گەر بکا سۆفی دەخاتە پشتی گوێی ڕیشی کە ئێرە جەننەتە جێی کاکۆل و ڕوخساری بێ تووکە
زڕەی زنجیر و ناڵەی پڕ لە تەئسیری لە دڵ هەڵسا چییە سووچی لە زیندانا دیسان مەحبووس و مەترووکە
وتوویە حەمدی کوشتەی غەمزەمە بۆ گەردن ئازایی لە مردنیا دەچم ئامان ئەجەل هەرچی دەکەی زووکە

22 edit

لەسەر ڕوخساری گوڵ شاخی سەمەن ئاسایە ئەو زلفە بەسەر پشکۆوە هەروەک عەنبەری سارایە ئەو زلفە
لەسەر قەت دەردەچێ شەوقی جنوون گەر زەڕڕە عەقڵم بێ دەزانم سیلسیلەی مەجنوونەکەی لەیلایە ئەو زلفە
بە جیلوە لەمعە لەمعە پرتەو ئەڕژێنێ لە گەردندا دەڵێی سەبحەی شەوە ڕۆژی جیهان ئارایە ئەو زلفە
بە پەنجەی شانە ئەفشانی دەکا بۆ مردنی عاشق لیباسی تەعزییەی زیبەندی باڵایە ئەو زلفە
سەبا هیممەت بفەرموو باوەشێنی پەڕڕەیی گوڵ کە بە ڕەیحانە کە دەستە بەستەیی مەولایە ئەو زلفە
گەهێ سەرمەستی نەشئەی ساغیری یاقووتی لێوانە گەهێ زنجیرەیی ساقی ملی مینایە ئەو زلفە
گەهێ مەسنەدنشینی ڕوومەتە هەمڕازی دوو نێرگس لەبەر چاوی بەدە گەهـ حایلی سیمایە ئەو زلفە
کەلامی تەفرەقە و فکری پەرێشانی هەیە حەمدی لە مەعنادا دەڵێی ئەشعاری بێ هەمتایە ئەو زلفە

23 edit

ڕەفیقی من بە شەو تەیرێکە دەگری دائیما تاقە ئیتر بۆچیمە هەمدەم نامەوێ ئەم گونبەد و تاقە
بە فەرمانت ئیتاعەت هەر دەکەم تاکوو نەفەس مابێ لە دڵتا هەرچی تەکلیفە بفەرموو گەر هەموو شاقە
ئەگەر مەیلت بە بەرگی ئەتڵەسی ئەفلاکە پارچە کەم گوڵی ئەستێرە شیرینە نەوەک گوڵ سورمە و تاقە
ئیدارەی مەشعەلی حوسن و جەماڵی تۆیە مەقسوودی خودا لەم شەوکەتی ئەفلاک و تەنزیماتی ئافاقە
ئەزەل مەربووتی زلف و ڕوومەتی تۆیە دڵ و ڕۆحم ئەگەر ئیمان ئەگەر کوفرە لەسەر ئەو عەهد و میساقە
بە ئیستیحقاقە ئیحسانت ئەگەر ئەهلی بەسیرەت بێ شەهنشاهـ و گەدا سەیری مەقامی کۆیی عوششاقە
مەجازە مەرتەبەی ئەووەڵ کەسێ مەیلی حەقیقی بێ ئیتر غەدرە بە حەمدی گەر بڵێ واعیز بەد ئەخلاقە

24 edit

ڕەشێنەی چاوی شەوقی دیدەنی یاری سپی کردووە خوایا ڕوو ڕەشی کەی مانعی دیدارە ئەم بەفرە
بە تانەی سەر سپێنەی عەینی عەشقی ئێمە قەت نابێ وەکوو بەحری سیا گەر مەوج بدا لەم شارە ئەم بەفرە

25 edit

بە نەخچیرانی سەییادان ئەدەن مەردانە ئەو دانە بەهای خوێنە بە ئینسانی بدەن دوونانە ئەو نانە
لە ئەجزای سلسیلەی عالیت بەبێ ئومێدی فەیز و فەڕ تەماسی پەرچەمی نەبوایە نەیبوو شانە ئەو شانە

