دیوانی مەولەوی/پ

دیوانی مەولەوی  (1866)  by مەولەوی تاوەگۆزی
پیتی پ

پەشێو وێنەی وێم نیشتەبێم خەجڵ edit

پەشێو وێنەی وێم نیشتەبێم خەجڵ دیم شادی دەس دا نە دەروازەی دڵ
واتم: نامانی هەرگیز های چێشەن؟ لەب بەردەوە چێش نامەیێ پێشەن
نە تاریکیی خەت مەعناش مەجۆشا چون ئاوی حەیات دڵ خاسخاس نۆشا
ئاخ، قووەی زەمین دەروونم کەم بی بووڵەکەی سفتەم سەرەڕای خەم بی
وەرنە ئەو شەونم جە سەردا مەوەشت مەشیا کەردایێش وە ڕەوزەی بەهەشت
فەرمابێت ئیسا جەمین جامی جەم پاسەیچە نییەن تۆ دینت وە چەم
نرخی کاڵاکەش ئاڵاتەر بییەن سەد گیان وە پووڵێ باڵاتەر نییەن
ئارێ تا پەی ئەو من ڕۆمەن چون شەو شەوقەن پەی خەندەی سوبحی جەبهەی ئەو
تا وە ئەڕەی دەرد دڵەی من شانەن زەریفتەر توڕڕەی ئەو دانە دانەن
تا من دووی سفتەی جەستەم فێشتەرەن جەلای ئاوێنەی ئەو زیادتەرەن
تا سفتەی قامەت من وسمە وەشەن ئەبرۆی ئەو وە ڕووی دڵ کەمان کەشەن
های چێشت واتەن، وە ڕەحمەت شاد بی مەر زووتەر کەم بی، ئیسە زیاد بی؟
ئەر جە زامی دڵ من نیگات مەکەرد مەزانات ئەو زات ئەو وەسفی بێگەرد
ئەو ڕاز، ئەو ناز، ئەو قەوس، ئەو خەدەنگ بییەن، هەن، مەبۆ، مەگێڵان جە ڕەنگ
حاڵش دەستە مل وە ئیستیقباڵەن ئیستیقباڵ چەنی مازیش یەک حاڵەن
بارێ، دڵ وە خشت وێرانی ئاوان حەقت وە دەسەن نەداری تاوان
دڵ تفڵ و ئازیز هەر ڕۆ نە شانێ هەر لادێ تەرزێ، هەر سات نیشانێ
گا چون ستارەی تاریکەی سەحەر گا قەمەر، گا خۆر مەیۆ وە نەزەر
گا وە بێستوون هەستیی بیناوە حوسنش وە گوڵگوون وەش ئیستیغناوە
دەستی شیرینش ماوەرۆ وە یاد فەرهادی نە تاق فەرقەکەی فەرهاد
گا چەرخی دیدەی سەد لەیلا فرۆش کوورەی ناری ناز ماوەرۆ وە جۆش
تا بۆی حەرارەت مەوجی دەریای دەرد مەجنوون وێنەی تەم بەرۆ هەردە و هەرد
خاڵۆ پەی جەلال ئەر کار سازیشەن وادەی تەجەللای تیر ئەندازیشەن
بسم اللە ئەو تیر پەڕ تێدا بەستەش ئێد نیشانەی تەن سەد جار شکستەش
چون ڕەنگ کەرۆ زام تازە زامانم ئاو مزۆ ئەو دەم کۆنە زامانم
زامی تەن وە تیر بەڵاش زیاتەر ڕای ئامۆشۆی دڵ وە لاش زیاتەر

پای شادیم دیسان ماران گەستەوە edit

پای شادیم دیسان ماران گەستەوە نە پیاڵەی چەم ژار تۆ بەستەوە
سەنەم پەرەست نیم سەمەد ناسەنان دووی کوورەی دەروون شیوەن ڕاسەنان
ساقی، مەی هەی داد، موغەننی، چەنگێ نەیچی، های فەریاد، موتریب، ئاهەنگێ
گەرمیی مەی، نەوا و کزەی دەف و نەی تێکەڵ بۆ چەنی زایەڵەی وەی وەی
واچدێ چ وادەی نشینگەی تەنگەن یاران چەمەڕا برا درەنگەن
گردین تەدارەک بەغداشان جەمەن وادەی زیارەت غەوسولئەعزەمەن
بێ تۆ بەو خشووع دەس وە دوعاوە کێ گەردەن کەچ بۆ نەو بارەگاوە؟
دەخیل جەماعەت بێ ئیمامەتەن ئیمامەت ماتەم وە بێ قامەتەن
گۆشەی تای هیندی مەندیلی بێگەرد مایل کەر ئەو لای سایی گەردەن زەرد
قیام دەر وە بەژن ئەو قەد و قامەت قیامەت قام دەر پەرێ قدْ قامتْ
هامدەردان پەی بەزم شادی جەم بییەن چ خەیرەن سەدای کاری خەیر نییەن
مەیلت چەنیمان یەکجاری سەردەن یا دووربا زامان مار کار لێت کەردەن؟
ڕۆ پەرێ ئەو مەیل ڕای خوداییت، ڕۆ! ڕۆ پەی وەفا و شەرت ئاشناییت، ڕۆ!
ڕۆ پەی ئێشی سەخت مارگەستەی کاریت! ڕۆ پەی دەردیسەر کەس نادیاریت!
ئەی تۆ کام نەدیت جە عەرووسی نۆ تا عەرووسی خاک پەشتان بی وە تۆ
جەی خاری دندان ژار ئاوردەی مار خاتر نازک وێت مەدەر ئازار
تۆ نەوگوڵی باغ موستەفەوی بی گەنجی خەزانەی مورتەزەوی بی
گوڵ عادەتشەن بێ خار نمەبۆ گەنج ڕەویەشەن بێ مار نمەبۆ
غەریبیت زیاد نە شەهادەت بی شەهادەت هەم دەم وە سەیادەت بی
ئەی ڕەسوول ئارۆ شەوقش پەرواز دا وە ناز و ئیعزاز کاری تۆ ساز دا
ڕجام هەن فەردا نەو گەردەلوولدا بویەری نە ژێر سای ئەو ڕەسوولدا

