قیسمێکیان ئەمە کە باوەڕ بکەین
|
«سَبَقَ فی عِلْمْ خالِقِ الكونَين
|
ما يفعلُهُ آحادُ العِبادْ
|
مِنْ خَيْر شرِّ، غَیّ ٲو رَشادْ،
|
وَ ما يَجازی العِبادُ عُلُيْهِ
|
وَ كَتَبَهُ وَ احْصَاهُ لَدَيْهِ
|
مَتي؟ قَبْلَ انْ يُخْلَقَ الٲنام
|
جُفَّتِ الصُّحُفْ، رُفِعَ الٲقلام
|
وَتَجْری الٲعمالُ علي ما سَبَق
|
فی كتابِهِ وَ عِلمِهِ الحق»
|
عیلمی بێ تەبدیل، تەقدیر بێ تەغییر
|
««مايُبَدَّلُ ...» ٳليه يشيرُ»
|
عیلم و ئیرادەی باریی بەرز و پەست
|
هەر چلۆن بە بوون هەر شەیئێوە بەست
|
جەهل و تەخەللوف موراد مەحاڵە
|
هەر دەشێ بوێ بەو تەرزە و حاڵە
|
وەرنە لە عەدەم ئەزەلیدا ما
|
«مَنْ يُوجِدُهُ؟، بَلْ فيهِ داما»
|
«لكِنْ فی لَوْح المحوِ والٳثبات»
|
بۆ ئەمە کەس دەرک عیلمی حەق نەکات
|
بەعزێ بە موتڵەق نویسیاگە
|
قەیدی لە عیلمی حەقدا کریاگە
|
«هَذا سَعيِدً» کەچی «قَدْ يَشْقی»
|
«ذا شَقِیّ» کەچی «يَسْعَدْ وَ يَرْقی»
|
لەبەر ئەوە ئەمر وەلی سەقەتە
|
کەشفیچی ڕاسە و کەچی غەڵەتە
|
بۆ بەعزێکیچ هەس شوقووقی تەعلیق
|
ئەر وابێ وەها، وەر نە وا تەحقیق
|
بۆ مەحو و ئیسبات، بۆ ئەم تەوزیحە
|
«يمحُوالله مَا يَشا» سەریحە
|
«فَمِنْ جهَةِ عِلْمِهِ الٲعْلَمْ
|
عَرَفْتَ القَضا كُلُّهُ مُبرَم»
|
ئەجەل یەکێکە لە ڕێ لا نەدەی
|
مەقتوول مەییتە بە ئەجەلی خۆی
|
ڕزقت مەعلوومە و ئەم کەلامە سیدق:
|
«هُوَ الرّزاقُ، وَالحَرَامُ رِزق»
|
نە کەس لە ڕزقی خۆی مەحرووم دەوێ
|
نە کەس ڕزقی کەس بۆی هەڵدەکەوێ
|
هەر کەسێ ئی خۆی دەخوا و دەنۆشێ
|
حەڵاڵ یا حەرام ئی خۆی دەپۆشێ
|
کەسێ ئەر ڕەزا وەر ناڕەزا وێ
|
هەر دەوێ هەرچی حوکمی قەزا وێ
|
ئەر قەزا نییە بۆچ ئەم پەڕەوپەڕ؟
|
وەر قەزا هەیە «فَٲيْنَ المَفَرّ؟»
|
ئەر ڕازیی، دانیش، وەرنە بێ بڕۆ
|
لەم جیهەتەوە تەی وێ گفتوگۆ
|
«وَمِن ذی الٲخری كما تَحَقَّق
|
عَرَفنا بَعْضُ القضا مُعَلَّقْ
|
نفِرّ مِنْ ذا القضا بالرِضا
|
بذاك القَضا ٳلی ذا القضا
|
ٲلَيْسَ قولَ الٲميرِ عُمَر
|
«نَفِرّ مِنَ القدَرْ لَلقَدَرْ»
|
قەزای دوعا ڕەدد قەزای بەڵایە
|
قەزای عەنبەر دەفع قەزای وەبایە
|
لەو ئیحسانەوە عومرت زیادە
|
بەو چاکە عومری دوشمن بەربادە
|
ئەو چشتە دەکا عومری پێی کەمە
|
ئەویانە سەبەب نەگبەت و غەمە
|
فڵان چت مایەی گرانی دەوێ
|
زینایە باعیس وەبا دەکەوێ
|
بۆ «مَوتی» دوعا و سەدەقەی جاری
|
باعیسە بۆ عەفو حەزرەتی باری
|
«وَقَدْ فَسَّروا للّذی وَعی»
|