26 edit

موبارەکبادی جەژنم لێ مەکەن کەی من ئەوەم جەژنە کە وەسڵم بۆ مویەسسەر بێ شەویش بێ ئەو شەوەم جەژنە
کە من قامەت خەمیدەی باری هیجرانم لە خەودا گەر سەراپای بەژنی ئەو سەروە ببینم ئەو خەوەم جەژنە

27 edit

بە شانە هەر شەوێ ئەگریجە دابێنی کە تا سینە ئیتر دڵ هەر تەپ و کۆیە دەزانێ وەختی تا سینە
لە سینی و تەشت ئەدا عالەم کە من ئەیدەم لە سینە و سەر لە خەڵقی وایە ڕۆژ گیرا کەچی داپۆشرا سینە

28 edit

بۆیە من مەستیم لە هوشیاری گەلێ پێ خۆشترە ئەم خەراباتە کە هوشیاری لە مەست سەرخۆشترە
سەیرە هەر کەس ڕوو دەکاتە ئەم خەراباتەی وجوود کاسەکەی هەر چەندە پڕتر بێ ئەوەندە بۆشترە

29 edit

تۆ لە شەودا بی وەتەن من چۆن بڵێم نەورۆزمە ئەم گوڵاڵەی ئاڵ و واڵایەی بەهار پیرۆزمە
جەژنی چی هەر ماتەمێکی ڕووتە شین و گریەیە تا هەڵێ ڕۆژێ کە کوردیش پێی بڵێ جا ڕۆژمە

30 edit

ڕووڕەشی وەک هاتووە دی هەر لە جەبهەی غەربەوە ڕۆژهەڵاتی سوورە ڕوویان نەک لە وەختی حەربەوە
ئەم قیاسە هەر کەسێ چاوی ببینێ تێ دەگا شەرقیی و غەربی دیارە چی بە حەرب و زەربەوە

31 edit

عەکسەکەت پڕ مەحفەزەی چاوە بەجێ جێم کردەوە لایقی عەرشی دڵم بوو لوتفەکەت ڕێم کردەوە
من نەوەی کوردیم و لوتفی تاجداری قەومی کورد کەوتە دەستی بەستراوی خزمەتم پێم کردەوە

32 edit

مونتەهای بەرزیی بە دیققەت تێ دەفکرم پەستییە ئیبتیدای حاڵی عەدەم دیارە نەتیجەی هەستییە
میحنەتی پەست و بڵندی و زەحمەتی هەستی و عەدەم دەردی بێ دەرمانن و دەرمانیان هەر مەستییە

33 edit

ئەی وەتەن ڕۆم و عەجەم موشتاقی کوردستانتە ئیفتیخاری میللەتی کورد شەوکەتی عینوانتە
بەستە سەربەرزی ئێواران و سبەینان مانگ و ڕۆژ وەک نیشانی ئیفتیخاری سنگ و نەجمەی شانتە
بەرق ئەدا و ئەڕژێ وەکوو ئەمواجی گەوهەر چەشمەکان ئاوە یا ڕۆحی ڕەوانی چەشمەیی حەیوانتە
ئاوە یا نوورە لە عەکسی خۆر کە دەبریسکێتەوە ئەهلی حیکمەت وا دەزانێ دوڕڕەکانی کانتە
گوڵگوڵی سوور و سپی خاڵخاڵی خاکی ڕەش ئەڵێی پۆدرەیی ڕوخسار و سورمەی ڕشتنی چاوانتە
عاشقی ڕەنگی خەزانی تۆیە بۆیە دێ بەهار فەسڵی هاوین گەرمی مەیلی بەفرەکەی زستانتە
بۆ چی ئەنباری زەخیرەی کائیناتە شارەزوور شەهربازاڕ خوانی میوانە لەبەر میوانتە
باسی میوەی تۆ دەکەم بۆیە قەڵەم هاتۆتە بەر بەستەکانم بستەیی ئەهلی دڵ و عیرفانتە
بۆ ئەمەی جارێ بەسەرتا پێ نەنێم ئەفکاری من یا بەسەر ڕۆیشتنە یا سەربەسەر هیجرانتە
پڵپڵەی پشتێنی زێڕینی حەبیبی قەومی کورد زڕزڕە و پشتێنەیی بەردینی قەد شاخانتە
پۆیە سیروان و زەرب بۆ شاڵی چۆغە و ڕانکت وەک حەریر دیجلەی جەزیرە با ئەدەی بۆ تانتە
کورد کوڕەکاژاوی لووتی وا بڵند کردۆتەوە هەر وەکوو شەمزینی بادین ئارەزووی بەرزانتە
ئاسمان و شاخی بەرز و سەتحی ئەرزت دەردەخا ماڵی کوردیت و ئەوە دیوار و حەوشە و بانتە
پەیکوڵی تا قەسری شیرین ڕاکشاوە پێی کوڵی دەستی قەندیلت درێژە بۆ چراچی وانتە
پیرەمەگروون تاجی شاهانەی بەسەر بەرزی فڕاند تەم دەماوەند داگرێ مەحجووبی هەورامانتە
خەتتی دیوانی شکستەی گرد و لووتی بەرزی شاخ وازیحە بۆ سەربەخۆیی توڕڕەیی فەرمانتە
جار بە جارحەمدی گلەت گەر لێ بکا ناحەق نییە جەردە ڕامەگرە نەڵێن خەڵقی کە جانی جانتە

