دیوانی مەولەوی/ت

by مەولەوی تاوەگۆزی

تەژنەی گیان وە لەب سەودای سەبووری

تەژنەی گیان وە لەب سەودای سەبووری	کەفتەبێم نە گێج دەریاکەی دووری
دیم نەشئەی فێنک سێراوی سەردا	شنۆی زیندەگیم ئاما وە بەردا
چێش خزر نامەی تۆش ئاوەردەوە	دەک ڕستگار بۆ ئیحیام کەردەوە
یاوا پێم پەرێم زایەڵەی زاریت	زگاریی زامەت بێ دەوای کاریت
مزانوو، هامفەرد، پڕ شەرت و شۆنی	یارم، دڵدارم، غەمخوارم تۆنی
بەڵام تۆیچ ئاخر ڕەنجت بەردەبێ	چەند جار ژاری مار دووریت وەردەبێ
پەی چێش وستانێت ئەی مەهلەکەی سەخت	فتوای لوات دا، لوا وە بێ وەخت
زوانت، وەختێ ئیزنش تەڵەب کەرد	لاڵ کەی نمەبۆ چەنی «ئا»ش ئاوەرد
چەم بێ پەی دینش بیناییش کەم بی	گۆش بێ شنەفتش سەداش ماتەم بی
تەن بێ بارکێشیش خەستەی هیجران بی	دڵ بێ مەنزڵگەی مەیلش وێران بی
چ دادێ مدۆ خاکم وە سەر بۆ	ئیسە تەمای من یا زایەڵەی تۆ
مەعلووم بی وەنەم حەسرەتت کێشان	پەی سەیر و سوحبەت سەفای دڵڕێشان
هامڕەفێقم دەرد، هامسوحبەتم کۆس	وێم جە وێم خاڵی، مەوج مدەو جە دۆس
تا ئەو بەو جەماڵ دڵ دەسە پاڵەن	من سەیرم مەحاڵ، سەفام بەتاڵەن
جەو بۆنۆ فەردم ئیستیفا بێزەن	دامەنەش لایق ئەی پەراوێزەن:
شێوە ئەر ئێدەن من کەردەنم سەیر	فام، خودا حافز! دین، بنیش وە خەیر!
تۆ سەروەش وەی سەیر سەفا و بەختەوە	من وێڵ وێڵ وەی زام سزای سەختەوە
تۆ هەر سات شادیت بێئەندازە بۆ	من هەر لاد دەردێ پەرێم تازە بۆ
تۆ وێنەی بوڵبوڵ مەستی هەوای گوڵ	من چون بایەقوش چۆڵی نەوای دڵ
پەرێ تۆ ڕاحەت، پەرێ من زامەت	هەردوو سڵامەت، تا ڕۆی قیامەت

تەدریس و تەقدیس تەمجید بێ دەنگەن

تەدریس و تەقدیس، تەمجید بێ دەنگەن	حەسارەی تەقریر تەوحید بێ ڕەنگەن
پارچەی تەئلیفات شێخی موهاجر	گرانەن، نییەن مشتەری و تاجر
کشف الغطای سەدر موحەممەد جەسیم	غونچەی نەشکوفتەن بێشنۆی نەسیم
بێنازەن کیتاب عەتای دەولەتەین	یەند ڕێزان قەترەی خوم جە عەینی عەین
تەفاوت نییەن تێشدا جە مابەین	شوبهەی شین و سین میسلی عەین و غەین
باڵ نمەدۆ تەیر تەحریر وە هەمدا	گا وە ڕووی ڕۆمدا، گا وە عەجەمدا
ئومەنای دەوڵەت جە گردین لاوە	نە ئینتیزارەن چەم نە ڕووی ڕاوە
تەوانای وانای فەرمان نەمەندەن	چەپەر بێ جواو، خەبەر پا بەندەن
سەهلەن بینایی دیدەی مەعدووم سەند	داخم هەر ئیدەن ئاخ پەی یاران مەند
بەڵام کێن بدۆ نەی ڕاگوزەردا	شان وە شانی شێر قەزاو قەدەردا
مەحبووبەن هەرچی موقتەزای قەزان	مەرغووبەن جەلای هەر کەس پێش ڕەزان
هەر شێرێ جە شیر شێران شیر وەردەن	گەردەن پەی زنجیر تەقدیر کەچ کەردەن
بارێ ئەگەر هەور ئەلتافی باری	پەی مەدەدکاری وە دڵدا باری
دیدەی سەر ئەر شی دیدەی سڕ کافین	ئێد دای مونافین ئەو دەوای شافین
ئێد وەزیفەی گڵ، ئەو لەتیفەی دڵ	ئەو چوون مەنزڵەن، ئێد بێچوون مەنزڵ
ئەو بەقاش نییەن، فەناش تاقییەن	ئێد عەتای تاقی و باقی و لاقییەن