پزیسکەی چەخماخ کافیی کارمەن edit

پزیسکەی چەخماخ کافیی کارمەن چ وەخت و وادەی ئەی گوفتارمەن
دڵەی کۆس کەفتەم هەم تەم کەردەوە پەردەی سەبووریش تەمام دڕدەوە
ناڵا و گرەوا و خولیاوە و خول وەرد جەو بووڵی دەردا وێش سامان سا کەرد
ئیسە بووڵی دەرد کەرۆ وە سەردا دەک سڵامەت بی چیت ئی خەبەر دا
دڵە پۆشابێ پەردەی سەبووری سازابێ چەنی دەردەکەی دووری
پەردەی سەبووریم دڕیا، ڕۆڵە ڕۆ ڕیشەی جەرگەکەم بڕیا، ڕۆڵە ڕۆ
وە ناکام هیجرەت کەردەم، ڕۆڵە ڕۆ داخان گشت وە خاک بەردەم، ڕۆڵە ڕۆ
خان و مان خامۆش بێتۆ، ڕۆڵە ڕۆ ئەتفالان مەدهۆش بێتۆ، ڕۆڵە ڕۆ
تەڵمیت سیا پۆش بێتۆ، ڕۆڵە ڕۆ خاتوونان بێهۆش بێتۆ، ڕۆڵە ڕۆ
کام وەسفت خەیاڵ، کام شێوەت یاد کەم پەی کام خەسڵەتت داد و فەریاد کەم!
پەی عەقیدە و دین موسڵمانیت، داد! پەی شێوەی شیرین نەوجوانیت، داد!
پەی ئەو عەقڵ و فام هۆشیاریت، داد! پەی خۆش نیگاری و خۆش ڕەفتاریت، داد!
فەریاد پەی ئیخلاس، ئاخ پەی ئایینت پەی ئاغەی دنیا و پەی ئاغەی دینت
هەر کەس دیم، دیدەم، مەیلی تۆ پێش بی کێ بی؟ کێ جە تۆ خاترش ڕێش بی؟
فەڵەک جەرگش دەن وە مەودای چڵدا کام خاتر ڕێشیش بی نە تۆی دڵدا
دەورش وەی تەورە، ئەی جەورە ئاوەرد من حەسرەتمەند کەرد، تۆ بەو دەردە بەرد

پۆی خەیاتەی فەرد بۆ عەنبەرینت edit

پۆی خەیاتەی فەرد بۆ عەنبەرینت دەسڕێسەکەی فیکر بیکری شیرینت
چون ئارەزووی وەسڵ نە تۆی مەحروومی تەندەبێت وە تان فەردی مەعدوومی
چون شەبەندەڕۆژ سەد تەرزە ڕەنگ دا تەوەن دان وە تاڵ دێبای فەرەنگدا
پەی دەفعی سەودای دەردی نەمامان بەرگێ بی پەی دڵ، سەرتا وە دامان
دڵ ئەو بەرگ و بۆی جارانش نەبێ ڕووی لوای مەجلیس یارانش نەبێ
پۆشتەت کەردەوە ئیحسانت یاوا دەک هەی دەوڵەمەند یانەت هەر ئاوا
بێباکیم عیللەت دڵ سەردی نییەن بێمەیلیم جە تەرک هامفەردی نییەن
بەڵام مەسئەلەی فتوای قەزای حەق نە مەحکەمەی شەرع حاکمی موتڵەق
نەو عەرووسی سۆز وە دڵ پەروەردە خەرجی گیان وە گیان وە کابین کەردە
وە هەر سێ تەڵاق بایینە کەردەن یادی ڕجعەتش وە دڵ ناوەردەن
کەم بی شنۆی وەش ئاهی سوب دەمی وشکاوش ئاما جۆی چەمەی چەمی
بێ سۆزی مەنزڵ دڵ کەرد وە یاتاخ پەی ئاو و هەواش ئاو ئاهـ و ئەو داخ
وە بێ من تۆ وێت زیهنت پێ یاوان خاست فەرماوان دانەت شکاوان:
بێبەدەڵەن عومر خاسش هەر پاسەن باختش پەی مەعشووق بێبەدەڵ خاسەن

