چل حیکایەت/حیکایەتا شانزدێ

چل حیکایەت  (1860)  by مەلا مەحموودی بایەزیدی
حیکایەتا شانزدێ

شێخ ئەحمەدێ چیلاق، کو بەلێیا خوە دیت، پاشی ئیجارێ ئەوی شێخ ئەحمەدی زاڤ دراڤ ژ زولم و دزیێ بهەڤ خستن، دگەل سەلیم پاشایێ رۆژەکی بوویە دوژمن و نەیاری کری، ئاخری دوەقتێ حاجی سالح پاشا، شێخ قەدەرەکی دراڤ و چەند هەسپێد قەنج هەلگرتن و هاتە ئەرزەڕۆمێ و پاشاتیا رۆژەکان ژبۆی خوە ستاندی بوویە، سەیید ئەحمەد پاشا و لەشکرێ ئەرزەڕۆمێ و بازیدێ و وانێ هلگرت و چوویە سەر سەلیم پاشا، ئیجارێ سەلیم پاشا ژی دنێڤا باژێڕێ بەتلیسێ کەتە حسارێ و شێخ ئەحمەد پاشا دگەل هەشت هزار لەشکری چوویە سەر باژێڕێ بەتلیسێ و شەڕەکێ قەنج کرن و ژ دوو کناران نێزوکی سەد مرۆڤی تەلەف بوو، لەشکرێد ئەکرادێد سەیید ئەحمەد پاشا، ئێروش برنە مەحەلا بەتلیسێ و گەلەک مالێد رەعیەیان یەغما کرن، ئاخری سەلیم پاشا گاقەت نەئینا، بەتلیس بەردا، دگەل چەند ئەتباعان ڕەڤی و چوویە گەلیێ ساسونێ و ل وێ دەرێ مایی، سەیید ئەحمەد پاشا بوویە حاکمێ ڕۆژەکان و هاتە موشێ لسەرایێ ڕوونشت، میقدارێ سێ مەهان حکومەت کر، لاکین مالێ سەلیم پاشا ل موشێ مایی بوو و خوهەکا سەلیم پاشا هەبوو بناڤێ سولتان خانم، ئیجارێ سەلیم پاشا ژ گەلیێ ساسونێ جەوابێ ڤڕێ دکە نک خوها خوە سولتان خانمێ، کومن ژتە دڤێتن، کو بەلێیەکێ ژ بۆی سەیید ئەحمەد پاشای چێکە، ئیدی سولتان خانم ژی فەلەیەکی ژ سەر ئیدارێد سەرایێ گازی نک خوە دکەتن و قەدەرەکی دراڤی وەعد دکەتن، کو ئەز ڤاریلەکێ بارووتێ بدەمەتە، بشەف ببە، سەیید ئەحمەد پاشا ل گهبەقا ژووری یە، تۆ ڤێ ڤاریلێ ببە دبن ئۆدەیا ویدا ل گهبەقا ژێری دابنە نێڤا مەرەکێ و شەمالکێ ڤێخینە و بچە کینە نێڤا بارووتێ و تۆ ب ڕەڤە ژدوورڤە خوە بکە، ئیجارێ مخۆیێ فەلەژی وەکو تەدبیرا سولتان خانمێ ڤاریلا باووتێ نیڤا شەڤێ دبەتن و ل بن ئۆدا سەیید ئەحمەد پاشای ل مەرەکێ داتنیتن و شەمالێ دنێڤا باروتێدا داد چەکینە و بخوە ب دوورڤە دچتن و خوە خەف دکەتن، ئیجارێ پاشی سەعەت و نیڤێ شەمال دگەهتە بارووتی، ئۆدیا سەیید ئەحمەد پاشای دگەل یا لەکێ سەرایێ بەر هەوا بوو، سەیید ئەحمەد پاشا دگەل سی نەفەر ئاغالەر و ئەتباعان تەلەف بوون، صوبەیێ لەشێد وان ڕیا نێڤ سەعاتان بەرهەڤ کرن و ئینان دەفن کرن، و مزگین ژبۆی سەلیم پاشا چوو، هات و دیسانێ جەبری بوویە حاکمێ رۆژەکان و ئەو فەلەیێ کو ئەڤ شولە کربوو، زاڤ مال دایێ و چراغکر و شێخ پاشای ژی بلایا خوە دیت و خەلق ژ شەڕێد وی خلێس بوون لاکین ئەوی ژی دوو کوڕێد ژ بابێ بەدتر هەبوون، ناڤێ یەکی شێخ محەمەد بەگ و ناڤێ یەکی شێخ مستەفا بەگ، ئیجارێ ئەوان «خەلات» زەبت کر و دەست ب فیتنە و فەساد و مرۆڤ کوشتنێ کرن و گەلەک بێ ئەدەبی کرن، ئەوی شێخ محەمەد بەگێ زاڤ ژنێد فەلە و موسلمان راکێشان و ب زۆری ئینان لخوە مار دکرن، ئەوی ژی دبێژن کو بدەستێ خوە بیلا شیرکەت چل نەفەر مرۆڤ فەلە و موسلمان قەتل کرن، پاشی وەکو دەعوا بەدرخان بەگێ بووی، و ڕوم ل کوردستانێ غالب بووی، ئەو شێخ محەمەد «تبديل اللباس» بوو و ڕەڤی و چوویە بەغدایێ وندا بوو و برایێ وی شێخ مستەفا گرتن دگەل خان مەحموود برنە ئورسجوخێ نەفی، ونها ژی ل وێ دەرێیە، پەسێڕا عباد اللهی ژوان خلێس بوویی، خەلق راحەت بوون..