تەختەی مۆبەت تاش نەجاڕی دڵتەنگ

تەختەی مۆبەت تاش، نەجاڕی دڵتەنگ	گیری گێجی دام کڵافەی شەوڕەنگ!
نامەی ئایرین گەرمی ئەنگێزت	دووی پووشی جەستەی دەردینان خێزت
یاوا و حاڵیم بی یەک یەک ئیشاران	خەندەم کەرد، هەیهای، دەردەکەن یاران
ئەر ڕاسەن دۆسیت دۆسەکەی گیانی	من وە دار کۆڵەک خەمان مزانی
هوونی بێپایان دەردم وەردەبۆ	تەجرەبەی تۆڕدام عەشقم کەردەبۆ
هاڵای گرپەی دەرد ئەو باڵای ئاڵا	نەکوورەی دەروون نەگرتەن باڵا
دامی دووبادەی سەیادی قاتڵ	نەپێچیان نە دەور پای شکستەی دڵ
فرسەت نەکەوتەن بەو ڕەنگ قادر بۆ	جەفاش فراوان، وەفاش نادر بۆ
دەخیل زووتەر کێش پات ئەو دماوە	نەگنی نەی تۆڕدام وە هەردوو پاوە
جەو دما وە دەس پای ئیستیغناوە	لەرزی وە سەر تەڵ داری فەناوە
سەر وەنەت ببۆ وە باری گەردەن	بوازی هەر سات ئاوات وە مەردەن
نە پەی ئەو ڕەویەی بەینەتداری بۆ	نە پەی تۆیچ وە مەرگ ڕستگاری بۆ
ئەو سەبر، ئەو تاقەت، ئەو تەوانای دەرد	نەدیت خەرجم کەرد فائیدەش نەکەرد
ئیسە سۆچیای گەرمیی دڵسەردیم	سەودایی سارای دەردی بێدەردیم
ئەر مژنەوی خاس، وەرنە مزانوو	مەرگ پەرێ تۆیچ مدۆ نە زانوو

تەئسیری خەیاڵ کردەی من سەردا

تەئسیری خەیاڵ کردەی من سەردا	سستی شەرمندەن سەرشی وە وەردا
سەنگیی سەنگیبار تاوان زۆر کەردەن	پیری بەدنامەن قامەت خەم کەردەن
تەن کە خەمیاوە، یانێ دەستوورەن	وادەی هورێزنای گیان ئەو حوزوورەن
تاوان ڕای نەفەس ڕجا گرتەن لێم	کردە یاگەی دەس تەما ناستەن پێم
پای هەوەس تەزان، ئارەزوو مۆڵەق	مەندەن وە ڕەحمەت بێپایانی حەق
دامنەکەی ئاییر دەروونم تۆنی	وەی دوو فەردەوە موغەننی کۆنی؟
یاڕەببی نەو شەو تاریکەی فانی	هەر تۆ وەکردەی بەدیم مزانی
ئای سوبحی مەحشەر سەر ئەفگەندە وێم	شەرمەندەی حوزوور خودا و بەندە وێم

تەرکی ئینتیزار حەیات کەردەنم

تەرکی ئینتیزار حەیات کەردەنم	یانێ ژاری مار دووری وەردەنم
شنۆی ڕەشەبای زووسانی هیجران	سەرچڵەی عەیشم کەردەن وە بوریان
کڵێڵەی خەفەت نە سەرکاوەی دڵ	مەزرەعەی شادیم کەردەن بێحاسڵ
من جە خێڵخانەی مەینەت پاماڵم	کۆن بەینەتدارێ پەرسۆ ئەحواڵم؟
مەر ئازیز وە خەیر تەشریف باوەرۆ	نەی گێجاوی خەم دەسگیریم کەرۆ
بنۆشنۆ وە دڵ سەهبای مەیلی وێش	پەی وەختی مەردەن حەسرەت نەبۆ پێش