1927

34 edit

وەک هەوا کەوتوومە گێژی گونبەدی ئەفلاکەوە ڕەببی بیبینم وەکوو کیسرا بە سینەی چاکەوە
بۆ کەسێ تا سەر وەفاداری نەبوو بێ مروەتە سەیری ئەسکەندەر دەکەن ڕۆیی بە مشتێ خاکەوە
چاکە دایم هەر لە پێناوی خراپا ڕۆییوە گەوهەری دەریا بە دایم وا لەژێر خاشاکەوە
هەر شکستی ئەهلی مەعنای مەتڵەبە دەورانی پیر ڕەش دەخاتە سەر سپی پیسی ئەکاتە پاکەوە
ئینتیقامی خۆم دەسێنم جەهل ئەگەر مانیع نەبێ شوعلەیی ئاهم دەنێمە خەرمەنی ئیدراکەوە
خەرقەیی شاهـ و عەسای مووسا لە لام بێ شەوکەتە فەخری ئێمە وا بە کەوڵی پۆست و دار مەششاکەوە
عیبرەتە ئەربابی غیرەت تێبگەن من چی دەڵێم ئەهلی عیسمەت حەپسە سەربەستی بە لای بێ باکەوە
قەومەکانی ڕوپیەخۆرم دێنە بەرچاوم ئەڵێن گەر بە جۆ بمرێ شەهیدە سەگ بە گۆشتی لاکەوە
لاتن و لۆتی نەفامن بۆ نیشات و مەنفەعەت دەبنە قوربانی سەگێ بێ شک بە باب و داکەوە
بۆ نەمانی دین و غیرەت هیممەتی کورد و عەرەب وا بەسەر لەوحەی کیتابی حەسرەتی ئەتراکەوە
تا دەبێتە مولکی ئەربابی حەمییەت کەم دەکا ئاگری تاجر دەنێتە خەرمەنی مەللاکەوە
شەرتە تا ڕۆژی قیامەت دەست لە ئەژنۆ بەرنەدەم سەر لە قوڕ نێم بۆ سیادەت بەم دڵەی غەمناکەوە
بۆ دلێری حەزرەتی مەحموود مەمدووحی جیهان تاقە یەک گوڵ بوو بە فەرقی پیری ئەحمەد کاکەوە
بۆ دوو مەحمودخان ئەمیری سەرحەدی ڕۆم و عەجەم بوونە ئەسحابی قوڕەیش و چوونە سیلکی چاکەوە
ساڵی تەئریخی دەپرسی «ئالی کاک ئەحمەد غەریب» کەوتە عالەم دڵ حەزین و دیدەیی نمناکەوە