پێشانیم هەوەس زانووش جازمەن edit

پێشانیم هەوەس زانووش جازمەن تەعزیمی جەناب پیری لازمەن
باڵا کەردەوە مەیل ئەو لای پەستی وردیکڵانەن دەروازەی هەستی
مەعدوومی! کردەی بەدی هەزار تەرز زانووی ئومێدت ناوەرۆ ئەو لەرز
ئەو کەس مزانوو سەتارەن ئارۆ جەو بوزورگتەرەن شەو ئەو ڕۆت نارۆ
سفیدیت قەڵغان پەی ڕووی سیات بۆ کەمانیت شەفیع تیری دیات بۆ
نمەبۆ پیری و تەن ناتەوانیت وەی دوو فەردەوۆ ئاو دەس جوانیت:
عەزابم ئەر سەد جە حەد بەرشییەن جە ڕووسیاییم گرانتەر نییەن
من کە خەجاڵەت خزمت ئاما پێم جەهەننم سەد ساڵ دۆزەخ بۆ وە جێم
موتریب، بۆ وە داد دڵگیریمەوە پیری ها ئاما وە پیریمەوە
نەوات وێرانەی دڵ کەرۆ ئاوا چەنی بەستەی فەرد بێساران ماوا:
«ئینە گرد جە وە خت نادانیم بییەن فەسڵی سەرمەستیی جوانیم بییەن»
«ئیسە ها جە گشت پەشیمانیم بەرد وادەی پیریمەن جوانیم ویەرد»
«کۆچی دواییمەن، یاوانم نۆبە نۆبەی تۆبەمەن، کەرەمدار، تۆبە!»

پەژارەت شادیم جە بێخ ئاوەردەن edit

پەژارەت شادیم جە بێخ ئاوەردەن دووریت ڕیشەی دڵ خەیمەکەن کەردەن
فیراقت فەرقم وە تووتیا کەرد جیاییت ئازام جە هەم جیا کەرد
وەسواسەت وەی تەور ئێش دان وە جەرگم وە مەرگت قەسەم ڕازیم وە مەرگم
وێت بدەر ئینساف نەو نەمامی نۆ مەردەن خاستەرەن یا خۆ دووریی تۆ؟
مەردەن یەک ساتەن ئەڕواحەکەی وێم دووریت هەر ساتێ سەد مەرگەن پەرێم
مەر جەستەی خەستەی من جە فۆلادەن یەند دووریت وینۆ هێمان دڵ شادەن
دەک ڕەحمەت ئەو قەبر گشت وەفاداران خوسوسەن ئەو کەس شای وەفاداران

پەشێوی وە نەزم لوولووی ئەسریندا edit

پەشێوی وە نەزم لوولووی ئەسریندا پەروین دائیرەی خورشید تەزییندا
جای ناخوون وە خوون ئەو گۆنای بێگەرد ئیشارەت وە مانگ مەینەتی دڵ کەرد
شیرینیی قامەت قیامەت نەوەرد سەڵای فەرزی بەرگ ئازیەتی ئاوەرد
هەنی فتوای شەرع بادە نۆشان بۆ حەڵاڵیی کاڵای ماتەم پۆشان بۆ
وەشەن ئەو باڵا چون بەو کاڵاوە بازش ئەو کاڵا هەر بەو باڵاوە
حەیات جە زوڵمات جیا نمەبۆ کاوە وە بێ بەرگ سیا نمەبۆ

پەیغامی باڵای خەمبارەکەی تۆ edit

پەیغامی باڵای خەمبارەکەی تۆ خەمیایی حەڵقەی گۆشوارەکەی تۆ
چەند وە سەرگۆشی وە گۆشت ئاوەرد چون بەدبەخت بیم تۆ گۆشت نەکەرد

پەی کەسێ خاسەن هەوای سەیری باخ edit

پەی کەسێ خاسەن هەوای سەیری باخ ماسیوای مەعشووق نە بۆش ئاخ و داخ
من جفتی مەعشووق دەرد هەمڕازمەن چون بازی سەرچڵ وادەی بازمەن

پەنج بییەن وە شەش شەش ڕوو کەرد نە پەنج edit

پەنج بییەن وە شەش، شەش ڕوو کەرد نە پەنج حەریر نە مابەین بییەن گەوهەر سەنج

پیری و فەقیری و کەسیفی هەر سێ edit

پیری و فەقیری و کەسیفی، هەر سێ نەبۆ وە هیجرانباری هیچ کەسێ