تا جە داخی تاق جفتی خەمەنان

تا جە «داخی» تاق، جفتی خەمەنان	ڕاس باڵا چون چۆی چەوگان چەمەنان
شەماڵ وە خزمەت ئەو زامان خەتەر	بشۆ، ئەر پەرساش ئێدش جواو دەر:
گیرۆدەی ئازار سەختی فیراقەن	هەر چەند موشتاقی ئێندە موشتاقەن
بەڵام تاوی سەیل دەردەکەی دووریت	لافاوی هووناو ڕەنجی مەهجووریت
تانجەرۆی ئەی چەم، سیروانی ئەو چەم	جۆشاوێ وە هەم ئەی چەم تا ئەو چەم
کەڵەک هورمدا نمازا دەو لێش	ڕای ئامام نەوی پا بنیەو ئەو پێش

تۆ نەی کۆچدا کار وێت مەحکەم کەردەن

تۆ نەی کۆچدا کار وێت مەحکەم کەردەن	بەڵام ڕیشەی من جە بێخ ئاوەردەن
تۆ مەردەی شەهید زیندەی بێباکی	من زیندەی مەردەی دەشتی خەمناکی
تۆ ئازاد پەی سەیر جای جاویدانی	من پا بەستەی بەند ئەی دنیای فانی
تۆ لوای بەو ئەجر سەختیی زامەوە	من پەرێ حەسرەت دووریت مامەوە
پەی تۆ ڕاحەت بۆ، پەرێ من زامەت	هەر شەو ڕۆڕۆ بۆ تا ڕۆی قیامەت

تۆپڵاخەی دووکەڵ هیجرانی دڵبەر

تۆپڵاخەی دووکەڵ هیجرانی دڵبەر	جەم بووگە وەک هەور نە ڕووی سەقفی سەر
حاشا خۆ ڕەنگم هیچ نەماگە پێ	سەرم وەکوو تاس دەنگی لێوە تێ
کەی کەم ئێستەکەم خوێناو ئەکا شەست	لە دوو پلووسکەی چاو شۆڕاوگەی بەست
لافاوی کووچەی جەستەی زوخاڵی	هەڕگاوی هەستی هەرچی بوو ماڵی

تەن وە ئێشی دەرد زامەتان خەستەن

تەن وە ئێشی دەرد زامەتان خەستەن	فەڵەک پای ئامام وە زنجیر بەستەن
خەمزەدەی خەمکێش خەفەتبارەنان	بەری جە یاوەر، دوور جە یارەنان
چەپگەرد هەر ساتێ دەردێ مدۆ پێم	ڕای ئامای قاسید ئازیز بەستەن لێم
وەشڵە هەر پەی تۆن هەی شادمانی	پەیکی لەیل ئاما وە تۆ مزگانی

تا تەوانام بی شەو بێداریم کەرد

تا تەوانام بی شەو بێداریم کەرد	پەرێ نۆشای جام بێقەراریم کەرد
وێت واتەن هەر کەس شەوان بێداربۆ	مشیۆ مەستی زەوق بادەی مەی خار بۆ

تەرسوون ئەر بەدەن ڕەقیبی دڵسەرد

تەرسوون ئەر بەدەن ڕەقیبی دڵسەرد	بکەرۆش وە خاک گەردشی چەپگەرد
وەختی تەماشای ئەو بەرگوزیدەم	شەماڵ بشانۆ گەردش ئەو دیدەم

تا دڵ وە تەمای ئەو ترفە ترفەن

تا دڵ وە تەمای ئەو ترفە ترفەن

نەحوم هەر مەحوەن، سەرفم بێ سەرفەن

تا وە زوڵف و ڕووی تۆ تەماشامەن

تا وە زوڵف و ڕووی تۆ تەماشامەن

ئەدای نمای فەرز سوبح و عیشامەن