ကောသလရညော ပရာဇယဝတ္ထုဂါထာ
၁၅-သုခဝဂ်
၃-ကောသလရညော ပရာဇယဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ဥပသန္တော သုခံ သေတိ, ဟိတွာ ဇယပရာဇယံ။
ဇယံ (ဇယန္တော)၊ သူတစ်ပါးကို အနိုင်ရသူသည်။ ဝါ၊ အနိုင်ရသည်၏အဖြစ် ကြောင့်။ ဝါ၊ အနိုင်ရလသော်။၁ ဝေရံ၊ ရန်သူကို။ ပသဝတိ၊ ဖြစ်ပွားစေ၏။ ဝါ၊ ရ၏။၂ ပရာဇိတော၊ သူတစ်ပါးက ရှုံးစေအပ်သူသည်။ (ရှုံးသူသည်)။ ဒုက္ခံ၊ ဆင်းရဲစွာ။ သေတိ၊ အိပ်ရနေရ၏။ ဥပသန္တော၊ ကိလေသာခပ်သိမ်း, အေးငြိမ်းကင်းကွာ, ရဟန္တာသည်။ ဇယပရာဇယံ၊ နိုင်ခြင်းရှုံးခြင်းကို။ ဟိတွာ၊ ပယ်စွန့်၍။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ သေတိ၊ ၏။ (ပါ-၂၀၁)
၁။ ဇယံ။ ။ အန္တပစ္စည်း ဟိတ်အနက်တည်း(ဒီ၊ဋီ၊၃, ၁၃၃၊ ကစ္စာဋီကာ-၄၃)၊ “ကတ္တား- လက္ခဏ-ဟိတ်နက်ရ, မာနအန္တပထမာ(ကစ်ဘာ၊၂၊၄၈၉)”နှင့်အညီ အန္တမာနပစ္စည်းတို့သည် ပထမန္တဖြစ်လျှင် ကတ္တားအနက်, လက္ခဏအနက်, ဟိတ်အနက် ပေးနိုင်သည်၊ အန္တပစ္စည်းက ထိုအနက်များကို ထွန်းပြလျှင် ပထမာဝိဘတ်က လိင်အနက်ကို ဟော၏။
ကာလ, အနက်, သက်သုတ်။ ။ အန္တပစ္စည်းသည် ကာလသုံးပါး, ကတ္တား, လက္ခဏ, ဟိတ်အနက်တို့၌ သက်နိုင်၏(ဘေဒစိန္တာ၊၃၇၁၊ ကစ္စာ-၄၃)၊ ထိုတွင် ပစ္စုပ္ပန်ကာလ၌ ဝတ္တမာနေ မာနန္တာသုတ်ရင်းဖြင့် သက်၍ ကြွင်းသော အတိတ်, အနာဂတ်, လက္ခဏ, ဟိတ်အနက်တို့၌ “မာနန္တာ”ဟူသော ယောဂဝိဘာဂဖြင့် သက်ရ၏။ [ “မာနန္တာ”တိယောဂဝိဘာဂေန ပန အတီတာနာဂတလက္ခဏဟေတုကေသုပိ မာနန္တာ ဟောန္တိ ယထာရဟံ၊-ဝိဗော၊၂၆၁။]
၂။ ပသဝတိ။ ။ “ပဋိလဘတိ(ဓမ္မ.ဋ္ဌ)၊ ဝေရိပုဂ္ဂလံ လဘတိ(သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၁)”ဟူ သော အဖွင့်အရ နောက်နည်းပေးခဲ့သည်၊ ဂတိအနက်ဟော သုဓာတ်သည် အဓိဂစ္ဆတိကဲ့သို့ ပဥပသာရကြောင့် ရခြင်းအနက်ဟောသည်ဟုယူ၊ ဝေရံကိုလည်း ဝေရိပုဂ္ဂလံကို ရှု၍ “ဝေရံ+ အဿ အတ္ထီတိ ဝေရော(ရန်ရှိသောပုဂ္ဂိုလ်)”ဟု ကြံ၊ (တစ်နည်း) ဝေရနောင် ဤပစ္စည်းသက်၍ “ဝေရိံ ”ဟု ဆိုလိုလျက် လောပေါ(မောဂ်-၄, ၁၂၃)သုတ်ဖြင့် ဤပစ္စည်းချေသည်ဟုကြံ။
ဒီ၊ဋီ၊၃, ၁၃၃။ ။ ဇယနိမိတ္တံ အတ္တနော ဥပရိ ဝေရံ ဝိရောဓံ ပသဝတိ ဥပ္ပါဒေတိ။ ဤအဖွင့်အရ ရှေ့နည်းပေးခဲ့သည်၊ သု(သူ)ဓာတ်, ဖြစ်ပွားခြင်းအနက်, ကာရိတ်ပစ္စည်းအကျေကြံ၊ ဓာတွတ္ထအလိုကား သုဓာတ်ကိုယ်တိုင်ပင် ဇန(ဖြစ်စေခြင်း)အနက်ဟောဟု ယူသဖြင့် ကာရိတ် အကျေကြံဖွယ်မလို။
နီတိဓာတု-၁၇၂။ ။ ထို၌ “သူ ပသဝေ(ပွားခြင်း)၊ ပသဝေါ ဇနနံ(ဖြစ်ခြင်း)၊ ပသဝတိ (ဖြစ်၏)”ဟု ဆိုသဖြင့် ဝေရံကို ပထမန္တယူ၍ “ဇယံ-သည်၊ ဝါ-ကြောင့်၊ ဝါ-သော်၊ ဝေရံ-သည်၊ ပသဝတိ-ဖြစ်ပွား၏”ဟု ပေး။
ကောသလရညော ပရာဇယဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။