1919

35 edit

ساڵی جارێ هەر دەبێ ئەم شارە بێتە مەزبەلە یا بە بۆمبا یا بە ئاگر یا بە بارانی پەڵە
ئاگرت تێ بەربێ گەردوون وا ئەبێ دەور و خولت نایەڵی قەت مەزرەعەی ئومێدی کورد بێ دوو پەلە
بۆ مەزەڕڕەت هەر تەنەززولتان کە فەرموو بۆ زەمین عادەتت وایە کە کوردستان بکەیتە مەرحەلە
بۆ چی بوویتە مەسخەری ئەرز و سەما ئەی مەملەکەت بۆ چی بوویتە مەعرەزی ئافات و فیتنە و وەلوەلە
خەڵقی وەک تینووی بەراون بۆ نمی باران کەچی بەو نمە بارانە ئێمەت خستە ئەم مەرگە مەلە
یا بە حاڵی ئێمە گریا گوێژە فرمێسکی بەخوڕ هات و لێشاوی سلێمانی کە خستە زەلزەلە
هاژەیی لافاو و گرمەی هەور و چەخماخەی هەوا لەرزی هێنایە مەلەک ئینسانی خستە هەلهەلە
سەددە هەڵدەستێ لەبەر لافاوی کوردستان کە بێ دیجلە لێڵ و وێڵ ئەکا شەیتان ئەخاتە پێمەلە
موقتەزایی خاکە هەر شەیئی کە تێدا هەڵکەوێ هێندە بەرز و دیارییە وەک دارەکانی سەرکەلە
کوندەبووی نەگبەت وەهای زانی کە ئەیوانی جەمە ئەم کەلاوانەی کە دی گڤ بوو بوو ئەتوت هۆکەڵە
پاشی لافاو هەر بەیەک مەوداوە فیرقەی عەنکەبووت بۆ سەرا پەردە لە شاران کەوتبوونە کەل کەڵە
ئەم برینانە زەمانە هەر دەبێ ساڕێژی کا حەمدی ئەمما بۆ ئەمەش پێویستە سەعی و حەوسەلە

36 edit

مەکتەبە چاوی وەتەن بیلبیلەی تیفلی میللەتە گەر نەبی مەکتەب وەتەن کوێرێکی ساحێب زیللەتە
خەڵقی تازە پێگەیشتووی میللەتن ئەم مەکتەبە هەر وەکوو باغە موعەللیم باغەوانی سنعەتە
بورجی ڕۆژی ئاسمانی دەوڵەتە مەکتەب ئەگەر ئارەزووتانە وەکوو ڕۆژ شوعلەوەر بن فرسەتە
تەربیە و تەعلیم ئەباتە ڕیزی ئینسان وەحشیان بێ عیلم ئینسان لە ژێر بارا خەریکی میحنەتە
ماڵی مەکتەب ڕەببی ئاوا بێ خەزێنەی جەوهەرە تا هەڵی کۆڵی هەر ئەشیا و کیمیا و حیکمەتە
میللەتی کورد وا بە شیددەت ئینتیزاریمان ئەکەن تێبگەین و پێبگەین زەحمەت نەتیجەی ڕەحمەتە
ئیفتیخار ئەووەڵ چرۆی ئەم باغەیە ئەووەڵ بەری هەر دەمی تامێ ئەدا هەرجێ بەجێ پڕ قیمەتە
هەر کەسێ مەکتەب بە ئەرزێکی موقەددەس دانەنێ دیارە حەمدی ئەو کەسەش مەحکوومی جەهل و نیگبەتە