«لَيْسَ للانسان ٳِلّا ما سَعی»
|
«مَنسوخة فی شرعِنا القويم»
|
یا بووگە بۆ قەوم مووسا و ئیبراهیم
|
ئەمما ئوممەتی حەزرەت مەرحوومە
|
دەرحەقیان ڕەحمەت خودا مەعلوومە
|
یا بۆوە مەییت لێی ناوێ خائیب
|
«ٳذ النّاوی لَهْ عَنْهُ كالنائِب»
|
بۆ وسوولی ئەو نەفع و سەوابە
|
حەدیس و ئەسەر زۆرن وریا بە
|
لە دوو قیسمەکان قیسمی سانیمان
|
ئەمەتە بێرین هەموومان ئیمان:
|
حەق خالیقی فیعل عیبادە یەکسەر
|
ئەر کوفر ئەر ئیمان، ئەر خەیر ئەگەر شەڕ
|
لە حەددی ئیمان کوفریچ هەم بزان
|
یانی: «الكفرُ عَدَمُ الٳيمانْ»
|
خەیر «ما يَصْلُحْ بِهْ حالُ الرَجلِ، ٲوْ
|
يرغَبْ فيه الكُلّ»، شەڕ خیلافی ئەو
|
کوللی واحیدێ لەمانە هەردوو
|
«إِما مُطلقّ أو مُقَيَّدُ»
|
«مرغوبّ فيهِ» وْ «عَنهُ بالمرّة»
|
یا بۆ یەکێ خەیر بۆ یەکێ شەڕە
|
خەیر ئوخرەوی هەس بۆت بکەم بەیان
|
وەک نەجات لە نار، دخوولی جینان
|
موشاهەدەی نوور جەمالی ئەحەد
|
موتاڵەی کەمال جەلالی سەمەد
|
ئەو نەوعی کەوا دونیەوییەیە
|
چوارن، یەکێ نەفسانییەیە
|
ئیمان و حوسنی ئەخلاق و حیکمەت
|
شەجاعەت و جوود، عەدالەت، عیففەت
|
دووەم جیسمانی هەروەکوو سیححەت
|
جەمال و توولی عومر و عیبادەت
|
سێیەم خاریجی وەبێ قیل و قال
|
وەک ئەهل و نەسەب وەک جاهـ و ئەموال
|
چوارەم جەمعە، زەریف بیدە دڵ
|
«بَيْنَ الاسبابِ» خاریج و داخڵ
|
وەک ڕوشد و دەوام تەسدید و تەوفیق
|
«كذالِكَ الشَرّ» تەقسیم بەو تەریق
|
«لَا حَوْلَ وَلا قوَّةَ إلّا»
|
بالله الباریِ العلیّ الأعْلی
|
مِنْكَ بكْ مَعَكْ فيكْ إلَيكَ السَّيْرْ
|
فَقِنا الشّرورْ وَأوْلِنا الخَيْرْ
|
و ارزُقْنا صَبراً عَلی بَلائِكْ
|
وَحَمْداً رِضیً علی قضائِكْ
|
أغْنِنا فَضْلاً عَمَّنْ سِواكا
|
أعْطِنا كُلّا مَنَّ لِقاكا»
|
ئەمتە کە زانی لەم سەر تا ئەو سەر
|
ئەمجار بزانە ئیمان بە قەدەر
|
«إسْتَلْزَمَ العلمَ بِتوحيدِ الذات
|
كَمَا استلزمَ العِلمَ بالصِّفات
|
و بكَمالِ الصنع و الأفعال
|
وَ بأنّهُ إليهِ المآل»
|
ئەو وەختە کە خۆت ئە گوناح دەخەی
|
لەوێ و دوایچ تا تەوبەی لێ دەکەی
|
جەوازی نییە هەم مەنێرە سەر
|
ئیحتیجاج کردن بە قەزا و قەدەر،
|
«سَبَق فی العلم» بۆ وە دەسم برد
|
«كُتِبَ فی اللوح» منیچ بۆ وەم کرد
|
دەفتەری عیلم و لەوحت لەبەر بوو؟!
|
غەمت هەر جەهلی ساحیب دەفتەر بوو؟!
|
گروفتاری نەفس ئەممارە خۆتی
|
شەل و پەت دەکەی هەی شێتی پەتی!
|
جائیزە بەعدەز تەوبە بدەی دەم
|
ئەمما بە ئەدەب هەر وەکوو ئادەم
|