سنڌ جي ادبي تاريخ/ڀاڱو پهريون/29
هي بزرگ صوفي شاعر ڪلهوڙن جي وقت ۾ گذاريندو هو ۽ ڪجهه وقت سرڪاري ملازم بہ هو. سندس اصل وطن ٿرپارڪر ضلع ۾ هو جتان پوءِ لڏي اچي خيرپور رياست ۾ ڪنڊڙي شهر ۾ گذارڻ لڳو.
روحل فقير پارسيءَ ۽ عربيءَ کان چڱيءَ طره واقف هو ۽ هندي ٻوليءَ ۾ چڱي دسترس حاصل ڪئي هئائين. جوڌپور رياست ۾ جوڳي فقيرن سان چڱيون رهاڻيون ڪيون هئائين، جنهنڪري هنديءَ ۾ ڪيترائي ڏوهيڙا چيا اٿس جي هڪڙي پستڪ جي صورت ۾ آهن جن جي ڀاڱن کي جدا جدا نالا آهن. ڏنل: مثلاً من پڙلود- پريم گيان ۽ انڀو؛ اهي هندي دهرا ڪيئن گڏ ٿيا ۽ ڪنهن گڏ ڪيا تنهن جي لاءِ ڪيتريون ئي مشڪوڪ ڏند ڪٿائون ٻڌجن ٿيون ۽ انهن هندي دهرن ۾ ڪهڙا ڪيترا دهرا خاص روحل جا آهن. اها ڳالهه بہ اڃا تحقيقات طلب آهي.
روحل فقير جي دوهي جو هڪ مثال
جنم جنم ڪا دکهه مٽا ار جنم ڪو باپ
سڀ تن پاون هو رهيا جب درسيو آتم باپ،
روحل سرائڪيءَ ۾ گهڻوئي شعر چيو آهي ۽ سندس سي حرفيءَ مان هڪ حرف (ث) جو مثال ڏجي ٿو:
”ث“ ثابت ڪر التر جامي جي تون عاشق ٿيوين،
شوق شراب رندان دي مجلس پليل ديوچ پيوين.
سنڌي ۾ فقير صاحب چڱو پختو ڪلام چيو آهي، جو تمام مقبول آهي. سندس شعر ”وحدت نامه“ تصور جي نڪتن سان مالا مال آهي. روحل جي ڪيترن بيتن مان شاه وارو رس حاصل ٿئي ٿو.
وحدت نامه مان ڪي بيت
پڙهڻ پرجهڻ پاڻ ۾ وڏو فرق ڦير،
ڪاڏي منهن محبوب جو ڪاڏي اکر اير،
ساڻ سهائيءَ سج جي موافق ٿيندو مير،
جن صحيح سڃاتو پير روحل رات تن کي.
جن کي عشق اندر ۾ تن کي اڃ نہ بک
وحدت منجهه وصال جي ٿا سدا ماڻن سک
ڏور تنهين تون ڏک جي روحل رتا روح ۾.