37 edit

ئاسمانی فکرە ئەرزی پاکی دیوانی قسە عەرشی قەلبی خاس و عامە تەختی سوڵتانی قسە
توحفەیی لایق بە فەخری عالەمی دیبێ خودا هەر کەلامێکی قەدیمە سەیری عینوانی قسە
ڕۆژ و شەو شام و نەهاری لێ ئەکەن ئەم عالەمە ڕێزەیی نوقسانی نابێ نیعمەتی خوانی قسە
پیرەزاڵی پووری زاڵێکە ئەگەر دەستی کەوێ قەبزەیی شمشێری جەوهەرداری بوڕانی قسە
کۆنەباوی شیر و تیری ڕۆستەم و ئەسفەندیار ئەسلەحەی خامە و زمانە مەردی مەیدانی قسە
بۆ دەمی مەستی مەیی ئیدراکە لێوی کردەوە لەفزی پڕ مەغزە کە بەستەی نەخلی بوستانی قسە
شانەیی شمشادی فکری نازکی ئەربابی تەبع بۆ سەری گێسوویی موشکینی پەرێشانی قسە
پڕ لە لەفزی نازکە هەروەک سەدەف بەحری فکر مەعنییە دوڕڕی یەتیمی ئاوی نیسانی قسە
ئاوی حەیوانە لە شیعری ئابدارا غائیبە باقییە ناوی موئەببەد مەردی دیوانی قسە
سەبحەیی سەد دانەیی ئەربابی عیرفانە غەزەل ڕشتەیی باریکی فکرە لەعل و مەرجانی قسە
حەقیە بولبول گوڵ بنێ دایم بە کەللەی سەریەوە دەستی وەک حەمدی بگاتە چاکی دامانی قسە

38 edit

دەک فیدات بم شاهبازی خێڵی خوبانم وەرە توخودا ڕەحمت ببێ کەبکی خەرامانم وەرە
پەرچەمت لادە لەسەر ڕوومەت بە مەحزی ئیمتیحان دەفعی زوڵمەت با ببێ ئەی ماهی تابانم وەرە
من لە دوور هاتوومە دیدەن بۆ چی بێ مەیلی دەکەی کافریش بم خۆشە لای خوا چونکە میوانم وەرە
ڕوومەتی سافت لە پەڕڕەی گوڵ گەلێ نازکترە قەد سنەوبەر، دیدە نێرگس، زلف ڕەیحانم وەرە
با وەکوو من عالەمێ شەیدایی حوسنی تۆ ببێ دلبەری مومتاز و شاهی دیدەمەستانم وەرە
من لە تەعنەی دۆست و دوژمن زەڕڕەیێ باکم نییە بمکوژە ئەمما بە شەرتێ نووری ئیمانم وەرە
غەیری وەسڵی تۆ لە لای حەمدی نەماوە ئارەزوو تاکوو ماوم لەحزەیێ ئاسایشی جانم وەرە

39 edit

دیدە بۆ مەغشووشە لێڵایی بەسەردا هاتەوە هیجرەتە تەشریفی دووبارە لە دەردا هاتەوە
مەجلیسی ئولفەت کە گەرمی مەستی نەشئەی بادە بوو هەر وەکوو ماتەم لە غەم پەردەی بەسەردا هاتەوە
دەس لەگەردنکردنی زلفت چ شیرینە خودا سا لەتیکەی جەرگی شانە بەو کەمەردا هاتەوە
تۆ کە هەڵهاتی خۆر ئاوا بوو لە عەکسی ڕوومەتت شوعلە ئەفشانی بە ڕوخساری قەمەردا هاتەوە
توخودا فەرموو بە پێوە بێرە بانی دیدەکەم با تکەی کەم بێ گڵی زۆرە بەسەردا هاتەوە
چاوی تۆ خۆش بێ نەماوە تازە ئومێدی ژیان لەت لەتی دڵمە لەگەڵ خوێنی جگەردا هاتەوە
ئینتیزاری قافڵەی غەم بووم لە ڕێوە بێتەوە حەمدی وا هیجری موئەببەد خۆ لەبەردا هاتەوە

40 edit

نازی گەردوون بۆ دەکێشم ئەو بە ڕۆژی ڕووتەوە من بە ماهی نەخشەبێکی شوعلەدەر وەک ڕووتەوە
بەر دەخا ئاهووی خوتەن بۆ نافەیێکی میشک بۆ عەنبەری سارا فرۆشم من لە سایەی مووتەوە
تاقی ئەبرۆتم مورادە ڕوو لە قیبلەم بۆ نوێژ ئەهلی قوبلە چی بەسەر میحرابی تاق و جووتەوە
تا قیامەت من منەتباری غەمی هیجرانی تۆم ئەو دەخۆم و عامییانە نیم بەتەنگی قووتەوە
بۆ گەدایی کۆیی جانان سەڵتەنەت هەر مردنە گەر خودا ڕەحمی لە دڵ نێ بێ لەتەک تابووتەوە
عەشقی شیرینت ببێ عاشق لەگەڵ ئەم زوعفەدا کۆهکەندێکی چ حەققت تۆ بەسەر بازووتەوە
دلبەرت ڕۆیی ڕەقیبی کەوتە دوو خاکت بەسەر حەمدی بنواڕە سەگێکە وا بەدووی ئاهووتەوە

41 edit

موژدە بێ یاران ئەڵێن تەشریفی جانان دێتەوە وەک هیلالە قامەتم تا بەدری تابان دێتەوە
ڕۆژ کە گیرا شەمشەمەکوێرە عەجەب کەوتە سەما سا دەبا کوێر بێ بینینی ڕۆژی ڕەخشان دێتەوە
موددەتێکە موڵکی دڵ وێرانە شاگەردانییە ساحیبی سواری هەوایە وەک سولەیمان دێتەوە
وەک شەوی لێکردووە زوڵمەت دڵی ئیسلامەکان ڕۆژە جا ئەلحەمدولیللا نووری ئیمان دێتەوە
بولبولی شەیدا لە ئەترافی چەمەن بۆ ناڵەتە گوڵ بە خەندانی وەکوو سەروی خەرامان دێتەوە
بۆ حەیاتی تازە بیداتە شەهیدانی وەفا هەر وەکوو دەریایی عوممان ئابی حەیوان دێتەوە
مەسکەنی کێوانە حەمدی هەمدەمی دێوانەگان تا بەخێرێت ئەو ڕەئیسەی خێڵی ڕەندان دێتەوە

42 edit

وەختە ساڵێکە کە ڕۆژێکم نەدیوە هەر شەوە مردنە ئەم حاڵە یا ئاخر زەمانە یا خەوە
بێ وەفایی گەر نەبێ ڕاستی لە نەگبەت عاجزم ڕەببی بینێری ئەجەل قائیمەقامی ئەم ئەوە
ئەم دڵە لەت بێ لە زوڵمی خەسمی کافر عاجزە دلبەری بێ شەرت دەزانێ واسیتەی عیجزم ئەوە
شوعلە کەوتۆتە دەروونم حیسی ڕووناکی ئەکەم بەرقی ئاهە یا تلووعی شەمسی ساحێب پرتەوە
وەسڵە یا هیجران بێ وەقفە گرۆهی عاشقان یەک بەیەک حەمدی ئەڵێن نامەرد زەمانی سەرڕەوە

43 edit

تۆ بە چاوی سورمەدار و زلفی موشکین نافەوە ئاسکەکەی دەوری خەتا بووی کەوتییە ئەترافەوە
بەم شەوی هیجرانە فەرموو با چراخانێ بکەین من بە شوعلەی ئاهی گەرم و تۆ بە مینای سافەوە
تۆ کە تاقە غونچەکەی گوڵزاری حوسنی ڕۆحەکەم چیت بەسەر ئەسبابی تاقە و ئەتڵەس و کیشبافەوە
کفرە بۆ چی گەر بپرسی حاڵی خەستەی عەشقی خۆت با بڵێن کردوویە جارێ ڕوو بەلای ئینسافەوە
سالیکی ڕێگەی موحیببەت سەر لە جێی پێ دادەنێ چی بەسەر چۆلی عیراق و یا بە کێوی قافەوە
تا قیامەت با بەرن باری گلەی ئێمە سەلەف ئاگرێکی وەک عەشقیان نایە دڵ ئەخلافەوە
تێ گەیشت حەمدی کە بەندەی شێتییە دنیا و دین ڕوو ئیتر ناکاتە زاهید چی بەسەر ئەشرافەوە

44 edit

من لە عالەم چوومە دەرچیمە بەسەر ئینسانەوە ئێستە ئینسانم کە چوومە مەسلەکی حەیوانەوە
شێت و شەیدایی نیگاهی چاوی مەستی دلبەرم پێکەنینم دێ بە کوشتن چیم بەسەر گریانەوە
کوڵمی هەڵگیرسا وەکوو ئاگر بە نووری ئابی مەی دڵ وەکوو پەروانە چۆتە مەجلیسی سووتانەوە
کەس نەبوو داوێنی ساقی بابدا ڕەحمی ببێ خوێنی من بۆ چی دەکاتە کاسەیی خوبانەوە
تاجداری خوسرەوانم چونکە خاکی کۆیی تۆم خاکی کۆی تۆ گەوهەری تاجە بەسەر سوڵتانەوە
ئارەزووی وەسڵم لە هیجرانا ئەگەر حاسڵ دەبوو جا دەبوو بمرم بە داخی یەک نەفس هیجرانەوە
حاشیەی پەرچەم عەیانی کردووە سڕڕی جەمال هەر وەکوو تەفسیری بەیزاوی بەسەر قورئانەوە
خوێنی من کەوتۆتە سەر لێوت حەقە بیخۆمەوە بیدە وەک ساقی کە ئەیدا مەی بەدەم مەستانەوە
من فیراری دەوڵەتم ئەمما ئەسیری زلفی یار شاد و مەحزوونم کە مەشهوورم بە دوو عینوانەوە
دەرنەکەوتی بۆیە بەم جەژنە بە ڕۆژوو مامەوە جەژنی من جەژنانەیی تۆ بێ بە ماڵ و جانەوە
تو خودا ڕەحمت ببێ بەسیە ئیتر بنوێنە ڕوو ئینتیزاری مانگە حەمدی چونکە بەم سەربانەوە

1920
هەڵەبجە

45 edit

لێم گەڕێ واعیز ئیتر سووڕەت پەرستی کارمە ئەم جەلالە سەیری عەکسی دڵفریبی یارمە
خوێنی جەرگم گەر لەدەست و پێ گری هەروەک خەنە جا دەڵێم خۆزگەم بە خۆم خوێنم لەسەر خونکارمە
زەڕڕەبینم بۆچییە گەر زەڕڕە نووری بێ بەسەر جیلوە بەخشی دیدە عەکسی شەوقی مەهڕوخسارمە
چەرخە توخوا با بزانم چۆنە ڕەسمی بت پەرست ڕووبەڕووی سووڕەت لە خاکە کەوتنم ڕەفتارمە
شێوەکەی بێ دەنگ ئەدا ئەم عەکسە تەسکینی بە دڵ بێ بەشە دەمدەم بە دەم حەقمە کە هەر هاوارمە
لەب بەخەندە سوڕەتی جانانە حەمدی سەیر ئەکا بۆ نیساری بۆیە شیرین وەک شەکەر گوفتارمە

46 edit

هێند دڵم موشتاقی تاقی جووتە کەعبەی ئەبرووە وا لە عەینی فیتنەدا سوجدەی بە قیبلەی بردووە
سەیری ئەم شەوقە بە سەیر و باسی زلفی ئەو گوڵە موو لە ناوی چاوم و نوکی زمانم دەرچووە
با نەجاتی زوو ببێ عاشق لەژێر چنگی ڕەقیب ئەو مەڕە ناژی لە چنگی گورگی زاڵم بەر بووە
تۆ لە شەوقی من دەسووتێی بۆ چی دەیفەرمووی وتم ئەی شەمع پەروانە لوتفەن فێری کردم ئەم خووە
هێند گەڕا دنیا نیهایەت کەوتە دەستی کوفئی خۆی خوێنی خەڵک و ماڵی عالەم بوو جییازی ئەم شووە
وەک لە دووی دنیا گەڕا گەر بۆ عەسای مووسا دەبوو ئێستە دەستی کەوتبوو بووبوو بە فیرعەون ئەم جووە
ناوی حەمدی بۆتە پێخۆری قسە زوو بیکوژن با لە لوقمەی ئەم دەنی تەبعانە دەرچێ ئەم مووە

47 edit

ڕووم لە تۆیە پرتەوی خورشید و ماهم بۆ چییە خاکی بەرپێت تاجی سەرمە، تەختی شاهم بۆ چییە
کیشوەری سەبرم بە مەعمووری تەسەڕڕوف کردووە ماڵ و موڵک و شەوکەت و ئیقبال و جاهم بۆ چییە
هەر دەمەی نەوعێکە ڕەنگی چەرخی کەچ ڕەفتاری پیر گریەیی پڕسۆز و خەندەی قاهقاهم بۆ چییە
زیکری قادر نەقشبەند لەوحەیی قەلبم دەکەم نامەوێ ئەسڵەن ئیعانەی کەس پەناهم بۆ چییە
خۆشە دەروێشی نەبوونی بۆتە مایەی ڕاحەتی خەوفی ڕزقی شام و لوقمەی سوبحگاهم بۆ چییە
هەر بەیەک نیمە نیگاهت تا قیامەت مەست ئەبم چاترە فیرقەت لە وەسڵی وا نیگاهم بۆ چییە
بۆ عەدو بەرقی هەناسە و بەردی ناڵەم کافییە حەربگاهـ و ئەسلەحە و نوزم و سوپاهم بۆچییە
ڕاحەتی مەملووکی دەروێشانە حەمدی لێم گەڕێ عەرز و حاڵ و ڕەهبەر و یا دادخواهم بۆچییە

48 edit

یووسفی من سەد زولەیخا عاشق و مەفتوونییە سەد هەزاری میسلی لەیلا هەر وەکوو مەجنوونییە
ڕوومەتی وەک قورسی خورشیدە لە بەرق و شوعلەدا زلفی شەو جەبهەی ئوفوق چەرخی کولە گەردوونییە
بۆتە بۆتە سینە دڵ مەشغووڵی حەللی دلبەرە ڕۆحی گوڵ لەعلی بەدەخشان و قەمەر مەعجوونییە
نێرگس و شەوبۆ و وەنەوشە بەرگی گوڵ سەرووی سەهی چاو و زلف و خاڵ و ڕوخسار و قەدی مەوزوونییە
سفرەیی ئەربابی هونەر کەمتر لە خوانی جەم نییە دیدە جام و دڵ کەباب و مەی سرشکی خوێنییە
شاهێدم زۆرە کە مەیلی ڕۆینت فەرموو وتم ڕۆحەکەم حەمدی کە دەفڕێ ئارەزووی دەرچوونییە

49 edit

وەتەن عەزیزە دەخیلە مەڵێن گڵی خاکە گڵی کلێکە سورمەیی عیوونی ئیدراکە
مەڵێن تەحجیری کردووە لە ئاو و گڵ بەردی بڵێن کە جەرگی شەهیدانی کوردی بێ باکە
خەڵقی حەقە بە دیجلە بڵێن ئاوە لێڵ و وێڵ چەشمەی ڕەوانی ئێمە ڕەوان قیبلەیی پاکە
شاخی درێژی سەددی سکەندەر نیشان ئەدا گردی ستوونی بەرزی سەراپەردەی ئەفلاکە
گەر گوڵشەنی نەپشکوێت و نەڕازێنەوە چەمەن حەقیانە کورد دەمێکە پەشێواو و غەمناکە
حەمدی دەناسی تورک و عەجەم دیارە ئەجنەبیش دوژمن بە خاکی کوردن ئەمانەت کە دی ڕاکە

50 edit

بازاڕی عالەمە کە بەقاڵی بە قاڵییە مەعنا لە مەعنایە قسەی خاڵی لە خاڵییە
ڕوو ترش مەکە لە کردەوەی ئەم چەرخە کەچڕەوە شیرینی ئەم هەوایە بە تاڵی بەتاڵییە

51 edit

بۆ چیمە ماڵ و چیمە بە بەحسی ژیانەوە وەک نەخلی بەختی کوردە کە دیومە ژیانەوە
جێی حاکمی بەبانی بە دەروێشی دا زەمان ڕێوی ئەخاتە لانەی شێری ژیانەوە